کلید شلوغی مترو در دست کیست؟

فرارو - پس از افزایش قیمت بنزین در آذر ماه امسال، متروی تهران روزهای شلوغی را از سر گذراند. آنطور که محسن محمدیان مدیر روابط عمومی شرکت بهره‌برداری مترو تهران می‌گوید، افزایش نرخ بنزین تعداد مسافران مترو را نسبت به قبل بیشتر کرده است. به گفته او، روزانه بیش از دو و نیم میلیون سفر با استفاده از مترو انجام می‌شود. به گزارش فرارو، همچنین تعداد مسافران مترو به طور متوسط 11 درصد نسبت به ماه قبل از افزایش نرخ بنزین، بیشتر شده است و شلوغ‌ترین خط، خط یک مترو است. با این حال فرنوش نوبخت مدیر عامل شرکت بهره‌برداری متروی تهران در سوم دی ماه، شلوغی مترو را امری طبیعی خواند و با مقایسه مترو با نانوایی گفت: شما وقتی صف نانوایی می‌روید انتظار دارید بلافاصله نان بگیرید؟ همه جا صف است، کلا دنیا صف دارد. به گفته او، هیچ مقوله‌ای را نمی‌توان پیدا کرد که بلافاصله مردم خدمت بگیرند و مترو نیز این چنین است. اما محمدیان مدیر روابط عمومی مترو در آذرماه امسال از اقداماتی، چون کاهش دادن سرفاصله حرکت قطار‌ها در خط یک، 2 و 4 به سه و نیم دقیقه و در خط سه نیز به هفت و نیم دقیقه، در خط 7، 10 دقیقه و در خط 6 به 15 به عنوان راه حلی برای شلوغی‌های مترو گفت. در این باره نوبخت مدیر عامل شرکت بهره برداری مترو تهران با اعتراض به این که چرا می‌گویند مسافران زیاد شده‌اند در حالی‌که سرفاصله حرکت قطار‌ها در خطوط نسبت به قبل کاهش یافته است؛ به استفاده خود از مترو آن هم «تقریبا همه بعدازظهر‌ها هنگام بازگشت به خانه» پرداخت و افزود: مسیرم از خط 4 است. البته مشکلاتی وجود دارد که تلاش کرده‌ایم تمهیداتی برای آن اتخاذ کنیم. وی تمهیدات اتخاذ شده شرکت مترو را استفاده از تمامی موجودی قطار‌ها برای ارائه خدمات به شهروندان دانست و شهروندان را به مدارا خواند تا قطار‌های بیشتر به چرخه مترو اضافه شود و پایانه‌های جدید راه بیفتد. با توجه به این گفته‌ها، به نظر می‌رسد این تمهیدات در اجرا نیازمند بودجه باشد. در حالی که محسن هاشمی رئیس شورای شهر تهران درباره تأمین واگن مترو در روز هشتم دی ماه در حاشیه برگزاری صد و هشتاد و پنجمین جلسه شورای شهر تهران در جمع خبرنگاران گفت: دولت باید 630 واگن را تأمین می‌کرد که اقدامات اولیه توسط بانک مرکزی انجام شده است. به گفته رئیس شورای شهر تهران، توپ خرید اتوبوس و واگن مترو در زمین شهرداری است که باید به طور جدی پی‌گیری شود. هاشمی اظهار داشت: شهرداری دو سال فرصت دارد که 1500 دستگاه اتوبوس نو تهیه کند؛ هزار دستگاه اتوبوس را بازسازی کند و 630 واگن را بخرد. اما او ناهماهنگی‌های جدی بین دستگاه‌ها را مانعی بر سر اجرای این کار خواند که پی‌گیری مسئولان شهری را می‌طلبد. وی همچنین دولت را بر مبنای قانون، 45 هزار میلیارد تومان، بدهکار کلانشهر‌ها خواند که این موضوع، ورود دیوان محاسبات را می‌ط‌لبد. به گفته هاشمی باید از دولت پرسید چرا سهم حمل و نقل در قانون هدفمندی پرداخت نشده است و از وزیر کشور خواست تا این موضوع را پی‌گیری کند. همچنین او در صحن علنی شورای شهر در همان روز تذکر داد که «سرانه محیط زیستی و حمل و نقل عمومی تهرانی‌ها در بودجه سال 99 در حد صفر است». تذکری که مرکز اطلاع‌رسانی، روابط‌عمومی و امور بین‌الملل سازمان برنامه و بودجه کشور به پاسخگویی وادار کرد. این سازمان در راستای تنویر افکار عمومی، اطلاعیه‌ای را در روز نهم دی ماه به رسانه‌ها ارسال و طی توضیحاتی همراه با ارائه اعداد و ارقام از عملکرد دولت در اختصاص بودجه به حوزه حمل‌ونقل عمومی دفاع کرد. طبق این اطلاعیه، تنظیم بودجه با رویکرد بخشی صورت می‌گیرد و منابع بودجه عمومی در بخش عمران شهری و حمل و نقل درون‌شهری ماهیتی کمکی دارد و در قالب طرح‌های توسعه‌ای در اختیار شهرداری‌ها قرار می‌گیرد. در جوابیه سازمان برنامه و بودجه آمده درباره تأمین منابع مالی به منظور توسعه شبکه مترو و تهیه و تأمین ناوگان مترو در لایحه بودجه 99 آمده است: طی سال‌های 97-1392 بالغ بر 61 هزار میلیارد ریال اوراق مشارکت به طرح‌های قطار شهری کلان‌شهر‌های کشور با مشارکت در بازپرداخت معادل 50 درصد شهرداری و 50 درصد از محل بودجه عمومی اقدام شده است. به گفته مرکز اطلاع‌رسانی، روابط‌عمومی و امور بین‌الملل سازمان برنامه و بودجه کشور در سال 1398 با استفاده از اوراق مشارکت موضوع بند (د) تبصره 5 قانون بودجه سال 1398، تأمین 50 هزار میلیارد ریال اوراق مشارکت برای طرح‌های قطار شهری در حال بررسی و اقدام است. در این جوابیه تصریح شده است مجموع منابع فوق بیش از 30 هزار میلیارد ریال به پروژه‌های مرتبط با شبکه راه آهن شهری تهران همانند تکمیل خطوط 3، 6 و 7 متروی تهران اختصاص یافته است. همچنین طی سال‌های 98-1396 به طرح‌های احداث خطوط قطار شهری در کلان شهر‌های کشور بیش از 12.5 هزار میلیارد ریال تخصیص پرداخت شده است که بیش از 1250 میلیارد ریال آن به شهرداری تهران برای تکمیل شبکه مترو پرداخت شده است. همچنین تأکید شده که در بند (د) تبصره 5 لایحه بودجه سال 1399 کل کشور نیز معادل 50 هزار میلیارد ریال اوراق مشارکت برای توسعه شبکه ریلی شهری و ناوگان اتوبوس‌رانی شهری پیش‌بینی شده است. علاوه بر این، این بیانیه آورده در راستای تهیه و تامین ناوگان مترو و به استناد مصوبه شماره 461345 مورخ 28 آبان 97، شورای اقتصاد به منظور تأمین 630 دستگاه واگن مترو با استفاده از تسهیلات مالی خارجی معادل 994.3 میلیون یورو اقدام شده است که صد درصد تضمین بازپرداخت تسهیلات مذکور بر عهده دولت است و مقرر شده که وزارت کشور (سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور) تمهیدات اجرایی آن را اتخاذ کند. آن‌ها همچنین به هزینه‌های بهره‌برداری مترو و اتوبوس‌رانی اشاره کردند که طبق آن به منظور کمک به عملیات بهره‌برداری مترو و اتوبوس‌رانی شهری از محل بودجه عمومی در سال 1397 معادل 2 هزار میلیارد ریال و در سال 1398 تاکنون معادل 800 میلیارد ریال بعنوان یارانه بلیط حمل ونقل عمومی اختصاص یافته است. اما اعتراض به بودجه در نظر گرفته شده برای توسعه ناوگان مترو به همین جا ختم نشد. رئیس شورای شهر تهران در یکصد و هشتاد و ششمین جلسه شورای شهر تهران در روز سه شنبه دهم دی ماه در متن نطق خود که به دلیل کمبود وقت قرائت نشد، با تأکید بر این‌که در متن جوابیه سازمان برنامه و بودجه مدام بر مصوبات و تصیماتی استناد شده که در جهت حل مشکل سیستم حمل ونقل عمومی تدوین شده است؛ آن‌ها را مصوباتی مثبت خواند که روی کاغذ باقی مانده و در اجرا به دلیل «نگاه بخشی و عدم ریسک پذیری و جسارت دستگاه‌های مختلف و ناهماهنگی در بورکراسی»، زمین گیر شده‌اند. در متن نطق رئیس شورای شهر تهران آمده بود سازمان برنامه مجموع اعتبار یارانه بلیط مترو را تاکنون 80 میلیارد تومان اعلام کرده است که با سهم متروی تهران از این مبلغ، می‌توان هزینه‌های یک هفته از سال را در شرکت بهره برداری مترو تأمین کرد که نه با تعهدات دولت نسبتی دارد و نه با هزینه‌های مترو. وی همچنین آورده بود طبق آنچه در اطلاعیه سازمان آمده طی سه سال اخیر، 125 میلیارد تومان به عنوان کمک برای هزینه ساخت متروی تهران توسط دولت پرداخت شده است که با این رقم تنها می‌توان نصف یک ایستگاه مترو را تکمیل و بهره‌برداری کرد. به گفته هاشمی کمک دولت به حمل ونقل عمومی تهران ناچیز است. در حالی‌که احتمال این وجود دارد که وضعیت آلودگی هوا، ازدحام مترو وکمبود اتوبوس در تهران در سال آینده از امسال بدتر شود. رئیس شورای شهر تهران بر این اساس از مجلس و دولت خواست تا در این موضوع تجدید نظر کنند و تصمیم‌گیری در این باره را به رده‌های ارشد نظام مانند سران قوا یا رهبر انقلاب نسپارند چرا که در شرایط فعلی کشور، مسایل پیچیده تری برای رسیدگی مسئولان عالی نظام وجود دارد. او عصر روز سه شنبه نیز با ذکر اختصاص 80 میلیارد تومان اعتبار یارانه بلیط مترو از سوی سازمان برنامه بودجه در توئیتی این گونه به اطلاعیه سازمان واکنش نشان داد که «ممنون که روشن کردید کمک دولت به حمل و نقل عمومی تهران چقدر ناچیز است!» اعتراض به میزان بودجه اختصاص یافته درباره توسعه ناوگان شهری و به ویژه مترو در حالی است که محمد باقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در چهارم شهریور 1398 در مراسم افتتاح بخش شرقی خط 7 مترو تهران در ایستگاه محمدیه گفت: امسال یک هزار و 200 میلیارد تومان برای متروی تهران، پرداخت کردیم. وی در این مراسم وعده داد اگر نیاز باشد فعالیت‌های مترو بیشتر شود، دولت تا سقف 4 هزار و 800 میلیارد تومان هم می‌تواند کمک کند. او حتی اعلام کرد آنچه درباره قطار‌های شهری از سوی دولت مطرح شده، تضمین پرداخت 50 درصد از هزینه‌های آن است. شلوغی این روز‌های متروی تهران، شاید همان نیازی باشد که نوبخت آن را «فعالیت‌های بیشتر مترو» خواند. همان‌گونه که مدیرعامل شرکت مترو روز سوم دی ماه علیرغم طبیعی خواندن این شلوغی‌ها، افزایش ظرفیت قطار‌ها و پایانه‌های جدید را وعده داد و مردم را به مدارا خواند که همه باید با مشکل کنار بیاییم. اما انگار بودجه 99، گلوی مدارا را میان مسئولین شهری و دولتی تنگ کرده است.