گرامیداشت یکصدمین شماره فصلنامه علمی تئاتر / یکصدمین شماره فصلنامه تئاتر گرامی داشته شد

باشگاه خبرنگاران جوان؛ زهرا بالاور بزرگداشت انتشار یکصدمین شماره فصلنامه علمی تئاتر امروز دوشنبه 13 مرداد 1404 با حضور فرهاد ناظر زاده کرمانی در سالن مشاهیر مجموعه تئاتر شهر برگزار شد.

هر نشریه دیدبانی برای تئاتر است

در ابتدای این بزرگداشت فرهاد ناظر زاده کرمانی نمایشنامه‌نویس و استاد ممتاز پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران بیان کرد: یک نشریه سالم نشریه ای است که هرکسی آن نشریه را می‌خواند با آن گفت و شنود می‌کند، فکر کنید ما در جامعه‌ای باشیم که آن نشریه‌ای در جامعه ما درحال گفت و شنود با مخاطب نباشد!

وی تاکید کرد: تئاتر ایران دو تاریخ دارد. تاریخ، پیش از اینکه جهان با آن آشنا شوند. تئاتر ایران پیش از اینکه با تئاتر غرب آشنا شود، سازندگان آن اغلب سواد نداشتند و کتابت نمی‌دانستند. درحالیکه تئاترهای غرب وابسته به فرهنگ‌های فرازین بود ولی تئاتر ایران مربوط به فرهنگ فرودین بود. به همین دلیل منتقد، نویسنده و آموزش شاگرد استادی نداشت.

وی با اشاره به دموکراسی در تئاتر بیان کرد: تئاتر فرهیخته خود دموکراسی ایجاد می‌کند. آزادی ای که مربوط به حقوق بشر می‌شود. همچنین فصلنامه تئاتر در راستای تئاتر فرهیخته ایجاد شده است. هر نشریه دیدبانی برای تئاتر است.

فصلنامه تئاتر، یگانه مجله هنرهای نمایشی

بهروز محمودی بختیاری پژوهشگر و مدرس تئاتر بیام کرد: این مجله به سه علت یگانه است. فصلنامه تئاتر یگانه مجله هنرهای نمایشی است که فقط به تئاتر می‌پردازد. هیچ مجله‌ای را نداریم که از پیش از انقلاب تا کنون خود را به صد شماره رسانده باشد.

وی تاکید کرد: فصلنامه علمی تئاتر، تنها مجله آکادمیک دانشگاهی است که مولود دانشگاهی نیست. برای مثال مجله دانشگاهی محدودیت دارند اما این مجله استقلال دارد و نیازی به محدودیت‌ها ندارد. فصلنامه تئاتر از یک مجله اطلاع رسانی شروع می‌شود و یک مجله مورد تایید وزارت علوم است.

کار و مخاطب نشریه تئاتری، برای جامعه تئاتری است

محمدرضا خاکی نویسنده و کارگردان تئاتر بیان کرد: اکثر کسانی که در تئاتر هستند، اصلا آدم تئاتر نیستند. بنابراین در گذشته بهتر کار این بود که مجله‌هایی که فکر می‌کردیم تاثیر گذار هستند به زبان خود ترجمه و استفاده کنیم. بنده سهم خیلی کوچکی در فصلنامه علمی تئاتر داشتم. کار و مخاطب نشریه تئاتری، جامعه تئاتری است. در تئاتر ما پتانسیل بسیار خوبی وجود دارد و جوان‌های خوبی داریم؛ اما نشریه‌ای که می‌خواهد فقط پوشش بدهد می‌شود نشریه علمی تئاتر. مقاله علمی پژوهشی خیلی از مسائل را دارد اما ما اینطور نیستیم.

وی تاکید کرد: قطعا ما می‌توانیم یکی از بهترین نشریه‌های آسیا را داشته باشیم. ما تا پیش از اتفاق مشروطیت چیزی به اسم تئاتر نداشتیم. متاسفم که این حرف را می‌زنم؛ اما کشورهای دیگر موزه تئاتر دارند، کتاب چاپ می‌کنند. تعزیه، میراث تئاتر ماست و متاسفم که نوجوان‌ها و جوان‌های امروزی ما تعزیه نمیشناسند، متاسفانه برخی از استاتید ما هم تعزیه نمی‌شناسند.

خاکی با اشاره به شماره فصلنامه علمی تئاتر گفت: فکر می‌کنم اکنون که فصلنامه علمی تئاتر به یکصدمین شماره خود رسیده است، باید بگویم تئاتر پدیده جهانی است و ما باید مقاله‌های مختلف بخوانیم و یاد بگیریم. تئاتر و موسیقی یاد گرفتنی است. با نهایت دوستی و احترام می‌گوید مقالات رفرنس ندارند و این نشریه شایسته تئاتر ما نیست.

توجه به نمایش‌های ایرانی در فصلنامه علمی تئاتر

محمدحسین ناصر بخت مدیر اسبق فصلنامه علمی تئاتر گفت: امروز به نوعی روز بزرگداشت آقای ستاری است. تجربه بنده در فصلنامه به آقای ستاری گره می‌خورد و اولین پژوهش بنده در پنجمین فصلنامه علمی تئاتر منتشر شد. فصلنامه تئاتر در دوره اولیه خود پس از انقلاب بیشتر به نمایشنامه‌های ایرانی توجه داشت و نزدیک به هزار و هفتصد سند تئاتری منتشر شد.

وی افزود: بعدها نوع فعالیت فصلنامه تغییر کرد و نزدیک به نشریات دانشگاهی شد. به هرحال آقای ستاری تا لحظه‌ای که در فصلنامه حضور داشتند، بسیار تاثیرگذار بودند، مقالات را می‌خواندند و سعی می‌کردند برای نوشتن مقالات کمک کند.

تولید علم و محتوا کار آسانی نیست

مصطفی مختاباد پژوهشگر، استاد گروه ادبیات نمایشی دانشگاه تربیت مدرس و سردبیر چندین مجله تخصصی تئاتر بیان کرد: تئاتر یک پدیده چند وجهی است. به خصوص اگر در صحنه و مخاطب کاری صورت نگیرد، جذابیت جدا از هم افتاده‌ای خواهند بود و آن توسعه و تحول اساسی فرهنگی که باید صورت بگیرد رخ نمی‌دهد. در هر صورت با عنایت و لطفی که همه دوستان داشتند، ما پا روی شانه گذشتگان گذاشتیم و تولید محتوا کردیم‌. تولید علم و محتوا در حوزه هنر کار آسانی نیست. در ابتدا برای طرح جلد ما طراح داشتیم؛ اما الان بودجه‌ای نیست که 200 الی 300 میلیون هزینه طراحی جلد داده شود. ما زیر تیغ وزارت علوم هستیم که آن‌ها مجلات را رتبه بندی می‌کنند.

پژوهش باید به یاری ما در حوزه نمایش بیاید

نادره رضایی معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان این‌که به پساتولید در حوزه نشر باید بیش از تولید توجه کنیم، گفت: پژوهش باید به یاری ما در حوزه تئاتر و نمایش بیاید.

وی افزود: در زنجیره نشر اعم از کتاب و... ممکن است بهترین نشریه را تولید کنید و در طاقچه و انتشارات شما خاک بخورد. نشریه برای گره‌گشایی مشکلات باید از ابزار روز استفاده کرده و مخاطب باید اول ببیند و مسائل را حل و فصل کنیم.

او تاکید کرد: به پساتولید باید بیش از تولید باید توجه کنیم. آنچه در حوزه پژوهش در معاونت هنری هم در کتاب و بخش‌های پژوهشی سمینارها برای من هم حائز اهمیت است، مرکز اسناد و موزه تئاتر است که به طور هفتگی در حال تلاش هستیم. موزه تئاتر یکی از آرزوهای ما در دهه‌های گذشته بود.

وی افزود: شما هم همکاری کنید تا از اسناد موجود مقالاتی در حوزه تئاتر در فصلنامه هم داشته باشیم و این گستره گره‌گشای دانشجویان و اساتید تئاتری ما باشد. اگر حوزه پژوهش نباشد امکان تامین نیازهای امروز حوزه نمایش و تئاتر وجود ندارد.

وی گفت: در ایرانی که پا گرفتن نهاد و استمرار آن دشوار است، بنیان‌گذاران قدری حضور داشتند و نقش آنان اساسی است. تداوم این کار دشوار در جامعه کوتاه مدت گواهش زمان مدیریت آقای مختاباد است و در 11 سال، 47 شماره از فصلنامه منتشر شد. کسانی که تلاش کردند تا فصلنامه فعالیت داشته باشد استمرار داشته باشند تا در انباشت تجربه‌ها ما را به آینده‌ای کیفی‌تر امیدوار کند.