آن سوی میانجیگری برلین بین آنکارا و آتن
تهران - ایرنا - وزیر امور خارجه آلمان که کشورش نسبت فرانسه و برخی دیگر کشورهای حوزه اتحادیه اروپا از روابط نسبتا بهتری با آنکارا برخوردار است، در میانه تلاش‌ها برای میانجیگری بین ترکیه و یونان به این دو کشور سفر کرده تا از شدت اختلافات بکاهد؛ سفری که به نظر نمی‌رسد تنها با هدف حل اختلاف آتن - آنکارا باشد.
به گزارش ایرنا، اختلافات بین یونان و ترکیه بر سر منابع انرژی در دریای مدیترانه هفته ها در حال تشدید شدن است. ورود فرانسه به این معرکه و پس آن هم اعزام یک ناو آمریکایی به آبهای مدیترانه باعث شده اوضاع جاری در این منطقه پیچیده تر شود.
موضوع انرژی و انبوهی از ذخایر عظیم گاز در این میان مطرح است و شاید بوی انرژی فراوان در این منطقه، آلمان ها را هم تحریک کرده و آنها را به بهانه میانجی گری، وارد گود معرکه کرده است.
ترکیه و اروپایی که از وارد کنندگان عمده انرژی و به ویژه گاز محسوب می شوند، هر سال بهای گزافی را بابت واردات آن پرداخت می کنند. زمستان های سرد اروپا با منابع گاز روسیه قابل تحمل می شود و همواره این نگرانی برای اروپایی ها وجود دارد که با هرگونه تنش یا اختلاف احتمالی با روسیه، شیرهای گاز شرق به غرب اروپا بسته شود.
آلمان در حالی به عنوان میانجیگر وارد این معرکه شده که تلاش هایش تاکنون بی نتیجه بوده است. اکنون «هایکو ماس» وزیر امور خارجه این کشور تلاش جدیدی را در یک وضعیت بسیار نامشخص آغاز کرده است.
ماس که روز سه شنبه به آتن و از آنجا به آنکارا سفر کرد، در بحبوحه اختلافات شدید بین یونان و ترکیه بر سر منابع گازطبیعی در دریای مدیترانه از دو شریک ناتو خواست تا با یکدیگر مذاکره کنند. این سیاستمدارحزب سوسیال دموکرات آلمان (SPD) پس از گفتگو با «نیکوس دندیاس» وزیر امور خارجه یونان در آتن گفت: آنچه ما فورا به آن احتیاج داریم سیگنال های رفع تشدید و تمایل به گفتگو است.
به گفته وی اوضاع در شرق مدیترانه به یک «بازی با آتش» تبدیل شده و حتی کوچکترین جرقه می تواند منجر به فاجعه شود. ماس پس از این دیدار از آتن به آنکارا پرواز کرد تا در مورد مناقشه در آنجا نیز گفتگو کند.
امروز (چهارشنبه) نیز وزیران دفاع اتحادیه اروپا نخستین بار پس از ریاست دوره ای آلمان بر شورای اروپایی تشکیل جلسه می دهند تا در مورد مهمترین چالش های امنیتی مرتبط با اروپا از جمله تنش های بین ترکیه و یونان، آتش بس لیبی و کودتا در کشور مالی بحث و تبادل نظر کنند. در این نشست همچنین همکاری های بیشتر بین اتحادیه اروپا و پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) مورد بررسی قرار می گیرد.
شرط های دو طرف برای نشستن بر سر میز مذاکره
آتش این اختلاف با آغاز اکتشافات گاز ترکیه در نزدیکی سواحل یونان در شرق مدیترانه شعله ور شده و طی چند هفته گذشته شدت یافته است. در این ماموریت کشتی تحقیقاتی «عروج رییس» (Oruc Reis) ترکیه در حال جستجو برای یافتن میادین احتمالی گاز در جنوب سواحل ترکیه، همراه با کشتی های جنگی است.
آنکارا اینگونه استدلال می کند که این منطقه بخشی از فلات قاره ترکیه است. با این حال این اقدام در نزدیکی جزایر رودس و کاستولریزو یونان انجام می گیرد و به همین دلیل یونان این منطقه را جزو قلمرو خود به شمار می آورد. اختلاف مشابهی نیز در مورد جزیره قبرس وجود دارد که در آن، ذخایر غنی از گاز طبیعی ساحلی کشف شده است.
در این رابطه وزیر امور خارجه یونان پس از گفتگوی خود با ماس خواستار تحریم علیه ترکیه توسط اتحادیه اروپا شد که یونان عضو آن است. به گفته وی این اقدام ضروری است زیرا ترکیه به دنبال 'ایدئولوژی نوعثمانی' است و گسترش قلمرو خود در شرق مدیترانه را دنبال می کند.
دندیاس با بیان این که یونان از حقوق استقلال خود و مرزهای خود که آن هم مرز اتحادیه اروپا هستند، محافظت می کند گفت آتن آماده گفتگو با آنکارا است، اما تنها به شرطی که تهدید از سوی ترکیه پایان یابد. ماس همچنین با نخست وزیر «کیوریاکوس میتسوتاکیس» در آتن دیدار کرد. وی پس از این دیدار گفت که اکنون باید به 'راه حل الزام آور و مسالمت آمیز' برای حل اختلافات رسید و این تنها با مذاکرات جدی بین یونان و ترکیه حاصل می شود. با این حال برای انجام این کار، ابتدا باید تمام اقدامات تخریبی پایان یافته و از اقدامات تحریک آمیز جلوگیری شود. با این وجود به نظر نمی رسد که ترکیه حاضر به کوتاه آمدن در برابر خواسته یونان باشد. رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه عصر دوشنبه تأکید کرده بود که کشورش 'قدمی به عقب نخواهد گذاشت'. همچنین «ابراهیم کالین» سخنگوی وی در مصاحبه ای که روز سه شنبه در روزنامه حریت منتشر شد گفت که ترکیه اساسا برای گفتگو آماده است، اما این بدان معنا نیست که امتیازی می دهد.
وقتی میانجیگری علنی می شود
کارشناسان اختلافات کنونی بین دو کشور همسایه را بسیار خطرناک ارزیابی کرده و در مورد بروز یک درگیری نظامی بین دو کشور که هر دو عضو پیمان نظامی هستند هشدار می دهند. همزمان با سفر ماس در روز سه شنبه، وضعیت این منطقه متشنج ماند. یونان و ترکیه رزمایش های دریایی جداگانه ای را در منطقه انجام دادند. بنا بر اعلام وزارت دفاع آتن، تا تا ظهر روز سه شنبه هیچ حادثه ای رخ نداده است. ماس با اشاره به این رزمایش ها، هشدار داد دو کشور در مرحله ای قرار گرفته اند که حوادث می تواند منجر به رویارویی نظامی شود و بنابراین مهم است که بین آتن و آنکارا گفتگو صورت بگیرد. این در حالی است که آلمان هفته‌ها تلاش کرده است تا در این زمینه میانجیگری کرده و اختلافات را حل کند. به نوشته برخی رسانه ها این میانجیگری از چند ماه پیش در جریان بوده و دست‌کم در دوره‌ای خبر انجام آن به طور رسمی اعلام نشده بود.
«مولود چاووش‌اوغلو» وزیر خارجه ترکیه برای نخستین بار در اقدامی غیرمنتظره در روزهای پایانی تیرماه از میانجیگری آلمان میان آنکارا و آتن خبر داد که اظهاراتش باعث انتقاد شدید احزاب اپوزیسیون یونان علیه دولت به خاطر مخفی نگه داشتن آن شد.
در همین راستا «آنگلا مرکل» صدراعظم این کشور چندین بار با اردوغان و نخست وزیر یونان تماس گرفته است، با این حال نتوانسته اقدامات تحریک آمیز دو طرف را متوقف کند. اخیرا نیز یونان توافق نامه ای را با مصر درمورد مرزهای دریایی امضا کرده، با این هدف که ترکیه از ادامه ماموریت کشتی تحقیقاتی اش خودداری کند.
از این رو سفر ماس به هر دو کشور تلاش جدیدی است، وی پنج ساعت را در آتن گذراند و سه ساعت را نیز به آنکارا اختصاص داد. چنین سفرهای میانجی گرانه ای متداول نیست. در مقایسه با تماسهای تلفنی، این گونه سفرها هر چند توجه بسیاری را به خود جلب کرده و از این طریق فشار بر طرفهای درگیر را افزایش می دهند، اما این خطر را نیز به همراه دارند که در صورت عدم موفقیت، چشم اندازهای آرام شدن اوضاع همچنان رو به کاهش می رود.
حمایت اتحادیه اروپا از یونان
در همین رابطه تارنمای شبکه دویچه وله نوشت: یونان اکتشاف گاز و حفاری‌های ترکیه در نزدیک جزیره‌های خود را غیرقانونی می‌داند. اتحادیه اروپا در این مناقشه جانب یونان را گرفته و ضمن محکوم کردن اقدام ترکیه از آنکارا خواسته حفاری در شرق مدیترانه را متوقف کند.
دولت ترکیه در مقابل، از موضع‌گیری اتحادیه اروپا انتقاد کرده و ادعا می‌کند مناطقی که در آن حفاری برای جستجوی میدان‌های نفت و گاز انجام شده به حریم دریایی سواحل این کشور تعلق دارند.
وزیر خارجه آلمان در دیدار از آتن دو طرف را به خویشتنداری دعوت کرده و می‌گوید ترکیه و یونان باید درباره مسائل مورد مناقشه به راه حل مسالمت‌آمیز و الزام‌آور دست یابند. او افزود آتن و آنکارا باید از طریق گفت‌وگوهای "جدی و معطوف به حل بحران" به این راه حل برسند.
به گفته هایکو ماس برای این منظور لازم است پیش از هر چیز دو طرف تمام اقدام‌های غیرسازنده و تحریک‌آمیز را متوقف کنند.
از سوی دیگر امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه کمتر از دو هفته پیش خواستار توقف هر چه سریع‌تر عملیات اکتشافی ترکیه در آب‌ها مورد مناقشه شد و از تقویت ناوگان نیروی دریایی این کشور در مدیترانه خبر داد.
ترکیه برای تامین انرژی به شدت وابسته به واردات است. رئیس جمهوری ترکیه رجب طیب اردوغان هفته گذشته از کشف یک میدان گازی با حجم 320 میلیارد متر مکعب خبر داد و آن را بزرگترین میدان گازی دریای سیاه خواند.
ترکیه در مسیر بی‌نیازی از گاز روسیه و ایران
بنا بر اعلام رسانه های ترکیه بهره‌برداری از میدان گازی تازه کشف شده در دریای سیاه از سه سال دیگر آغاز می‌شود. اردوغان گفته با کشف این میدان و میدان‌های گازی دیگر دردریای سیاه و شرق مدیترانه، ترکیه می‌تواند به صادرکننده گاز تبدیل شود.
با اوج‌گیری مناقشه میان آنکارا و آتن هر دو کشور از برنامه‌های خود برای برگزاری رزمایش‌های نظامی در آبهای مورد مناقشه شرق مدیترانه خبر داده‌اند. اردوغان نیز تاکید کرده که ترکیه از برنامه‌های خود گامی عقب نخواهد نشست.
قرار است وزیران خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا روزهای پنج‌شنبه و جمعه در برلین دیدار و مذاکره کنند و رابطه با ترکیه و مناقشه میان آتن و آنکارا یکی از مسائل مورد بحث در این نشست دو روزه خواهد بود.
*س_برچسب‌ها_س*