کنشگرانی نو برای محیط زیست

گرتا تونبرگ سوئدی به خاطر فعالیت‌هایش در راستای آگاه‌سازی جهانی در مورد خطرات ناشی از تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین و نیز با انتقاد از سیاستمداران به دلیل انفعال در برابر بحران آب و هوا مشهور است. در ماه اوت 2019، تونبرگ فاصله میان پلیموت انگلستان تا نیویورک آمریکا را در اقیانوس اطلس با یک قایق بادبانی که با انرژی خورشیدی و توربین‌های زیرآبی کار می‌کرد، پیمود؛ این سفر که 15 روز طول کشید به عنوان نمادی از سفر بین اقیانوسی عاری از کربن اعلام شد که همچنین بیانگر باور تونبرگ به اهمیت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است. زمین گرم تر می شود، یخ های قطبی گم و وعده غذایی کرکس ها بیشتر می شود و برایشان فرقی نمی کند این غذا، پلنگ های غرنده باشد یا ماهیانی که از آلودگی محیط زیست بر سطح خزر و سپید رود روان شده اند؛ اینها را ماهک شریف حسینی دانش آموز هشتم متوسطه یکی از مدارس غیرانتفاعی گیلان می گوید که عازم اردوی زیست محیطی می شود. این دختر نوجوان، شاد و پر نشاط در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می گوید: چون در یکی از استان های گردشگری کشور زندگی می کنم به تازگی آموخته ام خجالت را باید کنار گذاشت و به گردشگرانی که از فرهنگ گردشگری بی بهره اند نسبت به رها سازی زباله هایشان اعتراض و هشدار داد. او می گوید: بار اولی که بر خجالتم چیره شدم، هشدار به یک خودرو با شماره دو رقمی یکسان بود که زباله های تنقلات را وسط خیابان رها کرد و وقتی با عذرخواهی گفتم لطفا جمعشان کنید، با لحن کمی تند گفت به شما ارتباطی دارد؟ خجالت کشیدم اما گفتم من بی ادبی نکردم فقط گفتم اینجا محیط زیستمان است؛ همه از آن استفاده می کنیم، پس لطفا شما هم رعایت کنید و خوشبختانه پذیرفت و زباله هایش را برداشت و از آن روز دیگر در اعتراضم تردید نکردم. وی می گوید: اردوی زیست محیطی یکی از برنامه های مدرسه است که باید تلاش کنیم از این سفر، تولیدی برای نمایشگاه داخلی مدرسه که در بهمن ماه برگزار می شود هم داشته باشیم و من ترجیح می دهم آنچه می آموزم را در آن نمایشگاه برای بازدید کنندگان که وابستگان دانش آموزان هستند، آموزش دهم.

مادر یکی از دانش آموزان روانشناس است و می گوید: در آموزش هایی که از کودکی گرفته ایم رقابت را بیشتر از هر چیز دیگر آموخته ایم؛ همه به سرعت می رویم که عقب نمانیم؛ آیا هیچ وقت به کودکانمان گفته ایم درخت های کوچه را بشمارند؟ بوته های گل را ببینند و عطرشان را حس کنند و شاگرد اول کلاسشان را دوست داشته باشند؟ زندگی که در حال دویدن ساخته می شود هرگز دیده نخواهد شد؛ بنابراین باید علاوه بر آموزش فرزندانمان را بپروریم؛ نسبت به محیط زیست آگاهشان کنیم؛ با طبیعت مهربان باشیم و مهربانی با طبیعت را مدام به آنان یادآوری کنیم.

لیلا زیرک یکی از آموزگارانی است که ترجیح می دهد آموزش هایش را بیشتر بصورت تجربی در اختیار دانش آموزان قرار دهد و در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می گوید: برای هر برنامه ریزی اردوی زیست محیطی توصیه مان به دانش آموزان همراه داشتن کیسه زباله و دستکش برای جمع آوری زباله است. وی ادامه داد: در یکی از اردوها دانش آموزان در ساعتی خاص جلوی در ورودی پارک جنگلی سراوان ایستادند و به هر خودرویی که وارد می شد یک پلاستیک زباله می دادند و از آنان می خواستند زباله هایشان را هنگام خروج تحویل دهند. وی معتقد است: تنها آموزش کافی نیست بلکه می باید دانش آموزان را پرورش داد و آنان را نسبت به تلاش و فرهنگسازی برای حفظ محیط زیست هوشیار کرد. مدیر روابط عمومی حفاظت محیط زیست گیلان اعلام کرد: پنج هزار دانش آموز و معلم با حضور در مراکز محیط زیستی چون تالاب ها از آموزش های تجربه محور زیست محیطی پیرامون پرنده نگری، حفاظت از تنوع زیستی و اکوسیستم تالابی استان بهره مند شده اند. محمد علی صدیق عربانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می گوید: با آغاز فصل مهاجرت و زمستان گذرانی و جوجه آوری پرندگان در تالاب های استان، مراکز آموزش زیست محیطی استان گیلان واقع در پناهگاه حیات وحش سلکه صومعه سرا و امیرکلایه لاهیجان با استقبال چشمگیر دانش آموزان و معلمان برای پرنده نگری و فراگیری آموزش های تجربه محور با کمک ابزارهای آموزشی نظیر دوربین دوچشمی، تلسکوب، فیلم های آموزشی و... در طبیعت زیبای این مناطق روبرو شده است. وی اظهار داشت: این مراکز آموزشی درتمامی ایام هفته بصورت رایگان و با حضور کارشناسان محیط زیست، برای ارائه آموزش های تجربه محور و کاربردی و نیز پرنده نگری دانش آموزان در رده های سنی بالای 12 سال، متوسطه (دوره اول و دوم) و معلمان برای ارتقاء فرهنگ زیست محیطی و افزایش آگاهی و دانش افزایی این گروه از مخاطبان اثرگذار، فعال است. همچنین رئیس اداره حفاظت محیط زیست رضوانشهر واقع در غرب گیلان نیز از برگزاری مستمر و هفتگی کلاس های آموزش محیط زیست در مدارس ابتدایی این شهرستان خبر داد. اکبر میغی اظهار داشت: هشتمین دوره از کلاس های آموزش محیط زیست با موضوع حفاظت از جنگل و طبیعت، آب، خاک، هوا و تفکیک زباله از مبداء در یکی از دبستان های دخترانه دولتی با هدف آشنایی کودکان با محیط زیست و حفاظت از آن و تاکید بر اهمیت و نقش آن در چرخه زندگی انسان ها برگزار می شود. رئیس اداره حفاظت محیط زیست لنگرود واقع در شرق گیلان نیز گفت: آموزش محیط زیست با عناوین پسماند و تفکیک زباله، تنوع زیستی و اهمیت آن، آشنایی با حیات وحش توسط کارشناسان محیط زیست در مدارس لنگرود تداوم داشته و در هفته جاری دانش آموزان مدارس ابتدایی سماء و شهید غلامرضایی کومله و مدارس متوسطه اول سما و فرزانگان با مفاهیم محیط زیست آشنا شدند. سیدامین نجات در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: کلاس های آموزشی با هدف آموزش به دانش آموزان در زمینه حفظ محیط زیست به ویژه حمایت از حیات وحش و تنوع زیستی و مدیریت پسماند شهرستان با همکاری مدیران مدارس ادامه یافته و امید است بتوانیم در این زمینه سطح آگاهی های عمومی را ارتقاء دهیم. برآیند کلام مصاحبه شوندگان با ایرنا، تاکید بر لزوم هوشیار ساختن فرزندانمان نسبت به حفظ محیط زیست بود تا شاید کنشگرانی نو برای حفظ، پرورش یابند که هر بار ناخوش احوالی زیست محیطمان خراش روح هموطنان ما در جای جای ایران می شود.

اما شاید در اختیار قرار دادن پاکت زباله به گردشگران نیز برآیندی مثمر از این گزارش باشد که می تواند تامین اعتبار آن برای تولید پاکت زباله کاغذی می تواند بسیار برای حفظ محیط زیست مثمرتر باشد تا هم جنبه یادآوری داشته باشد هم تاکید شود که طبیعت مقدس است و می باید با حفاظت از آن قدردان باشیم و تاکید کنیم بر شعر سهراب سرزمینمان که مردمان سر رود آب را می فهمند گل نکردنش، ما نیز آب را گل نکنیم...

آری آب را گل، هوا را آلوده و خاک را نابود نکنیم تا زمین همچنان جایگاهی برای قرار و زیستن انسان و سایر مخلوقات خداوندی بماند چنانکه

سعی کنیم نه فقط در روز ملی هوای پاک چون امروز بلکه هماره هوای پاک داشته باشیم و فقط در حد شعار و حرف که بعد از مدتی فقط "تکرار" بی تاثیر می شود، نماند.

• محیط زیست
• گیلان
• فرهنگ سازی
• دانش‌آموزان