«گرگاس» گونه نوظهوری که معضل محیط زیست است

محیطبانان مناطق تحت حفاظت محیط زیست استان تهران برخورد مقتدارانه با متخلفان حوزه محیط زیست را به عنوان مهمترین درخواست از دولت سیزدهم مطرح کرده و به تشریح معضلات مناطق تحت حفاظتشان پرداختند.

خبرگزاری مهر گروه جامعه: فرهاد زندی فرمانده یگان محیط زیست استان تهران به همراه دو محیط بان با سابقه پایتخت، اسماعیل جعفری و جلال مشهدی تقی به مناسبت روز محیط بان مهمان خبرگزاری مهر شدند و به تشریح مشکلات حوزه محیط بانی و معضلات محیط زیست روز کشور از نگاه خود پرداختند. در این گپ و گفت یک ساعته درباره موضوعات مختلفی از جمله کمبود امکانات و نیروهای محیط بانی، معضلات و چالش‌های روز و توقعات این قشر صحبت به میان آمد، متن پیش رو گزارشی از این گفت و گوی صمیمانه است.

محیط بانان در انتظار ثبت ملی روز محیط بان در تقویم

فرمانده یگان محیط زیست استان تهران در ابتدا با اشاره به اینکه محیط بانان و دوستداران محیط زیست در انتظار ثبت روز ملی محیط بان در تقویم رسمی کشور هستند، گفت: در حال حاضر یکی از مهمترین چالش‌های ما این است که نیروهای قراردادی و طرحی که به صورت یک ساله و چند ساله با سازمان محیط زیست همکاری می‌کنند، وظایفشان همچون نیروهای رسمی است اما مزایای موجود محیط بانی را دریافت نمی‌کنند.

وی خطاب به مسئولان امر درخواست کرد که شرایط جذب و استخدام رسمی این نیروها که حضورشان برای محیط زیست لازم است، فراهم شود.

زندی با بیان اینکه تجهیزات نوین و ارتقای تجهیزات اعم از پایش هوایی، شبکه بی‌سیم نیاز مبرم برای حفاظت از تحت حفاظت محیط زیست است، ادامه داد: محیط بانان در اقلیم‌های مختلف نیازهای متفاوتی نیز دارند، اما مهمترین و اساسی‌ترین نیاز، وسایل ارتباطی است که باید به روز باشد تا اطلاعات از مناطق به موقع منتقل شود.

وی تجهیزات خودرویی و موتورسیکلتی را هم در کنار دیگر امکانات لجستیکی حائز اهمیت دانست و ابراز داشت: ما در انتظار اتفاقات بهتری در این زمینه هستیم.

فرمانده یگان محیط زیست استان تهران با بیان اینکه وضعیت حقوق و دستمزد محیط بانان نسبت به سالیان گذشته بهبود یافته و توانسته تا حدی رضایت نسبی محیط بانان را جلب کند، گفت: هرچند حقوق محیط بانان نسبت به کارمندان دیگر ارگان‌ها چیزی حدود یک میلیون تومان کمتر است، اما پیش از این محیط بان ها با وجود شیفت‌های طولانی و سختی کار یک سوم ارگان‌های دیگر حقوق و دستمزد دریافت می‌کردند.

وی یادآور شد: محیط بانان در حساب و کتاب‌های مالی جزو نیروهای خدمات کشوری محسوب می‌شوند، اما وظایف نیروهای لشگری انجام می‌دهند.

زندی به کمبود نیروهای محیط بانی در سراسر کشور هم اشاره کرد و گفت: در استان تهران در حال حاضر با توجه به چارت سازمانی، باید 250 نفر به عنوان محیط بان فعال باشند اما نصف این تعداد نیروی در حال خدمت هستند، که این تعداد نفرات نسبت به وسعت زیستگاه‌ها خیلی کم است و به همین دلیل شاهدیم که در بعضی شیفت‌ها به صورت تک نفره و در شرایط مطلوب‌تر به صورت دو نفره خدمت می‌شود.

با وجود کمبود تجهیزات و حقوق و دستمزد عاشقانه به حفاظت از طبیعت مشغولیم

در ادامه این گفت و گو اسماعیل جعفری که خود را مسئول سرمحیط بانی قصر فیروزه منطقه محیط بانی پارک ملی سرخه حصار معرفی کرد با اشاره به اینکه منطقه تحت نظارتش با بیش از 9 هزار 700 هکتار وسعت تنها با دو نیرو اداره محیط شود، گفت: محیط بان برای زندگی سخت آمده است و با هر شرایط سخت، و کمبود تجهیزاتی با عشقی که به طبیعت دارد به خدمت مشغول است همانطور که خودش طی 20 سال گذشته با وجود کمبودهای بسیار و حقوق بسیار ناچیز دست از کاری که دوست داشته است نکشیده و هر روز با عشق بیشتری به کارش ادامه می‌دهد اما نمی‌توان چشم بر روی کمبودها بست.

وی ادامه داد: وقتی با متخلفین در مناطق درگیر می‌شویم به راحتی می‌توان به این کمبودها پی برد، و شرایط برخوردمان کاملا نابرابر است هرچند طی چند سال گذشته امکانات و شرایط رفاهی مان بهتر شده اما از نظر تجهیزات مقداری کمبودهایی وجود دارد.

جلیقه‌های ضدگلوله حافظ جانمان است اما با شرایط کار در طبیعت تطبیق ندارند و وزن زیادشان محیط بانان را در جریان مأموریت‌های روزمره اذیت می‌کند

جعفری در پاسخ به سوالی درباره سختی حرکت با جلیقه‌های ضدگلوله و مشکلاتی که در زمان استفاده از آنها برای محیط بانان به وجود می‌آید توضیح داد: تمامی یگان‌ها و پاسگاه‌ها محیط بانان مجهز به جلیقه‌های ضد گلوله هستند اما وزن زیاد آنها دلیل نمی‌شود وسیله حفظ جانمان را حمل نکنیم شاید در برخی موارد اهمالی صورت بگیرد و در درگیری‌ها جلیقه استفاده نکنند، اما محیط بانان تهران سعی می‌کنند در مأموریت‌ها و سر محیط بانی ها از جلیقه استفاده کنند.

فرمانده یگان محیط زیست استان تهران اما با اشاره به اینکه جلیقه‌های ضدگلوله ای که به محیط بانان تعلق گرفته برای دیگر نیروهای نظامی هم مورد استفاده قرار می‌گیرد، گفت: فرق ما با دیگر نیروهای انتطامی و نظامی این است که مأموریت هایمان زمان بردار نیست و نمی‌توانیم حدس بزنیم که چه زمانی درگیری رخ می‌دهد و با این شرایط باید دائما این جلیقه‌ها را به همراه داشته باشیم و به همین دلیل وزن زیاد آنها محیط بانان را اذیت می‌کند.

مشهدی تقی یادآور شد: محیط بانان روزانه برای سرکشی به مناطق چیزی حدود 8 کیلومتر پیاده روی می‌کنند و تحمل وزن جلیقه‌ها در این پیاده روی های طولانی مدت سخت است.

جعفری محیط بان با سابقه معضل جدید مناطق تحت حفاظت محیط زیست بخصوص تهران را وجود سگ‌های ولگرد دانست و گفت: که در پارک ملی سرخه حصار که دیوار به دیوار تهران است این معضل مشهودتر است.

وی در ادامه توضیح داد: پیرامون پایتخت تبدیل به مرکز تجمع سگ‌های ولگرد شده و متأسفانه توسط افرادی که خود را حامی حیوانات می‌شناسند و به صورت غیر کارشناسی اقدام به غذادهی این حیوانات می‌کنند، جمعیت سگ‌ها به شدت رو به افزایش است و به خطر اصلی حیات وحش تبدیل شده‌اند و از سوی این سگ‌ها مورد حمله قرار می‌گیرند.

فرهاد زندی با تأیید صحبت‌های سرمحیط بان جعفری گفت: حمایت‌های غیرکارشناسی باعث شده با توجه به نزدیکی به زیستگاه‌های طبیعی تهران به محیط‌های شهری این حیوانات، به آسیب جدی مناطق تحت حفاظت شوند و به حیات وحش به طور مکرر حمله کنند.

وی از سازمانهای مردم نهاد درخواست کرد: به دور از احساسات، بحث حمایت از سگ‌های ولگرد را به صورت کارشناسی دنبال کنند چون این شیوه همانطور که پیش از این گفته شد باعث افزایش زاد و ولد سگ‌های در محیط‌های طبیعی شده که منجر به آسیب به دیگر حیوانات می‌شوند.

جلال مشهدی تقی محیط بان منطقه سرخه حصار و خجیر نیز با برشمردن نام گونه‌های بومی استان تهران (گل و بز و قوچ و میش و پلنگ، گرگ و شغال و کفتار) ابراز داشت: جمعیت سگ‌ها در مقایسه با جمعیت این گونه‌های ارزشمند در حل افزایش است.

غذادهی و حمایت برخی دوستداران محیط زیست از سگ‌های ولگرد باعث شده این حیوانات به مخاطره اصلی حیات وحش تبدیل شوند و حتی منجر به وجود آمدن یک گونه نوظهور به نام «گرگاس» شوند

فرمانده یگان محیط زیست استان تهران به بررسی‌های کارشناسی در این زمینه اشاره کرد و گفت: در مناطقی که به سگ‌های ولگرد غذادهی شده است، حیوانات وحشی مثل گرگ، شغال و روباه از پسمانده‌های این غذاها خورده‌اند و این همزیستی باعث به وجود آمدن یک گونه نوظهور به نام «گرگاس» شده است.

مشهدی تقی تاکید کرد: افزایش جمعیت این گونه جدید می‌تواند نژاد حیوانات وحشی این منطقه را از بین ببرد.

زندی در ادامه توضیحات این محیط بان گفت: این گونه‌های نوظهور چون با گونه اهلی جفت گیری می‌کند از انسان ترس و هراسی ندارد و می‌توانند در جامعه شهری نیز زندگی کند و باعث برهم خوردن تعادل جمعیت حیات وحش و گوشت خواران می‌شوند.

وی به وضعیت آماری گونه‌های جانوری استان نیز اشاره داشت و اعلام کرد: براساس آخرین سرشماری‌ها، 22 هزار 800 کل و بز، قوچ و میش، آهو و جبیر در استان ما وجود دارند که روند رشدشان افزایشی بوده است.

جعفری اما یادآور شد، با وجود اینکه استان تهران پایتخت است و سطح آگاهی مردم درباره اهمیت محیط زیست بالاتر از دیگر استان هاست اما سطح تخلفات آنچنان پایین هم نیست، اما درگیری با متخلفان خوشبختانه آنطور نبوده که منجر به درگیری‌های شدید شود و خوشبختانه تلفات جانی خاصی نداشته‌اند، اما درگیری‌های همچنان وجود دارد.

فرمانده یگان محیط زیست تهران وجود جاده‌های فرعی در مسیرهای منتهی به مناطق تحت حفاظت این سازمان را یکی از دلایل بروز تخلفات و ورود متخلفان به مناطق دانست و ابراز داشت: تجهیزات به روز مثل بی سیم مجهز به جی پی اس و همچنین رشد ارتباط سراسری، و استفاده از پهبادها می‌تواند در بهبود پایش ها به نیروهای محیط بان کمک کند.

نوسازی ناوگان موتورسیکلت و ماشین همچنین تهیه بی‌سیم از جمله درخواست‌های محیط بانان حاضر در این جلسه بود و فرهاد زندی توضیح داد: به دلیل شرایط استفاده از این تجهیزات موتوری در محیط‌های کوهستانی و کویری مناطق تحت حفاظتشان، ناوگان در فاصله 3 تا 10 سال مستهلک می‌شود و هزینه نگهداری آن بسیار زیاد است و باید موتورسیکلت‌های مقام تری به ناوگان اضافه شود.

زندی همچنین با اشاره به اینکه 29 پاسگاه محیط بانی در استان تهران وجود دارد و از این تعداد 3 پاسگاه فصلی و مابقی دائمی هستند. گفت: عمر برخی پاسگاه‌ها از نیم قرن هم می‌گذرد و نیازمند نوسازی و همگن سازی با اقلیم هستند.

تخلفات فضای مجازی به عنوان تخلفات نوظهور بخش دیگری از گفت و گو با سه محیط بان حاضر بود و فرمانده یگان محیط زیست در این باره گفت: افزایش استفاده از فضای مجازی، متأسفانه باعث افزایش قاچاق عرضه و خرید و فروش گونه‌های جانوری شده است و بر همین اساس طی تفاهم سازمان محیط زیست با دو سایت داخلی اصلی خرید و فروش (دیوار و شیپور) خرید و فروش گونه‌های حیات وحش در این دو بستر ممنوع اعلام شد و رصد و پیگیری و پیشگیری از تخلفات حوزه مجازی و سایبری به جدیت دنبال می‌شود.

وی عجیب‌ترین خرید و فروش گونه‌های جانوری در فضای مجازی را مربوط به گربه شنی، گربه پالاس تا انواع کبک و جبیر برشمرد که به صورت تاکسیدرمی شده در فضای مجازی کشف شدند و با فروشنده برخورد جدی صورت گرفت و این فرد دستگیر شد.

وی افزود: در موردی شاهد فروش گونه‌های زنده‌ای مثل عقاب و سارگپه بودیم که این موارد هم شناسایی و متخلفان دستگیر شدند.

مساله آتش سوزی‌ها هم در این گفت و گو مورد توجه قرار گرفت در حالی که فرمانده یگان محیط زیست استان اعلام کرد: نسبت به سال گذشته کاهش چشمگیری در تعداد آتش سوزی‌ها وجود داشته و تأمین تجهیزات اطفا حریق و هماهنگی با پاسگاه‌ها دهیاری و بخشداری‌ها موفق عمل شده است اما جعفری از بی مبالاتی مردم در هنگام ورود به مناطق تحت حفاظت گلایه کرد و گفت: مردم باید به این ادراک برسند که در محل حفاظت شده نباید ورود پیدا کنند، ورود به پارک‌های ملی ممنوع است چه برسد به اینکه برای خوش گذرانی کمپ بزنند و آتش هم برپا کنند.

کرونا ورود غیرمجاز گردشگران به مناطق تحت حفاظت محیط زیست را افزایش داده است

وی حضور غیرمجاز و ورود غیرمجاز گردشگران را به دلیل شیوه کرونا و ایجاد محدودیت در استفاده از پارک‌های عمومی به مناطق تحت حفاظت بیشتر از قبل دانست و گفت: در ماه گذشته چندین آتش سوزی را مهار کرده‌ام که عمدتا این موارد عمدی است، چون فردی که آتش برپا می‌کند می‌دادند که انجام این عمل در مناطقی که پر از پوشش خشک گیاهی است، منجر به حادثه می‌شود.

این محیط بان باتجربه اشاره به اینکه پوشش گیاهی مناطق حفاظت شده در واقع بانک‌های گونه‌های جانوری و گیاهی برای آیندگان هستند، ابراز داشت: وقتی بذر گیاه از بین برود منطقه از بین می‌رود.

وی ریختن زباله‌ها در مناطق را دیگر معضل جدی ورود گردشگران دانست و گفت: پراکنش زباله در مناطق 4 گانه تبدیل به معضل شده است. هر چند فعالان محیط زیست همکاری بالایی در جمع آوری می‌کنند اما چطور مقابل حجم بالای فشار 8 میلیونی جمعیت تهران می‌توان ایستاد، که اگر تنها یک درصد از جمعیتشان وارد مناطق شوند با حجم بالای زباله مواجهیم.

زندی در پایان از انتظاراتش از مدیران آینده کشور سخن گفت و ابراز داشت: دولتمردان در موضوع محیط زیست مقتدرانه وارد شوند. و اظهار امیدواری کرد با توجه به پیشینه قضائی رئیس جمهور شاهد اصلاح قوانین و برخورد جدی تر با متخلفین این حوزه باشیم.