کارگردان جامعه ما، دنیای مجازی شده است

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، حجت الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا گفت: برای حل مشکلات و چالش‌هایی که با آن روبرو هستیم و خروج و رهایی از این وضعیت، فکرکردن و برنامه ریزی وظیفه و تکلیف همه ما است. مخصوصاً الان که زمام امور به دست دنیای مجازی افتاده است که خیلی وقت‌ها جامعه را کارگردانی می‌کند و ما فقط بازیگر شده ایم و نقش ایفا می‌کنیم.

نهمین نشست از هشتمین دوره کرسی‌های آزاداندیشی با عنوان «آینده پژوهی انقلاب اسلامی» به همت مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم و اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی در دانشگاه طلوع مهر قم به صورت حضوری و مجازی برگزار شد.

حجت الاسلام والمسلمین مهاجرنیا در این نشست گفت: در مورد آینده انقلاب اسلامی به لحاظ سیاسی، اخلاقی، فرهنگی، احتمالات متعددی مطرح است. ما به عنوان کسانی که وفادار به نظام وانقلاب هستیم، می‌خواهیم شگفت‌انگیزترین و زیباترین پیشرفت‌ها و توسعه‌ها در این ام‌القرایی شکل بگیرد ودر این نظام اتفاق بیفتدکه معمولاً در آینده پژوهی اسم آن را می‌گذارند «آینده مطلوب». یعنی آینده‌ای که مطلوبیت و موردعلاقه ما است.

وی گفت: ما اگر می‌خواهیم به آینده مطلوب برسیم، زمینه‌های آن چیست؟ چه شرایطی را باید فراهم کنیم؟ چکار باید بکنیم؟ شما تصور کنید اگر بخواهید یک سفر بروید، چه برنامه ریزی‌های می‌کنید؟

استاد و پژوهشگرفلسفه سیاسی حوزه و دانشگاه افزود: الان فرض ما این است که یک پدیده‌ای به نام سفر انقلاب اسلامی در آینده بنا است که اتفاق بیفتد. چکار باید برای آن بکنیم. چطور باید زمینه را فراهم کنیم تا به آن حقیقت برسیم، چگونه آن حقیقت محقق شود، چه تدارکی باید ببینیم و مشکل امروز چیست؟

وی در ادامه گفت: با مطالعه روند‌ها، ورویداد‌ها ومسائل اساسی، چالش‌ها و مشکلات و گرفتاری‌های موجود به سراغ آینده می‌رویم. قرار نیست از آسمان چیزی به اسم آینده بیاید. ما باید از همین طریق برنامه‌ریزی کنیم، سیاست‌گذاری کنیم، اصطلاحاً می‌گویند سناریو نویسی کنیم، ما باید شرایط را برای رسیدن به آینده مطلوب فراهم کنیم.

وی افزود برای آینده پژوهی ما با یک مثلثی مواجه هستیم. مثلثی که اضلاع آن را «گذشته، حال و آینده» تشکیل می‌دهد، اگر بخواهیم آینده را بسازیم، آن هم از مجرای همین گذشته و حال می‌گذرد.

استاد حوزه و دانشگاه گفت: ما وقتی به آینده نگاه می‌کنیم، با یک سری الزامات، اقتضائات و نیاز‌ها مواجهه هستیم. به هر حال آینده دارد ما را دعوت می‌کند که بجنبید، حرکت کنید، برنامه‌ریزی کنید، شرایط را از دست ندهید. آماده باشید. این در واقع استلزاماتی است که آینده از ما طلب می‌کند. با زبان بی‌زبانی به ما می‌گوید اگر آینده را می‌طلبید باید برای انقلاب برنامه‌ریزی کنید.

رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهرافزود: ما در حال حاضر با چالش‌ها، مشکلات و گرفتاری‌هایی رو به رو هستیم. یک روزی مثلاً بی‌اخلاقی در صدر بود، یا یک روزی سیاست، معمولاً ایام انتخابات که می‌شود سیاست در صدر هست، ولی الآن اقتصاد در صدر قرار دارد، یعنی ما در یک مخمصه تاریخی قرار دادیم. تعارف هم ندارد. یک گردنه بسیار دشواری است که اگر برنامه‌ریزی نکنیم و در اینجا زمین‌گیر شویم، ممکن است همه چیز را از دست بدهیم.

وی سپس گفت: برای حل مشکلات و چالش‌هایی که در آن هستیم فکرخروج و رهایی از این وضعیت و برنامه ریزی، وظیفه و تکلیف همه ما است، یک جا‌هایی کار سلبی باید بکنیم و یک جا‌هایی کار اثباتی. مخصوصاً الان که زمام اموردست دنیای مجازی افتاده است که خیلی وقت‌ها جامعه را کارگردانی می‌کند و ما فقط بازیگر شده ایم و نقش ایفا می‌کنیم.

استاد مهاجرنیا افزود: یک تعبیری مقام معظم رهبری داشتند، که می‌خواهم در این جلسه راجع به این تعبیر صحبت کنم و آن هم تعبیر «جنگ روایت‌ها و جهاد تبیین» است. این دو عنوان دو مقوله زیبا و بسیار ضروری است. ما در همین بحث جهاد تبیین حقیقتاً بین جنگ روایت‌ها گیر کرده‌ایم. شما همین دنیای مجازی را یک لحظه نگاه کنیدو این پیام‌ها را مرور کنید، ببینید چه قرائت‌ها و چه روایت‌هایی از انقلاب و دین و خدا و پیغمبر ارائه می‌شود. همه‌جور تفسیر می‌شود.

وی افزود: در بین این روایت‌ها برخی می‌گویند انقلاب دیگر نمی‌تواند، اسلام دیگر توانایی ندارد. اسلام قدرتمند نیست. اسلام ناتوان است. اصلاً بعضی‌ها حقانیت اسلام را هم زیر سؤال می‌برند. حقانیت انقلاب را زیر سؤال می‌برند. نظام ولایت فقیه را زیر سؤال می‌برند. در توانایی اسلام، در اقتدار اسلام و در حقانیت دین تردید ایجاد می‌کنند. این‌ها چیز‌هایی است که حقیقتاً زهر مهلک انقلاب هستند.

مهاجرنیا در ادامه گفت: حتی بخشی از اعتقادات ما، بخشی از جهان‌بینی ما، اصلاً نوع نگاه به هستی، به خدا، به دین زیر سؤال رفته است. قرائت ما دارد از دین عوض می‌شود. یک روزی ما می‌گفتیم که همه چیز خدا است. نصرت اللهی. الآن شما ببینید در جامعه، در این وضعیت اقتصادی چه تلقی‌ای از خدا و دین و پیغمبر هست و برخی جهان‌بینی و اعتقادات را مخدوش می‌کنند.

وی افزود: امام راحل ابتدا از طریق فقه مردم را بسیج نکرد، بلکه از طریق اعتقادات آن‌ها را بسیج کرد. باور‌های آن‌ها را تقویت کرد، بعداً آمد فقه هم به آن‌ها یاد داد و فقه وارد میدان شد. ما اول باید با باور دینی وارد شویم. دقیقاً الان جریان جنگ روایت‌ها از همین جا شروع شده است. اعتقادات را مورد حمله قرار داده است و خوب هم پیش می‌رود.

این استاد و پژوهشگر فلسفه سیاسی در ادامه گفت: الان به جای ربوبیت، «جهان‌گرایی» دارد مد می‌شود. یعنی ما داریم مقایسه می‌کنیم که ما چگونه هستیم، آفریقا چگونه هست، اروپا چگونه هست. یعنی ما داریم خودمان را با کشور‌ها مقایسه می‌کنیم و در واقع «جهان‌بینی» ما شده «جهان‌گرایی».

وی افزود: الان قرائت‌ها و روایت‌هایی از دین ارائه می‌شود که بین اصل دین با برداشت‌های دینی‌ای که دیگران، مراجع و بزرگان دارند، شبهه و تردید ایجاد کرده است و این تردید خطرناک است.

استاد مهاجرنیا در ادامه گفت: درست است که دین ظرفیت این را دارد که در همه عرصه‌ها حضور پیدا کند و با واقعیت‌های زندگی عجین شود، اما وقتی وارد عرصه و عمومی شد و در دست و پای توده مردم قرار گرفت و کسی هم پاسخ ندهد، کسی هم رفع شبهه نکند، بدانید که دشمن این جنگ روایت‌ها را یک طرفه پیروز می‌شود.

وی سپس گفت: نسبت ما با دین، با اسلام، با نظام، به عنوان یک شبهه، یک سؤال و یک عامل تأثیرگذار برای آینده‌پژوهی را باید حل کنیم. ما می‌خواهیم سناریو بنویسیم، یعنی این مشکلات را می‌خواهیم حل کنیم. سناریو قرار نیست از آسمان برای ما نازل شود یا یک نسخه بپیچیم بگوییم این قرص را بخور درست می‌شود. همین مشکلات را ما باید حل کنیم و اگر این روایت‌ها را اصلاح نکنیم، همین‌ها آینده را تخریب می‌کند.

وی افزود: یک عده‌ای حتی در انسان فعال و ساخته شده‌ی انقلاب اسلامی تردید دارند. وقتی ما انسانی که سازنده و در واقع مبدع آینده با قرائت بالنده انقلاب اسلامی هست را از دست بدهیم، با چه چیز می‌خواهیم آینده را بسازیم؟ با کدام نیرو؟ با کدام امکانات؟ این انسان قرار است «یغیروا ما بانفسهم» آینده را تغییر بدهد. اگر نتوانیم از این قرائت دفاع کنیم عملاً در جنگ روایت‌ها قافیه را باخته‌ایم.

حجت الاسلام مهاجرنیا افزود: گاهی برخی فکر می‌کنند مثلاً مشکل اقتصادی یک مدتی است، آن را حل می‌کنیم. نمی‌دانند این مشکل اقتصادی عین پُتکی به اعتقادات و زیرساخت‌های فکری مردم ضربه می‌زند. بحث، بحث اقتصاد نیست. این کالا یک سال دیگر ارزان بشود یا نشود. مشکل این است که ما صد برابر قیمت این کالا به اعتقادات، به دین و به باور‌های مردم ضربه می‌زنیم.

وی گفت: آن‌هایی که دلسوز نظام وانقلاب هستند و فکر آینده نظام هستند، به آینده‌نگاری و آینده پژوهی فکر می‌کنند، این آینده‌نگاری از همین‌جا و از طریق همین روند‌ها می‌گذرد. این مسیری که شروع شده، این روندی که آغاز شده، این پروسه‌ای که شروع شده وپیش می‌تازد، باید جلوی آن را بگیریم و آن را از یک جایی قطع کنیم و در آن گسست ایجاد کنیم و نبض آینده را به دست بگیریم. این یک وظیفه‌ای است که بر عهده همه ما است. حوزه‌های علمیه، همه دلسوزان، همه کسانی که در این عرصه هستند، هر کسی به سهم خودش باید در این عرصه ورود پیدا کند.

وی سپس افزود: یک روایت در جامعه این است که ما خودمان اخلاق، دین، رساله و... را می‌فهمیم. یعنی همین تعبیری که در دنیای غرب آمدند گفتند فهم دین را دموکراتیزه کنید، تاهمه بفهمند. چراباید فهم دین در انحصار یک عده خاصی باشد؟ چرا این تفسیر قران و رساله توضیح المسائل در انحصار یک عده خاصی باشد. این‌ها را عمومی کنید تا همه بفهمند. ظاهر این حرف خیلی جذاب، دموکراتیک، زیبا و اتوکشیده است. اما حقیقت این است که شما اگر بخواهید یک گُل بکارید بدون نظر یک متخصص کشاورزی اقدام به کاشتن یک گل نمی‌کنید، مگر می‌شود؛ بدون تخصص و بدون آموزش و نظر مرجع در مورد یک دین و مکتب الهی اقدام کنید؟ ولی این شبهه‌ای است که ایجاد می‌شود که فهم دین را عمومی کنید و هر کسی خودش دیندار باشد.

او گفت: برخی می‌گویند من مرجعیت دین را دیگر نمی‌پذیرم. هر طور خودم دوست دارم وظایف دینی ام را انجام می‌دهم. این در واقع همان «جنگ روایت‌ها» است. این نیاز به جهاد تبیین دارد. جهاد تبیین این نیست که شمشیر ببندیم. جهاد تببین یعنی اینکه ما به مردم بباورانیم که دین کار تخصصی می‌خواهد.

وی افزود: ما یک جنگ قرائت با بیرون، غرب، تجدد و مدرنیته داریم و یک جنگ قرائت داخلی هم داریم و اینجا است که ما در هر دو میدان باید این جهاد تبیین را انجام بدهیم. اگر جنگ است نیاز به جهاد دارد. اگر جنگ روایت است نیاز به تبیین دارد.

استاد حوزه و دانشگاه افزود: ما الان می‌خواهیم راجع به آینده بحث کنیم، باید جهاد تبیین را تقویت کنیم. روایت اسلام ناب در مقابل اسلام آمریکایی و اسلام متحجر نیاز به تقویت دارد. این جهاد در جامعه کمرنگ است، یار و یاور آن اندک است. عده‌ای عملاً جنگ را رها کرده و پشت صحنه را هم خالی کرده اند، ولی آن‌ها با روایت‌هایشان دارند آینده ما را می‌سازند.

استاد مهاجرنیا در پایان گفت در جامعه اسلامی، امروز پنج روایت مختلف از جمله روایت‌های سنتی، بنیادگرا، سنت گرایان، موعود گرایی و مدرن به جنگ روایت اصیل انقلاب اسلامی یعنی روایت اسلام ناب آمده‌اند. اسلام ناب امروز در شرایطی است که نیاز به یار و یاور دارد. ندای «هَل مِن ناصِر یَنصُرُنی» اسلام ناب امروز بلند است. جنگ روایت‌ها دقیقاً همین است. امروز وظیفه ما است که به کمک اندیشه انقلاب اسلامی برخیزیم و این همان حقیقت جهاد تبیین است.