گامی نو در تعلیم و تربیت با بازگشایی سراسری مدارس

وزارت آموزش و پرورش همان‌گونه که وعده داده بود، از 14 فروردین 1401 آموزش کامل حضوری در مدارس سراسر کشور را اعلام کرد.

به گزارش خبرنگار مهر، صبح یکشنبه 14 فروردین 1401 وقتی در راه عزیمت به محل کار بودم، در کنار جمعیت مردمی که سال جدید کاری خود را آغاز کرده بودند؛ شاهد تعداد کثیری از دانش آموزان بودم که به تنهایی و یا به همراه والدین خود در حال عزیمت به مدرسه بودند. این صحنه‌هایی بود که مدت‌ها آن را ندیده بودیم.

اواخر بهمن ماه سال 1398 که شیوع ویروس کرونا در کشور تأیید شد؛ یکی از اقداماتی که دستگاه‌های دولتی با هدف کاهش میزان ابتلاء به کرونا انجام دادند؛ تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها بود.

سعید نمکی وزیر وقت بهداشت پانزدهم اسفند ماه در حاشیه ششمین جلسه ستاد ملی مدیریت و مقابله با ویروس کرونا خبر تعطیلی مدارس را اعلام کرده بود.

نمکی البته در همان جلسه به مردم وعده داده بود اگر همزمان با تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها به فکر رفتن به سفر نباشند؛ وزارت بهداشت می‌تواند شیوع کرونا در کشور را به صورت استثنایی جمع کند. اگر چه مدارس از همان زمان به صورت گسترده تعطیل شد و سفرهای نوروزی چندانی نیز به دلیل ممنوعیت‌های تردد بین استانی انجام نشد با این حال وزارت بهداشت هیچ گاه نتوانست تا واکسیناسیون کامل سراسر کشور، کرونا را به صورت استثنایی جمع کند.

با بیشتر شدن زمان تعطیلی‌ها، اعمال قرنطینه‌های سراسری و احتمال تعطیل ماندن مدارس برای مدت طولانی‌تر وزارت آموزش و پرورش پیشنهاد آموزش مجازی دانش‌آموزان را با همکاری صداوسیما مطرح کرد. وزارت آموزش و پرورش از روزهای ابتدایی اسفند سال 1398 از طریق شبکه آموزش تلویزیون که پیش از آن نیز برنامه‌های آموزشی درسی را پخش می‌کرد؛ توانست بخشی از بار آموزشی را با طریق پخش تلویزیونی جبران کند.

با طولانی شدن تعطیلات مدارس، لازم بود تا آموزش به کودکان به صورت مجازی ادامه یابد؛ در این مسیر توسعه ابزارهای الکترونیک و گسترش اینترنت کمک شایانی به آموزش غیرحضوری در مدارس نمود. در کشور ما نیز بحث آموزش غیرحضوری با ادامه محدودیت‌های کرونایی در سال 1399 رنگ واقعیت به خود گرفت و مدارس به کمک شبکه‌ها و پیام‌رسان‌های موجود به دنبال تداوم آموزش بودند.

مدارس غیر دولتی از ابتدا قید حضور در شاد را زدند

طرح شاد که از سال 1394 مطرح شده بود؛ با شیوع کرونا به طور عملی اجرایی شد و در فروردین 1399 آغاز به کار کرد. در ابتدا تنها یک پیام رسان بود و به دلیل ضعف ساختاری با مشکلات عدیده ای مواجه بود. اشکالاتی که موجب شد از همان زمان بسیاری از مدارس مخصوصاً مدارس غیردولتی قید حضور در شاد را بزنند و راه دیگری را برای آموزش غیرحضوری انتخاب کنند. قطعی مداوم، کندی در ارسال پیام‌ها و باز کردن عکس‌ها از جمله مهم‌ترین مشکلات شاد بود.

علی کاظم زاده مدیرعامل شبکه شاد در گفت و گو با خبرنگار مهر بر این مسئله اذعان کرد که شاد با نقاط ضعف متعددی خصوصاً در سال اول اجرای آن همراه بوده است؛ کندی شبکه، تأخیر در بارگزاری عکس‌ها و ویدئوها، عدم امکان برگزاری یک جلسه تصویری زنده و تعاملی میان معلم و دانش‌آموزان از مهم‌ترین نقاط ضعف شبکه شاد بود. در این شرایط غالب مدارس‌های غیر دولتی از نرم‌افزارهای مشابه خارجی همچون گوگل میت و اسکایپ برای برگزاری کلاهای درسی خود استفاده کردند.

تعطیلی مدارس به ترک تحصیل دانش آموزان منجر شد

در حالی که مدارس غیردولتی به دنبال آن بودند تا با روش‌های نوین آموزش از راه دور، کلاس‌های درسی را دنبال کنند؛ بسیاری از دانش آموزان به دلیل تعطیلی مدارس با افت تحصیلی و یا حتی ترک تحصیل مواجه شدند. رضوان حکیم زاده معاون ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در نشست تخصصی تبیین بازماندگی از تحصیل که اسفند ماه سال گذشته برگزار شد؛ در خصوص تأثیر کرونا بر افزایش ترک تحصیل دانش آموزان گفته بود: پیش از کرونا 39 هزار و 788 کودک بازمانده از تحصیل در پایه اول ابتدایی در کشور داشتیم که در کرونا این آمار ناگهان به 87 هزار تن رسید.

در ابتدای سال جدید تحصیلی نیز علیرضا کاظمی، سرپرست وزارت آموزش و پرورش ایران اعلام کرد: دانش آموزان به سبب دوری از مدرسه آسیب‌های جدی فراوانی دیده‌اند، به طوری که شاهد افزایش ترک تحصیل و افت شدید آموزشی هستیم.

بازگشایی تدریجی مدارس با واکسیناسیون سراسری کشوری

از ابتدای سال 1400 که واکسیناسیون کرونا با تزریق واکسن در میان سالمندان و بیماران خاص آغاز گردید، به تدریج مدارس نیز تلاش کردند حداقل بخشی از کلاس‌های آموزشی خود را به صورت حضوری برگزار کنند. روند واکسیناسیون معلمان نیز خیلی زود به نتایج مثبتی دست یافت. محسن بیگی مدیرکل وقت دفتر سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش در مرداد ماه 1400 از لزوم واکسینه شدن 930 هزار معلم خبر داد و گفت: تعداد کارکنان آموزش و پرورش در بخش دولتی حدود 930 هزار نفر هستند که ممکن است درصد بسیار اندکی هم کم و زیاد شود. در بخش غیردولتی نیز تعداد کارکنان 230 هزار نفر هستند و در مجموع نزدیک به یک میلیون و 300 هزار نفر از کارکنان مجموعه آموزش و پرورش باید واکسینه شوند.

با شروع به کار دولت رئیسی و تسریع در روند واکسیناسیون مردم، مسئولان وزارت آموزش و پرورش نیز به تدریج بر لزوم بازگشایی حضوری و صد درصدی مدارس تاکید کردند. هنرستان‌ها به صورت کامل فعالیت خود را آغاز کردند و مدارس در مقطع ابتدایی به صورت نیمه حضوری به صورت آموزش مکمل آغاز به کار نمودند. وزارت آموزش و پرورش از ابتدای مهر ماه همواره بر آموزش ترکیبی تاکید کردند.

صادق ستاری فرد معاون تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه با توجه به دستورات ستاد مقابله با کرونا هر استان، مدارس در شهرستان‌هایی که وضعیت قرمز دارند می‌توانند به صورت ترکیبی (حضوری - مجازی) فعالیت کنند. افزود: مدارس در مقطع ابتدایی به جهت اینکه دانش آموزان این مقطع واکسن نزده‌اند می‌توانند بیشتر مجازی فعالیت داشته باشند اما در مقطع متوسطه به جهت اینکه دانش آموزان باید در آزمون‌های سراسری نهایی شرکت کنند نیاز است به صورت حضوری فعال باشند. ضمن اینکه درصد بیشتری از دانش آموزان مقاطع بالاتر هم واکسن زده‌اند آموزش و پرورش استان‌ها با توجه به اقتضائات منطقه خود در این خصوص تصمیم می‌گیرند.

ستاری فرد همچنین در ایام عید نوروز با حضور در برنامه زنده گفت‌وگوی ویژه خبری با موضوع «آموزش حضوری و سلامت جسمانی دانش‌آموزان (مصوبه جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا)» در خصوص میزان واکسیناسیون معلمان و دانش آموزان گفته بود: خوشبختانه تا امروز، 95 درصد فرهنگیان دز اول واکسن کرونا و 90 درصد دز دوم و در حدود 53 درصد معلمان دز سوم را دریافت کرده‌اند و نسبت به سایر اقشار، جامعه فرهنگیان در این امر پیشرو بودند؛ همچنین 90 درصد دانش آموزان بالای 12 سال نیز دز اول و 80 درصد دز دوم را دریافت کردند.

حق نداریم دانش آموز را از آموزش حضوری محروم کنیم

ستاری فرد همچنین در ایام عید نوروز با حضور در برنامه زنده گفتگوی ویژه خبری با موضوع «آموزش حضوری و سلامت جسمانی دانش‌آموزان»، اظهار کرد: در دو سال گذشته پژوهش‌ها و مطالعات داخلی و بین المللی نشان داد که آموزش مجازی به هیچ وجه نمی‌تواند به عنوان جایگزین آموزش حضوری تعریف شود؛ در بسیاری از مناطق کشور شاهد این هستیم که دانش آموزان به حداقل‌های آموزش حضوری دسترسی ندارند که در این صورت «عدالت آموزشی» خدشه دار می‌شود. لذا حق نداریم دانش آموز را از آموزش حضوری محروم کنیم.

به نظر می‌رسد مقصود اصلی این سخنان معاون تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش لزوم برگزاری کلاس‌های حضوری در مدارس شهرهای بزرگ از جمله تهران بوده است؛ چرا که در روستاها و شهرهای کم جمعیت که از مدت‌ها قبل رنگ نارنجی و سفید و کرونا را داشتند؛ مدارس از مدت‌ها قبل حضوری شده بود.

واقعیت این است که نمی‌توان از مزایای آموزش حضوری چشم پوشید. بر اساس مطالعات صورت گرفته آموزش از راه دور و مجازی هیچ‌گاه نتوانست جایگزین کاملی برای آموزش حضوری باشد.

سعید صادقی روانشناس کودک در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص لزوم آموزش حضوری گفت: درست است که والدین در تمام این دوران کرونا سعی در تربیت کودکان خود داشته‌اند؛ اما مهم این است که نظم و انضباطی را که کودک لازم است فرا بگیرد، در مدرسه داشته باشیم.

صادقی افزود: اختلالات نوشتاری، اختلالات رفتاری و اختلالات روانشناختی از جمله اختلالاتی هستند که بسیاری از کودکان با یکی از آن‌ها مواجه می‌شوند. یا کودکانی که مبتلا به پرخاشگری یا بیش فعالی هستند؛ حضور کودک در مدرسه تأثیر بیشتر و بهتری در جهت حل این اختلالات دارد.