کشاورزی ما بوی نفت می‌دهد / دو میلیون هکتار از زمین‌های کشاورزی گم شده است

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، هفتاد و هفتمین نشست علمی - تخصصی با مدیریت علمی فرخ مسجدی، رئیس امور آب، کشاورزی و محیط زیست سازمان برنامه و بودجه کشور و همچنین با سخنرانی آقایان حسین حیدری شریف آباد، صاحب نظر و مولف در حوزه بهره وری بخش کشاورزی، محمد راسخ افشار، مولف و معاون فنی سازمان دامپروری سابق کشور، محمدعلی یزدانی، جانشین سابق نمایندگی ایران در فائو و کارشناس عالی اصلاح نژاد، با مشارکت فعال جامعه علمی، پژوهشی، دانشگاهی، اندیشگاهی، صاحب نظران، مدیران و کارشناسان دستگاه‌های اجرایی ملی و استانی به صورت مجازی برگزار شد. دکتر مسجدی، رئیس امور آب، کشاورزی و محیط زیست سازمان برنامه و بودجه کشور در ابتدای نشست ضمن تشکر از حضور پژوهشگران در این نشست گفت: توجه به شرکت‌های دانش بنیان در مقولات دامپروری و کشاورزی و مطالبه رهبری در این زمینه یکی از مهمترین دلایل تشکیل این نشست است. مسجدی، تعریفی از موضوع شرکت‌های دانش بنیان ارائه کرد و گفت: دانش بنیانی در کشاورزی تولیداتی است که در آن سهم دانش نسبت به دیگر مولفه‌ها بیشتر باشد. وی در همین ارتباط افزود: ما باید در عرصه کشاورزی بهره وری را افزایش دهیم. ما دربخش کشاورزی اگر تولیدات خود را به سمت دانش بنیان نبریم دچار کاهش سهم تولید خواهیم شد و همچنین این پدیده منجر به تولید محصولات کم ارزشی نسبت به بازار‌های جهانی خواهد شد. دکتر حسین حیدری شریف آباد به عنوان سخنران نخست این نشست با بیان خاطره‌ای از دوران کودکی خود گفت: در روستای محل زندگی من با وجود تمام کمبود‌ها و نبودن ابزار نوین کشاورزی با مازاد تولیدات کشاورزی مواجه بودیم چرا که با طبیعت نسبتی نزدیک داشتیم. حیدری در بیان اصل چهارگانه تولید به زمان، مکان، مقدار و نوع مناسب اشاره کرد و گفت: اصل طلایی کشاورزی به معنای تبدیل انرژی به محصولات فیزیکی طبیعی است که باید در این خصوص به چهار اصل اساسی زمان، مکان، مقدار و نوع توجه ویژه شود. در ادامه این نشست محمد راسخ افشار در ابتدای سخنان خود گفت: بزرگترین مشکل ما در زمینه دامپروی این است که مدل دامپروری ما مبتنی بر دانش بومی نیست، متاسفانه انقلاب سفید پهلوی دوم بیشترین ضربه را به دانش بومی دامپروی در ایران وارد کرد؛ و این به اصلاحات به اصطلاح ارضی پنجاه سال کشور اسیر یک مداخله گری اشتباه کرده است. وی در همین خصوص ادامه داد: حذف عشایر از چرخه تولید دامپروری بزرگترین ضربه را به نظام دامپروری کشور زد. مهندس محمد راسخ افشار، مولف و معاون فنی سازمان دام پروری سابق کشور افزود: متاسفانه مداخله اشتباه رژیم پهلوی در ساختار دامپروری کشور نظام دقیق دامپروری کشور را که مبتنی بر دانش بومی در طول هزاران سال شکل گرفته بود را از میان برد. وی ادامه داد: به عنوان مثال در نظام عشایری 30 نژاد گوسفندی را در ایران تولید کرده بودند که مبتنی بر اقلیم هر منطقه در طول سالیان طولانی شکل گرفته بود. این در حالی است که ایجاد یک نژاد خالص در دامداری یک اصل مهم به شمار می‌رود. با این وجود و با ورود نظامات اشتباه غربی در ایران در طول این 70 سال گذشته 5 نژاد گاوی ایران از اساس نابود شده است. مداخله اشتباه رژیم پهلوی و اشتباهات مکرر در انتخاب نژاد‌های دامی باعث زیان‌های جبران ناپذیری در این بخش شده است. این مولف ادامه داد: متاسفانه بدون باور‌های ملی کشور را در صد سال کاملا وابسته کردند در عرصه طیور شاهد این هستیم که اکنون به بدترین شکل وابسته شده ایم، خوارک دام ما به شکل افراطی به دلار‌های نفتی و بیگانگان وابسته شده است. افشار در تبیین مدل وابستگی تحمیلی دوره پهلوی گفت: در نظامات پیش از اصلاحات ارضی عشایر و مردم بومی دانش مخصوص خود را ایجاد کرده بودند. قنات‌ها در سطح ایران نمونه‌ای از این دانش انباشته هزاران ساله بوده است. وی ادامه داد: ببینید در این 70 ساله غربزدگی و شتابزدگی چاه را جایگزین قنات کرد. وی در خصوص طرح مدل ذهنی خود در خصوص مدل‌های وارداتی غربی گفت: من با این اصل مخالفم که می‌گویند کشور اکنون دچار خشکسالی شده است، کشور ایران هزاران سال است که دچار خشکسالی بوده است، اما راه زندگی با این خشکسالی را به بهترین شکل آموخته بود. متاسفانه مداخلات اشتباه رژیم پهلوی در مدل‌های سنتی و ترجمه غلط از تکنیک‌های غربی کشور را دچار مشکلات جبران ناپذیری کرد. دکتر افشار ادامه داد: متاسفانه کشاورزی ما بوی نفت می‌دهد. ما می‌خواهیم با دلار‌های نفتی کشاورزی را توسعه دهیم این خطای راهبردی 70 ساله ما است که بانی آن انقلاب سفید بود. ما اکنون شاهد نتایج تصمیمات پیش دلتمردان آن زمان هستیم. در سال 1355 ایران 70 هزار آبادی دایر داشته است متاسفانه در سال 1395 این عدد به 25 هزار رسیده است. افشار ضمن بیان ریشه مشکلات در گذشته به تکلیف کنونی دلتمردان اشاره کرده و گفت: چرا وزارتخانه‌های مسئول در خصوص خالی شدن روستا‌ها تدبیر نمی‌کنند؟ متاسفانه برنامه‌های اجرایی به توسعه پایدار روستایی منجر نشده است. افشار در خاتمه سخنان خود و در پاسخ به این سوال که راه حل چیست؟ گفت: همانگونه که رهبری فرمودند راه حل ما کشاورزی و دام پروری دانش بنیان است، اما این دانش باید مبتنی بر دانش بومی ما باشد. در زمینه اجرایی باید پژوهش‌های مرتبط در حوزه آب و خاک کامل برون سپاری شود. بانک‌ها و نظام سرمایه‌ای باید حامی شرکت‌های دانش بنیان بشوند. شرکت‌های دانش بنیان نباید اسیر ساختار معیوب اداری شوند. ترویج کشاورزی باید بر اساس یک مدل در اختیار دانش بنیان‌ها قرار بگیرد. این مهم از زمان پهلوی اول رها شده است. مهارت آموزی یک اصل است که باید توسط شرکت‌های دانش بنیان مرتفع شود. اصل استفاده از سند ملی آمایش نیز یک اصل است که همواره باید مورد توجه باشد. در ادامه این نشست محمدعلی یزدانی، جانشین سابق نمایندگی ایران در فائو گفت: ساختار موجود دولتی در بخش کشاورزی پاسخگوی نیاز‌های ملی ما در بخش کشاورزی نیست، چرا که تصمیمات گرفته شده در سیستم دولتی تصمیمات لحظه‌ای است. یزدانی در خصوص ریشه شناسی مشکلات خاطر نشان کرد: قبل از این ایلات و عشایر در واقع حافظین امنیت غذایی کشور بودند. اما مشکلات از سال 1310 شروع می‌شود. ما اکنون شاهد نتایج اشتباهات 100 سال گذشته در بخش کشاورزی و دام پروری هستیم. به گونه‌ای که با نابود کردن مدل‌های سنتی ایران و وارد کردن بدون مطالعه نظامات جدید ساختار‌های کشور را دچار مشکل اساسی کرده اند. وی در تشریح ریشه شناسی مشکلات بخش کشاورزی مداخلات مقلدانه و بدون مطالعه در طبیعت و منابع ملی را یک آفت اصلی دانست و گفت: از سال 1296 تا کنون این حجم از تغییر قوانین دست اندازی در منابع طبیعی و منابع مالی در نوع خود کم نظیر است؛ و اکنون بیش از 50 دستگاه در روستا‌ها و عشایر مشغول کار هستند، اما به دلیل عدم هماهنگی این دستگاه‌ها به پول پاشی روی آورده اند. مشارکت همه ذینفعان و یکپارچه کردن نظام تصمیم گیری در زمینه کشاورزی و دامپروری یک اصل است که متاسفانه به فراموشی سپرده شده است. وی در خاتمه بخش آسیب شناسی مشکلات کنونی گفت: عشایر طی هزاران سال با مرتع و دام زیست خود را ادامه دادند، اما تصمیمات اشتباه رژیم گذشته این ساختار را شکننده کرد و اقدامات اشتباه در پی انقلاب سفید منابع کشور را از میان برد. یزدانی با طرح سه پرسش مشکل ما کجاست؟ آیا استراتژی در بخش کشاورزی وجود دارد؟ آیا قوانین از شرکت‌های دانش بنیان در زمینه کشاورزی حمایت می‌کند؟ ادامه داد: به نظر بنده ما اکنون تنها با حمایت رهبری قادر هستیم از نقش دانش بنیان‌ها در زمینه کشاورزی صحبت کنیم. ما از میان 54 سیاست ابلاغی در زمینه کشاورزی باید به مکانیزم نظارتی بر اجرای این سیاست‌ها نیز تاکید کنیم. یزدانی در خصوص فاجعه نابودی منابع ملی گفت: زمین‌های قابل کشت را بایر کردن و از میان بردن زمین‌های کشاورزی یک مصیبت واقعی است. اصلاحات ارضی در دوره پهلوی آغازگر نابودی زمین‌های کشاورزی بود. یزدانی با بیان اینکه دو میلیون هکتار از اراضی کشاورزی کشور گم شده است! گفت: تبدیل روستا‌ها به شهر‌ها عامل گم شدن این زمین‌های کشاورزی است. متاسفانه زمین روستایی را به زمین شهری تبدیل کرده ایم. روستایی که به شهر تبدیل می‌شود در عمل زمین‌های کشاورزی و مراتع دام‌ها را از بین میبریم. یزدانی به طرح پرسش "ما در مرحله تدوین سیاست‌ها خوب عمل می‌کنیم، اما چرا نتوانستیم سیاست‌ها را اجرا کنیم؟ " گفت: چین با استفاده از تکنیک‌های دانش پایه توانسته است با استفاده از 8 درصد زمین‌ها مشکل امنیت غذایی کشور خود را تضمین و مرتفع کند. کشاورز چینی به هیچ وجه نمی‌تواند زمین خود را تغییر کاربری دهد و نمی‌تواند زمین خود را بیش از دوسال زیر کشت نبرد، اما متاسفانه در کشور ما این مهم اتفاق نیفتاده است. در پایان جلسه دکتر فرخ مسجدی به نکته‌ای اشاره کرد و گفت: ما باید با روش‌های جدید، ابزار جدید و نیاز‌های جدیدی که جامعه نیاز دارد، محصولات جدید خلق و تولید کنیم. مسجدی در جمع بندی نظرات سخنرانان نشست نیز گفت: مشکلات و تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی و همچنین فراموشی مدل‌های بهینه گذشته مثل نظام عشایری به عنوان ضربات مهلکی بر پیکره بخش کشاورزی و دامپروری کشور بوده است که اکنون با رهنمود مقام معظم رهبری می‌بایست با استفاده از ظرفیت‌های شرکت‌های دانش بنیان این مشکلات را به حداقل برسانیم. لازم به ذکر است این مرکز با برگزاری سلسله نشست‌های تخصصی به دنبال فراهم ساختن زمینه لازم برای برخورداری از ظرفیت صاحب نظران، برقراری ارتباط علمی با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و دریافت دیدگاه‌های متنوع صاحب نظران است. این نشست علمی - تخصصی به همت دفتر آموزش و ترویج مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده نگری، طبق برنامه منظم هفتگی در روز چهارشنبه 18 خرداد ماه سال جاری برگزار شد.