کشور‌هایی که خام‌فروشی را ادامه دهند، متضرر می‌شوند

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، پیمان صالحی امروز (دوشنبه) در بیست و دومین کنگره بین‌المللی انجمن شیمی ایران که در محل سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران برگزار شد، تأکید کرد: کشور‌هایی که خام فروشی را ادامه دهند در سال‌های آینده متضرر می‌شوند، زیرا فشار چاه‌های نفت و گاز در حال کاهش است و اگر به سمت افزایش پیچیدگی اقتصادی در تولید ناخالص داخلی نرویم، اقتصادی مقاوم که روی پای خود بایستد، نخواهیم داشت. وی به موضوع اهمیت شاخص پیچیدگی اقتصادی / ECI در تولید ناخالص داخلی کشور‌ها و نقش علم شیمی در ارتقای ابن شاخص پرداخت و گفت: شاخص پیچیدگی اقتصادی یعنی سهم علم و فناوری در تولید ناخالص داخلی هر کشوری چقدر است. استاد دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: این شاخص نشان می‌دهد چه اندازه از صادرات و واردات هر کشوری بر مبنای علم است، هر کشوری چقدر خام فروشی می‌کند و چه اندازه محصولاتی با فناوری بالا می‌فروشد. صالحی اظهار داشت: تولید ناخالص داخلی ایران در سال 2022 حدود 400 میلیارد دلار بود، اگر دو کشور را در نظر بگیریم که تولید ناخالص داخلی یکسانی دارند مسأله این است هر کشوری چقدر از این تولید را از فروش مواد خام و چقدر را از فروش مواد با فناوری بالا کسب کرده است. وی افزود: در بازه زمانی 1996 تا 2010 چهار کشور چین، هند، برزیل و روسیه تولید ناخالص داخلی یکسان داشتند، ولی وقتی شاخص پیچیدگی اقتصادی را به تولید ناخالص داخلی آن زمان هر کشوری اضافه می‌کردند؛ مشخص شد هر کشوری در زمینه صادرات چه مسیری را طی می‌کند و چین در این زمینه بسیار رشد کرد. دبیرکل شورای عالی عتف تصریح کرد: برای کشور‌ها شاخص پیچیدگی اقتصادی را کمی می‌کنند و از نظر کمی عددی بین منهای 3 تا 3 است و هر کشوری که به عدد 3 نزدیک‌تر باشد، یعنی سهم دانش از پیچیدگی اقتصادی بیشتر دارد و خام فروشی کمتر کرده است. صالحی پنج محصولی که بالاترین ضریب پیچیدگی اقتصادی را دارد شامل ماشین‌آلات، ابزارآلات تجهیزات مواد شیمیایی و مواد فلزی کاربردی عنوان کرد و گفت: آخرین آمار شاخص پیچیدگی اقتصادی متعلق به سال 2020 است و بر اساس آن ژاپن با رقم 2.49 سوئیس با 2.13، آلمان با 2.17 و کره جنوبی 2.05 رتبه‌های اول تا چهارم را دارند و عربستان سعودی 74صدم درصد است. ایران با منفی 35 صدم درصد و در رتبه هشتادم قرار دارد. وی به صادرات کشور در سال‌های مختلف اشاره کرد و گفت: در سال 1990 حدود 86.71 درصد از تولید ناخالص داخلی از فروش نفت بوده است و این رقم در سال 2010 به 64. 51 رسیده است. البته به دلیل تحریم‌ها در سال امار دقیقی از صادرات نفت در سال‌های اخیر نداریم، ولی حدود 19 درصد صادرات ایران در سال 2021 محصولات شیمیایی مانند پرواتیلین است. اگر بخواهیم در اینده روی ارزش افزوده صادرات کار کنیم شیمی دان‌ها باید این کار را بکنند. استاد دانشگاه شهید بهشتی در ادامه به این سؤال پاسخ داد که چطور می‌توان این روند را با توسعه محصولات شیمیایی بهبود بخشید و گفت: محصولاتی مانند عناصر فلزی ارزشمند یا راهبردی، مواد شیمیایی برای کاربرد‌های فوتوگرافیک، کود‌های معدنی یا شیمیایی و فسفاتیک ضریب بالایی در شاخص پیچیدگی اقتصادی دارند و می‌توان تولید ان‌ها را تسهیل کرد، البته برخی مواد شیمیایی هم از جهت شاخص پیچیدگی اقتصادی ضریب بالایی ندارند و دانستن این موارد به سیاست‌گذاران کمک می‌کند که در سال‌های آینده تصمیم درستی در مورد توسعه صنایع بگیرند. وی ادامه داد: آلمان بیشترین ارزش افزوده را در زمینه تولیدات محصولات پتروشیمی را در تولید ناخالص داخلی خود دارد، در حالی که فقط محصولات با فناوری پایین را وارد می‌کند و بعد از ارتقای فناوری دوباره صادر می‌کند که همین کار هم میلیارد‌ها دلار سود دارد. معاون پژوهشی وزارت علوم این سؤال را مطرح کرد که چگونه می‌توانیم با دانش شیمی روی محصولات صادرات را ارزش افزوده ایجاد کنیم؟، اظهار داشت: اگر بخواهیم در شیمی سرمایه‌گذاری کنیم، باید بدانیم روی چه محصولاتی سرمایه‌گذاری کنیم که هم فروش خوب، هم در شاخص پیچیدگی اقتصادی ضریب بالایی داشته باشند. صالحی خاطرنشان کرد: دانشگاهیان همواره از فناوری و صنعت جلوتر بوده‌اند؛ یعنی اگر کشش بازار برای محققان وجود ندارد باید کاری کنیم که این امر محقق شود. وی در جمع‌بندی سخنان خود گفت: دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها در تولید نیروی انسانی و علم و فناوری با استاندارد بالا کار می‌کنند، باید کشش بازار و افزایش پیچیدگی اقتصادی را ایجاد کرد. معاون پژوهشی وزارت علوم ادامه داد: آموزش عالی باید با مطالعه مستمر بازار جذب و استفاده از اهرم‌های آمایشی نسبت به تربیت نیروی انسانی مورد نیاز اقدام کند. گفتنی است بیست و دومین کنگره سه روزه بین‌المللی شیمی انجمن شیمی ایران از امروز به مدت سه روز با حضور شیمی‌دانان برتر کشور و اعضای انجمن شیمی در سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران برگزار می‌شود.