گرانی نهاده ها و التهاب بازار مرغ و تخم مرغ

چند صباحی است که مرغ ایرانی دست پرورده واحدهای تولیدی با فرآورده خود یعنی تخم مرغ در حال فاصله از سفرههای مردم به ویژه قشرهای کم درآمد و فقیر است که یافتن جایگزینی برای این مواد پروتئینی و تغییر ذائقه مردم لااقل در کوتاه مدت کمی سخت و دشوار به نظر می رسد.

گوشت مرغ علاوه بر اینکه یکی از پرمصرف ترین مواد غذایی و پروتئینی به شمار می رود، برای سلامت انسان نیز دارای خواصی است ضمن آنکه تخم مرغ نیز یک ماده غذایی بی نظیر و سرشار از پروتئین، مواد معدنی و ویتامین های مورد نیاز بدن است که کمبود برخی از آن ها سبب بروز بیماری های مختلف مانند عوارض ذهنی، پوستی و چشم می شود.

در سال های گذشته همواره شاهد التهاب در بازار مرغ و تخم بوده ایم که پس از مدتی این التهاب برطرف و بازار با آرامشی نسبی رسیده اما در ماه های اخیربنا به دلایلی این التهاب روند جدیدی به خود گرفته و فروکش کردن آن چندان چشمگیر و خیره کننده نیست.

با این اوصاف برخی مسوولان دلایل و عوامل مختلفی را به عنوان ریشه این التهاب در بازار مرغ و تخم مرغ بیان می کنند و زنجیره ای از کاستی ها را پیوست التهاب قیمت مرغ و تخم مرغ برشمرده اند.

کاستی ها از نگاه برخی مسوولان

به گفته برخی مسوولان عوامل مختلفی همچون افزایش قیمت نهاده های دامی، کاهش واردات نهاده های اصلی در پرورش این 2 محصول، سهمیه بندی توزیع نهاده ها، بالا رفتن قیمت ارز و... از جمله این دلایل به شمار می رود.

مدیرعامل اتحادیه مرغ تخمگذار استان البرز به خبرنگار ایرنا گفت: کمبود نهاده های اصلی مانند ذرت و کنجاله سویا که وارداتی است از عمده کاستی ها به شمار می رود که به دلیل وارد شدن این نهاده ها با ارز دولتی، توزیع آن نیز در دست دولت است.

علی احدی افزود: دولت این نهاده ها را از طریق سامانه بازارگاه توزیع می کند که فقط 50 درصد نیاز این واحدها تامین می شود و مابقی آن از طریق بازار آزاد و با قیمت بالا به دست مرغداری ها می رسد.

وی اظهار داشت: تولیدکنندگان کنجاله سویا را با پنج برابر قیمت و ذرت را با 2 برابر قیمت دولتی از بازار آزاد تهیه می کنند که این روند بر روی قیمت تمام شده تاثیرگذاشته و به همین دلیل بسیاری از مرغداران برای افزایش ظرفیت تولید اقدامی نمی کنند.

این تولید کننده گفت: به طور مثال مرغداری که 100 هزار قطعه ظرفیت دارد با نصف ظرفیت کار می کند و واحدی که ظرفیت تولید را کاهش می دهد به این زودی ها به چرخه تولید برنمی گردد.

وی ادامه داد: علاوه بر افزایش قیمت نهاده ها، سایر هزینه ها نیز سر به فلک گذاشته به طوریکه تورم موجود در جامعه بر روی جامعه مرغداران هم تاثیرگذاشته و این تورم بر روی قیمت تجهیزات، داروها، ویتامین ها، مکمل ها و... دیده می شود زیرا این اقلام هم وارداتی هستند.

روند تولید تعادل را در عرصه عرضه و تقاضا به هم زده است

احدی افزود: مرغدارانی که از چرخه تولید خارج می شوند نیمی از آن ها به چرخه بازنمی گردند و این در حالی است که مصرف تخم مرغ در فصل پاییز و زمستان افزایش می یابد ولی با این روند تولید شاهد بر هم خوردن تعادل عرضه و تقاضا در بازار هستیم.

وی اظهار داشت: با این روند تولید، تحقق تولید هدف گذاری شده برای استان که 92 هزار تن می باشد، امکان پذیر نیست.

حفظ و تداوم تولید نیاز به تامین نهاده ها دارد

رییس اتحادیه مرغداران گوشتی استان البرز گفت: تولید در واحدهای مرغداری 100 درصد به تامین نهاده ها بستگی دارد در حالیکه اکنون وضعیت تامین نهاده ها خیلی سخت شده و تولید مرغ گوشتی را تحت الشعاع خود قرار داده است.

حسین شعبانی افزود: توزیع نهاده دولتی به سامانه بازارگاه سپرده شده که در این سامانه نیز نهاده به حد وفور و کافی وجود دندارد و فقط 54 درصد نهاده مورد نیاز از طریق این سیستم تامین می شود و مابقی را بایستی از بازار آزاد تهیه کنیم.

وی با بیان اینکه اکنون تولید به اندازه نیاز بازار انجام می شود، اظهار داشت: ولی با این وضعیت تامین نهاده، قیمت تمام شده بالاتر از قیمتی است ستاد تنظیم بازار و سازمان حمایت از مصرف کننده اعلام می کند ولی می گویند بایستی کمتر بشود.

وی شاخصه های موثر بر تولید مرغ گوشتی را ذرت، کنجاله سویا، واکسن، ویتامین ها، مکمل ها، تجهیزات، کارگر و... عنوان کرد و گفت: این زیرساخت ها تاکنون تامین شده ولی مشکلات مرغداران متاسفانه همینطور بوده و دولتمردان و مردم می خواهند که مرغدار از جیب خودش سوبسید بدهد.

این تولید کننده البرزی ادامه داد: از 280 واحد مرغداری گوشتی استان هم اکنون حدود 130 واحد فعال می باشد که حفظ و تداوم تولید نیاز به تامین نهاده دارد.

شعبانی افزود: با این مشکلات نمی گذارند روند تولید ثبات داشته باشد زیرا برای جوجه یک روزه 2800 تومانی تقاضا به قدری به دلیل وضعیت توزیع نهاده ها کم شده که بسیاری از واحدهای تولیدی دیگر نمی توانند به جوجه ریزی ادامه دهند و یا اینکه کمتر می ریزند.

وی یادآور شد که متاسفانه تمام سوبسیدها را بر روی زیرساختهای تولید برداشته اند که اثر زیادی بر روی قیمت تمام شده دارد.

رییس اتحادیه مرغداران گوشتی استان البرز بیان داشت:‌هم اکنون قیمت تمام شده هر کیلوگرم مرغ گوشتی درب کارخانه 14 هزار تومان است و در بازار هم حدود 20 هزار تومان در حالیکه گفته اند باید در بازار 15 هزار و 700 تومان باشد که یک امر نشدنی است.

وی تاکید کرد: تولید کننده ای که با این وضعیت تولید خود را ادامه می دهد باید از سوی دولت حمایت شود و اگر زیاد بر روی مرغدار فشار بیاورند دیگر جوجه ریزی نمی کند.

تحقق برنامه تولید نیازمند تامین زیرساخت ها است

معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان البرز نیز گفت: بر اساس برنامه توسعه امنیت غذایی یک برش و یک تعهد استانی تدوین می شود که در این برش مشخص می شود میزان تولید تخم مرغ و گوشت مرغ چه میزان باشد.

مجتبی تقی زاده افزود: در برش استانی برنامه توسعه برای استان البرز در سال جاری تولید 92 هزار تن تخم مرغ و 12 هزار و 600 تن گوشت مرغ تعیین شده است.

وی اظهار داشت: برای تحقق این برنامه می بایستی نسبت به فعال سازی ظرفیت های تولیدی در واحدهای مرغداری متناسب با هدف تولید سیاست ها را به کارگیری کنیم.

وی گفت: بر اساس این برنامه باید میزان جوجه ریزی برای مرغ تخم گذار و پولت ریزی برای مرغ گوشتی را طوری راهبری کنیم تا این ظرفیت تولید را ایجاد کنیم.

تقی زاده ادامه داد: مجموع ظرفیت تولیدی مرغ تخم گذار در استان البرز در قالب 115 واحد مرغ تخم گذار و معادل 8.5 میلیون قطعه است که برای تحقق برنامه تولید نیاز به فعال سازی مستمر حداقل 4.5 میلیون قطعه در دوره های پرورشی هستیم.

وی با بیان اینکه در هر دوره ای تمام واحدهای تولیدی فعال نیستند و یکسری از واحدهای فعال نیز در سنین اولیه پرورش و یکسری هیم در فاصله دو دوره پرورش هستند، افزود: برنامه تولید در البرز بر اساس رصد و پایش های مستمر در وضعیت دارایی مرغ مادر در واحدهای تولیدی پیش بینی می شود 96 هزار تن تولید تخم مرغ داشته باشیم.

معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان البرز با بیان اینکه حدود 6 درصد از برنامه جلوتر خواهیم بود، بیان داشت: برای تحقق برنامه تولید نیازمند تامین زیرساخت های تولید هستیم.

وی گفت: برای تحقق تولید 92 هزار تن تخم مرغ حداقل به 190 هزار تن ذرت و کنجاله سویا نیاز داریم در حالیکه متاسفانه با توجه به شرایط تحریم کشور، بحث تامین و تخصیص ارز در 5 ماهه اول سال خیلی مناسبت نبود و در دانه ذرت 30 درصد و کنجاله سویا 60 درصد نیاز تولید را در سامانه بازارگاه در اختیار تولیدکنندگان قرار دادیم.

وی اضافه کرد: کاستی ها و کسری های نهاده های تولید باعث می شود شاخص های تولید دستخوش تغییر شود و راندمان تولید به میزان مورد نظر سیاستمداران نرسد.

جایگزین سازی نهاده های غیرمعمول به جای نهاده های واقعی

تقی زاده با بیان اینکه از طرفی واحدهای تولید مجبور می شوند یکسری نهاده های دیگر غیرمعمول را برای جبران استفاده کنند، افزود: به طور مثال برای تامین پروتئین مورد نیاز به جای کنجاله سویا از نهاده های دیگری مثل پودر گوشت و پودر پر و کنجاله کلزا استفاده کنند.

وی خاطرنشان کرد: ماده جایگزین همچون ماده اصلی تاثیرگذار نیست و در راندمان اثر خود را نشان می دهد به طوریکه با 20 درصد افت راندمان مواجه می شویم.

افت راندمان تولید عامل اصلی افزایش قیمت تخم مرغ

معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان البرز گفت: اکنون عامل اصلی بالا رفتن قیمت تخم مرغ در بازار، افت راندمان در واحدهای تولیدی است و اگر نهاده ها تامین شود قیمت به میزان متعارف می رسد.

وی افزود: این جایگزینی نهاده ها هزینه هایی را به واحدهای تولیدی تحمیل می کند و قیمت تمام شده محصول دچار افزایش می شود و میزان عرضه که با تغییر مواجه می شود در بازار هم تعادل به هم می خورد و دچار افزایش قیمت می شود.

تقی زاده ادامه داد: اگر حدود 190 هزار تن نهاده در طول سال شامل 51 هزار تن کنجاله سویا و حدود 130 هزار تن ذرت و افزودنی های دیگر که مابه التفاوت آن است تامین شود در برنامه تولید مشکلی نداریم و تامین بازار محصول اتفاق می افتد.

میزان مصرف سالانه استان 60 هزار تن گوشت مرغ است

معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان البرز گفت: میزان مصرف سالانه گوشت مرغ استان حدود 60 هزار تن است که فقط 12 هزار و 600 تن آن تعهد استان است که مابقی آن از استان های دیگر به خصوص استان های شمالی تامین می شود.

وی افزود: علیرغم اینکه البرز در تولید تخم مرغ رتبه 5 کشور را دارد و 9.5 درصد از تخم مرغ کشور را تولید می کند ولی در تامین گوشت مرغ مزیت نسبی نداریم و بخش زیادی از این محصول به استان وارد می شود.

تقی زاده با اشاره به وجود شاخصی به نام ضریب خوداتکایی در محصولات، اضافه کرد: برای تولید تخم مرغ بیشتر از 60 هزار تن محصول به اقصی نقاط کشور و حتی خارج از کشور صادر می شود ولی در گوشت مرغ ضریب خوداتکایی 25 تا 30 درصد است.

وی گفت:‌یعنی تقریبا 47 هزار تن از نیاز توسط استان های مجاور به خصوص استان های شمالی تامین می شود زیرا 35 درصد ظرفیت تولید گوشت مرغ کشور در سه استان شمالی می باشد.

وی افزود: برای تامین گوشت مرغ برنامه تنظیمی داریم که ماهانه حدود 500 هزار قطعه جوجه ریزی داشته باشیم و با توجه به ضریب خوداتکایی تامین گوشت مرغ حساسیت خاصی دارد.

معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان البرز تصریح کرد: در البرز کاستی هایی زیادی در تامین نهاده ها داریم در حالیکه نیاز کنجاله سویا را به طور کامل تامین کنیم ولی نیاز ذرت را نتوانسته ایم به طور کامل تامین کنیم.

وی گفت: تغییراتی در سیاست های دولت ایجاد شده که به خاطر کسری نهاده ها، در بدنه وزارت برای تامین نیاز نهاده ها و نیاز کشور نیاز به هماهنگی بیشتری است.

تقی زاده پیش بینی کرد که در 6 ماهه دوم سال کم و کاستی هایی که در نهاده های دامی وجود دارد جبران شود.

• وزارت جهاد کشاورزی
• گوشت مرغ
• تخم مرغ
• مرغداری
• استان البرز
• گرانی