آیا ایران نیازمند وزارتخانه هوش مصنوعی است؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، هوش مصنوعی (AI) به‌عنوان یکی از تحولات بنیادین قرن بیست‌ویکم، به سرعت در حال تغییر جهان است. از خودران‌ها گرفته تا تشخیص پزشکی و سیستم‌های توصیه‌گر، هوش مصنوعی در همه جنبه‌های زندگی ما نفوذ کرده است.

اهمیت این فناوری به حدی است که بسیاری از کشورها، از جمله کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، اقدام به تدوین استراتژی‌ها و ایجاد نهادهای تخصصی برای توسعه آن کرده‌اند. امارات متحده عربی به‌عنوان یکی از پیشگامان این حوزه، از سال 2017 وزارتخانه‌ای اختصاصی برای هوش مصنوعی تاسیس کرده است.

همچنین، فرانسه نیز اخیراً با انتصاب وزیر جدید هوش مصنوعی، نشان از عزم جدی خود برای پیشرفت در این زمینه دارد.

در این میان، ایران نیز با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبری بر ضرورت قرار گرفتن کشور در جمع 10 کشور برتر جهان در حوزه هوش مصنوعی، اقدام به تدوین سند ملی هوش مصنوعی کرده است.

با این حال، به نظر می‌رسد که ایران در مقایسه با برخی کشورهای دیگر، با تأخیر در این زمینه عمل کرده است. در ادامه، مصاحبه‌ای با محمد اصولی هلان، کارشناس حوزه حکمرانی سایبر را می‌خوانیم که در آن به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی ایران در این حوزه پرداخته شده است.

وی به خبرنگار تسنیم گفت: برخی کشورها از مدت‌ها پیش به فکر اقدامات جدی در حوزه هوش مصنوعی افتادند و استراتژی ملی خود را در این زمینه تدوین کردند. فرانسه نیز در سال 2018 استراتژی ملی خود درحوزه هوش مصنوعی را تصویب کرد و چشم انداز خود را تبدیل شدن به رهبر جهانی در حوزه هوش مصنوعی قرار داد. پس از آن این کشور گامهای عملیاتی را برداشته و در نهایت وزیر جدیدی را برای مدیریت حوزه هوش مصنوعی معرفی کرد.

اصولی تصریح کرد: این اقدام، نشان‌دهنده عزم جدی فرانسه برای تحقق چشم‌انداز تبدیل شدن به رهبر جهانی در هوش مصنوعی است و این باور به همه ارکان حکومت تزریق شده است به طوری که امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، سودای تبدیل پاریس به شهر هوش مصنوعی را در سر دارد.

وی ادامه داد: نکته حائز اهمیت این است که در منطقه خود ما 7 سال پیش امارات متحده عربی در سال 2017 اولین وزارتخانه هوش مصنوعی جهان را تاسیس کرد. کشورهای دیگری مانند عربستان سعودی و چین نیز ساختارهای ویژه‌ای برای توسعه هوش مصنوعی ایجاد کردند؛ عربستان با تاسیس سازمان ملی داده‌ها و هوش مصنوعی و چین با اتخاذ رویکردی مبتنی بر هوش مصنوعی در وزارت صنعت و فناوری اطلاعات.

اصولی در خصوص وضعیت ایران در حوزه هوش مصنوعی گفت: مقام معظم رهبری در سال 1400 تاکید کردند که ایران باید جزو 10 کشور برتر دنیا در حوزه هوش مصنوعی باشند؛ اما امسال و بعد از 4 سال، سند ملی هوش مصنوعی تدوین و سازمان ملی هوش مصنوعی راه اندازی شد. برای تحقق مطالبه مقام معظم رهبری این اقدامات خیلی زودتر انجام می‌شد.

این کارشناس فضای سایبری تأکید کرد که ایران با تأخیر در تدوین استراتژی ملی و اسناد بالادستی خود، فرصت‌های زیادی را از دست داده است.

وی خاطرنشان کرد: در رتبه‌بندی‌های جهانی، عربستان سعودی در تدوین استراتژی ملی هوش مصنوعی جایگاه نخست را دارد و این نشان‌دهنده قوی و عملیاتی بودن این استراتژی است. در ایران، اما همچنان عدم انسجام کافی در حکمرانی این حوزه وجود دارد.

اصولی گفت: سند ملی هوش مصنوعی توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده است، در حالی که بهتر بود این سند توسط شورای عالی فضای مجازی تدوین می‌شد؛ یا سازمان ملی هوش مصنوعی بهتر بود ذیل شورای عالی فضای مجازی تشکیل می‌شد یا حداقل زیرمجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و یا معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری قرار می‌گرفت تا بتواند همکاری و هم افزایی خوبی با دیگر نهادهای مرتبط داشته باشد ولی شاهد هستیم که در حال حاضر به عنوان سازمانی مستقل ذیل ریاست جمهوری تشکیل شده است و این سند و این سازمان شاید چابکی و قوت کافی برای تحقق چشم‌انداز ترسیم شده را نداشته باشد.