گزارش تسنیم از جزئیات ثبت‌نام برای دریافت کاغذ ایرانی / چرا برخی ناشران به کاغذ داخلی «نه» می‌گویند؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هفته گذشته فراخوان ثبت نام از ناشران برای دریافت کاغذ ایرانی را اعلام کرد. این پیش ثبت نام در راستای قراردادی است که وزارت ارشاد با کارخانه چوب و کاغذ مازندران برای دریافت هفت هزار تن کاغذ تحریر امضا کرده است. کاغذی که قرار است هر ماه هزار تن آن به وزارت ارشاد در تهران تحویل داده شود.

ناشران به عنوان یکی از مهمترین مصرف‌کنندگان کاغذ تحریر در کشور در ماه‌ها و سال‌های اخیر در تهیه کاغذ با دشواری‌های بسیاری مواجه بوده‌اند، انتشار کتاب با کاغذ بندی یک میلیون تومان اقتصاد نشر را به خطر انداخته است.

قیمت کاغذ در بازار آزاد همچنان بالای یک میلیون تومان است، این درحالی است که تا همین چند هفته پیش قیمت هر بند کاغذ چاپ و تحریر 70 در 100 بندی 800 تا 900 هزار تومان بود.

افزایش قیمت کاغذ که قیمت هر بند آن را به بالای یک میلیون و 100 هزار تومان رساند، در نتیجه خودداری از فروش برخی از واردکنندگان بود. به نظر می‌رسد هر زمان که سودای سود بیشتر در بازار کاغذ ایجاد می‌شود، ورود کاغذ به بازار قطع شده و در نتیجه کاهش عرضه قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کنند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و در راس او رئیس جمهور از ابتدای تشکیل دولت بر تولید داخلی کاغذ تاکید داشته و از خودکفایی کاغذ سخن گفته‌اند، تلاش‌های زیادی در بدنه دولت برای رسیدن به این خوکفایی انجام شده و در ابتدایی‌ترین گام‌ها چرخ تولید که در سال‌های گذشته به خاموشی رفته بود، دوباره گردش خود را آغاز کرده است.

در این وضعیت، استفاده از کاغذ تحریر ایرانی در قیاس با کاغذ وارداتی چقدر مقرون به صرفه است؟ در سامانه توزیع کاغذ، قیمت‌های تقریبی کاغذ مازندران که قرار است توسط وزارت ارشاد به ناشران تحویل داده شود، به این شرح است:

کاغذ 70 گرمی 70 در 100 هر بند 740 هزار تومان

کاغذ 70 گرمی 60 در 90 هر بند 560 هزار تومان

کاغذ 70 گرمی 100 در 70 هر بند 760 هزار تومان

کاغذ 75 گرمی 60 در 90 هر بند 590 هزار تومان

کاغذ رول 70 گرمی هر کیلو 27 هزار و 900 تومان.

کاغذ رول 75 گرمی هر کیلو 28 هزار و 600 تومان.

طبق اعلام وزارت ارشاد‌، هر ناشر هر بند که نیاز دارد می‌تواند به ثبت برساند و حواله نیز پس از دریافت کاغذ از سوی کارخانه مازندران صادر خواهد شد. اما آیا ناشران از کاغذ تولید داخل استقبال خواهند کرد؟

مدیر انتشارات سپیده باوران: ثبت نام نکردیم چون اختلاف قیمت اندک است

عابس قدسی مدیر انتشارات سپیده باوران در پاسخ به این پرسش که برای دریافت کاغذ داخلی ثبت نام کرده‌اید یا خیر؟ می‌گوید: خیر، ثبت نام نکردیم‌، چرا که مقایسه قیمت‌ها با کاغذ بالک خارجی موجود در بازار حاکی از اختلاف قیمت اندکی بود، از آنجایی که از کیفیت کاغذ داخلی هنوز مطمئن نیستیم، تصمیم گرفتیم همان کاغذ بالک را مصرف کنیم.

وی ادامه می‌دهد: در دوره‌های گذشته که کاغذ داخلی توزیع شد‌، اختلاف قیمت قابل توجهی با نمونه خارجی مشابه در بازار وجود داشت. از آنجایی که تولید داخلی است باید دستشان برای قیمت بازتر باشد. ما انتظار داشتیم که قیمت پایین‌تری داشته باشد.

در حالیکه قدسی از کیفیت کاغذهای داخلی مطمئن نیست‌، محمد حقی مدیر انتشارات کتابستان معتقد است که مخاطب از ناشر انتظار دارد که کتاب را با کاغذ با کیفیتی منتشر کند، ولو چند درصد هم گران‌تر تمام شود.

مدیر انتشارات کتابستان: مزیت قیمت وجود ندارد / مشتری انتظار کیفیت دارد

وی ادامه می‌دهد: قیمت‌های اعلام شده در سامانه ارشاد اختلاف چندانی با قیمت کاغذ بالک موجود در بازار ندارد‌، هر بند کاغذ بالک بندی 670 تا 690 هزار تومان فروخته می‌شود و هر بند کاغذ 60 در 90 موجود در سامانه 590 هزار تومان. بنابراین مزیت قیمتی وجود ندارد.

حقی در پاسخ به اینکه کیفیت کاغذ داخلی را جدیداً بررسی کرده است یا خیر می‌گوید: من کیفیت کاغذ جدید را ندیدم، ولی ادعایی هم از سوی تولیدکننده مبنی بر تغییر کیفیت مطرح نشده است.

مدیر انتشارات کتابستان درباره لزوم حمایت از تولید داخلی می‌گوید: من هم به تولید داخل معتقدم، اما مشتری‌مداری را نباید فدای تولید داخلی بی‌کیفیت کرد. نباید مردم را مجبور به استفاده از تولید داخل کنیم چرا که نتیجه‌اش می‌شود همان وضعیتی که در بازار خودرو وجود دارد. ما نمی توانیم کیفیت را رها کنیم و به اسم حمایت از تولید داخلی مشتری را مجبور به استفاده از جنس بیکیفیت کنیم.

وی ادامه می‌دهد: همان‌طور که در بازار لواز برقی و الکترونیکی قیمت کالای داخلی با کالای خارجی تفاوت بسیار دارد و استفاده از کالای داخلی یک مزیت به شمار می‌آید، ما باید در کالایی مثل کاغذ نیز این تفاوت قیمت را داشته باشیم، مثلا اگر قیمت کاغذ خارجی 800 هزار تومان است، کاغذ داخلی باید 400 هزار تومان باشد و ما بتوانیم کتاب را 30 درصد ارزان‌تر کنیم که منطق استفاده از آن وجود داشته باشد. اما در وضعیت فعلی که تنها 15 درصد اختلاف قیمت وجود دارد و تازه همه می‌دانیم که در ادامه کالای داخلی افزایش قیمت خواهد داشت و نمونه خارجی نیز یا وارد نمی شود یا با قیمت بسیار بالا وارد خوهد شد‌، هیچ توجیهی وجود ندارد.

حقی می‌افزاید: استفاده از کاغذ داخلی منجر به حمایت از تولید داخل می‌شود‌، اما به چه قیمتی؟ باید به حرمت مشتری توجه کرد. نمی‌توانیم در دنیای امروز درجا بزنیم و بگوییم حمایت از تولید داخل. اگر کار کیفیت بالا داشته باشد، من خود به عنوان مصرف‌کننده از آن حمایت خواهم کرد ولو قیمت آن از نمونه خارجی هم بالاتر باشد.

مدیر انتشارات مجد: 200 بند ثبت نام کردیم / کیفیت پایین است اما مزیت قیمت وجود دارد

در حالیکه برخی ناشران از کیفیت و قیمت بالای کاغذ داخلی سخن می‌گویند، سید‌عباس حسینی نیک مدیر انتشارات مجد از ثبت نام برای دریافت 200 بند در مرحله نخست خبر داده و می‌گوید: ما برای کتاب‌های دانشگاهی کاغذ بندی یک میلیون تومان را خریداری می‌کنیم‌، بنابراین 300 هزار تومان اختلاف قیمت برایمان صرفه اقتصادی دارد. البته کیفیت هم پایین‌تر است.

وی ادامه می‌دهد: کتاب‌های دانشگاهی از نوعی وزانت برخوردار هستند‌، با کاغذ بالک چاپ نمی‌شوند‌، با کاغذ مازندران هم تاکنون کمترچاپ شده‌اند‌، ما چند بند به صورت آزمایشی چاپ خواهیم کرد تا نتیجه کار را ببینیم. اگر کیفیت کاغذ مازندران خوب باشد و تا حدودی نزدیک به کاغذهای خارجی باشد، همین حدود 300 تا 400 هزار تومان اختلاف قیمت هم به صرفه است.

انتشارات ققنوس: ترجیح دادیم همان بالک را استفاده کنیم

مهدی حسین‌زادگان مدیر فروشگاه نشر ققنوس نیز از جمله ناشرانی است که برای خرید کاغذ از سامانه اقدام نکرده است. وی به تسنیم می‌گوید: ترجیح دادیم که همان کاغذ بالک را استفاده کنیم چرا که اختلاف قیمت‌ها ناچیز است و از سوی دیگر کیفیت را نیز مطمئن نیستیم.

موضوع استفاده ناشران از کاغذ تولید داخل از سال‌های ابتدایی دهه 90 و با افزایش قیمت کاغذ در پی افزایش نرخ دلار همواره به عنوان چالشی بین تولیدکنندگان و ناشران مطرح بوده است.

در حالیکه تولیدکنندگان از کیفیت مناسب کاغذ ایرانی سخن می‌گفتند، ناشران از مشکلاتی که کاغذ داخلی داشت سخن می‌گفتند‌، در نتیجه رفته رفته تولید داخل رو به نابودی رفت و چرخه تولید کاغذ تحریر خاموش شد.

از سوی دیگر مدیران کارخانه مازندران در سال‌های اخیر بارها بر افزایش کیفیت محصول خود تاکید کرده‌اند‌، اخیرا نیز مدیرعامل کارخانه از افزایش کیفیت کاغذ تولیدی سخن گفته و افزوده است که کاغذ مازندران با نمونه‌های خارجی رقابت می‌کند.

با این حال به نظر می‌رسد که آنچه بیشر برای ناشران مطرح است‌، قیمت اعلام شده است نه کیفیت. این قیمت است که نظر یک ناشر برای خرید و حمایت از تولید داخل را جذب می‌کند. موضوعی که معاون فرهنگی وزارت ارشاد نیز چندین بار به آن اشاره کرده و در پی کاهش قیمت تمام شده بود.

احمدوند اسفند ماه گذشته و پیش از امضای قرارداد با کارخانه مازندران در این زمینه به تسنیم گفته بود: توافقات با کارخانه مازندران به صورت کلی انجام شده است، اما ما در حال تلاش برای کاهش رقم تمام شده کاغذ تولید داخل هستیم. قیمتی که کارخانه چوب و کاغذ مازندران اعلام می‌کند، می‌تواند پایین‌تر بیایید. مقدماتی لازم دارد که در حال طی کردن آن هستیم. با برخی دستگاه‌های ذی‌ربط در این زمینه وارد مذاکره شده‌ایم؛ وزارت صمت و بانک مرکزی برای تسریع در واردات برخی اقلام مصرفی، وزارت نیرو برای کاهش تعرفه انرژی و... از جمله این دستگاه‌ها بودند. اگر شرایط بهتری برای کارخانه به جهت تولید شکل بگیرد، ما می‌توانیم کاغذ چاپ و تحریر را با قیمت مناسب‌تری تحویل بگیریم. اگر بتوان قیمت را پایین‌تر آورد مسلماً ناشران از کاغذ تولید داخل استقبال می‌کنند.

قیمت تمام شده کاغذ داخلی چگونه کاهش می‌یابد؟

به نظر می‌رسد دولت برای حمایت از تولید داخلی باید شرایط دیگری نیز فراهم شود‌، چرا که اگر استقبال از کاغذ تولید داخل انجام نشود‌، در ادامه مسیر سرنوشت تولید داخل به مانند سال‌های نخست دهه 90 ادامه پیدا می‌کند. کاهش قیمت تمام شده می‌تواند به محبوبیت کاغذ داخلی در میان مصرف‌کنندگان منجر شود.

تأمین و تسریع در تامین مواد اولیه مورد نیاز کارخانه مازندران می‌تواند منجر به کاهش قیمت تمام شده شود. هنوز اجازه برداشت چوب‌های شکسته و افتاده در جنگل‌های هیرکانی به کارخانه داده نشده و محدودیت‌های واردات چوب نیز همچنان پابرجاست.