آیا جشنواره‌ها تاثیری بر جریان ادبیات و هنر دارند؟
دومین نشست از برنامه "قرار" با موضوع بررسی تاثیر جشنواره‌ها بر جریان ادبیات و هنر کشور با حضور تعدادی از هنرمندان، روزنامه‌نگاران و فعالان عرصه فرهنگ و هنر برگزار شد.
به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری خط سوم هنر، در ابتدای این نشست سیدمحمد طباطبایی، مدیر این موسسه در توضیحاتی گفت: «قرار» عنوان برنامه‌ای است که بنا داریم اولین شنبه هر ماه برگزار کنیم و طی آن میزبان فعالان حوزه فرهنگ و هنر باشیم و در هر برنامه درباره یک موضوع با هم گفت‌وگو کنیم. همچنین تاکید داریم در «قرار» از سخنرانی پرهیز کنیم و مهمانان و حاضران درباره موضوع برنامه با هم گفت‌وگو کنند.
وی سپس با اشاره به موضوع دومین نشست از سلسله برنامه‌های «قرار» اظهار کرد: بخش قابل توجهی از منابع مالی و انسانی در ساختار مدیریت فرهنگی کشور صرف برگزاری جشنواره‌های هنری و ادبی می‌شود و خوب است در این باره گفت‌وگو کنیم که این جشنواره‌ها چقدر و چطور در جریان ادبیات و هنر موثر و مفید هستند، حتی اگر برگزارکنندگان حرفهای ما را نشنوند اما نفس گفت‌وگو کردن درباره این موضوع موجب می‌شود اهمیت آن را یادآوری کنیم.
این فعال عرصه تئاتر همچنین به جشنواره‌های تئاتر اشاره کرد و توضیح داد: مهمترین جشنواره تئاتر در کشور ما جشنواره تئاتر فجر است اما بد نیست سوال کنیم این جشنواره در جریان تئاتر کشور به ویژه در شهرستان‌ها چقدر تاثیرگذاری داشته و چقدر موجب رونق تئاتر شده است. درواقع پاسخ به این سوال سخت نیست، چراکه همه می‌دانیم تاثیر زیادی نداشته است و هرچه جلوتر رفته‌ایم این تاثیرگذاری کمتر هم شده است.
طباطبایی خاطرنشان کرد: بودجه تئاتر در همه شهرستان‌ها چیزی حدود یک سوم بودجه یک دوره جشنواره تئاتر فجر است؛ این درحالی است که چراغ تئاتر در کشور را آن‌ها روشن نگاه داشته‌اند. حرف این نیست که چرا جشنواره تئاتر فجر برگزار می‌شود، حرف این است که چرا به گونه‌ای نیست که این جشنواره آنطور که باید و آنطور که می‌تواند موجب پویایی و فعال شدن جریان تئاتر در کشور شود. زمانی جشنواره‌های استانی و منطقه‌ای که در زیرمجموعه همین جشنواره تئاتر فجر برگزار می‌شد که هر کدام از آن‌ها شور و حرارتی در تئاتر استان‌ها و شهرستان‌ها ایجاد می‌کرد که حالا متاسفانه خبری از آن نیست، در حالی که جشنواره‌های کوچک و حتی مناسبتی که در شهرستان‌ها و استان‌ها برگزار می‌شود بسیار موثرتر و جریان‌سازتر هستند.
مدیر موسسه خط سوم هنر در پایان یادآور شد: از سوی دیگر باید قبول کنیم جشنواره تئاتر فجر در چند سال اخیر در بخش بین‌الملل بسیار ضعیف عمل کرده و نتوانسته به آنچه که از این رویداد در حوزه ارتباطات و تعامل هنری انتظار می‌رود دست یابد.
***
در ادامه نشست بهمن بابازاده، روزنامه‌نگار حوزه موسیقی طی سخنانی گفت: به طور مشخص در همه سال‌ها جشنواره‌های متعدد موسیقی با بودجه‌های دولتی برگزار شده‌اند که هیچ خروجی خاصی برای جریان موسیقی کشور نداشته‌اند.
وی با اشاره به جایزه باربد در جشنواره موسیقی فجر اظهار کرد: در دوره‌هایی که این جایزه در جشنواره موسیقی فجر برگزار شده، بیش از دو سوم جایزه‌ها به آثاری اختصاص یافته که هیات داوران به نوعی در خلق و تولید آن آثار دخالت داشته‌اند.
این روزنامه‌نگار سپس با اشاره به بخش پاپ در جشنواره موسیقی فجر بیان کرد: این بخش تنها بخش درآمدزا برای برگزارکنندگان است و حتی می‌توان گفت یک سال تمام روی آن برنامه‌ریزی می‌شود. بسیاری از گروه‌های موسیقی زیرزمینی شروع کارشان در مسیر قانونی از راه اجرا در بخش پاپ جشنواره موسیقی فجر تعریف شده است.
بابازاده گفت: جشنواره موسیقی نواحی هم توسط ارشاد برگزار می‌شود که دوره اخیر آن را باید یک فاجعه در برگزاری دانست و به هیچ وجه قابل دفاع نیست اما از سوی دیگر در میان همین جشنواره‌ها، جشنواره موسیقی جوان متفاوت است، چراکه موجب شناسایی استعدادها در عرصه موسیقی می‌شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: شرایط در بعضی از جشنواره‌های موسیقی که در شهرستان‌ها برگزار می‌شود، بر عکس است و آن جشنواره‌ها در حالی که بودجه زیادی ندارند اما خروجی دارند و جریان ساز هستند.
***
سپس علیرضا بهرامی، شاعر در بخشی از این نشست، گفت: واقعیت این است که جشنواره‌ها می‌توانند موثر و مفید باشند، چنان که بخشی از جشنواره‌ها در جریان هنر موثر بوده‌ند از جمله جشنواره فیلم فجر اما جشنواره شعر فجر به هیچ وجه در روند شعر کشور تاثیری نداشته که البته بخشی از این موضوع به دلیل تفاوت در نحوه ارائه و عرضه شعر است.
برگزارکننده جایزه کتاب سال شعر ایران به انتخاب خبرنگاران ادامه داد: به همان اندازه که برای دریافت سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر تقاضا وجود دارد و برای به دست آوردن آن دعواست، شاعران برای نگرفتن سرو جشنواره شعر فجر دعوا دارند.
بهرامی با اشاره به دسته‌بندی‌هایی که میان شاعران وجود دارد، توضیح داد: در دو دوره از جشنواره شعر فجر همگرایی خوبی ایجاد شده که یکی مربوط به دوره‌اول است که علیرضا قزوه دبیری جشنواره را بر عهده داشت و یکی هم دوره‌ای که عبدالجبار کاکایی، دبیر جشنواره بود.
وی گفت: باید مشخص کنیم از جشنواره چه انتظاری داریم. انتظار از جشنواره این است که جشنی برای عرضه دست اول آثار و لذت بردن از آن باشد و ایجاد یک رویش از دل جشنواره را به همراه داشته باشد که جشنواره شعر فجر هیچ کدام از این‌ها را نداشته است.
دبیر جشنواره ملی شعر دانشجویی ایران اظهار کرد: البته ما رویدادهایی هم داشته‌ایم که در عرصه شعر جریان‌ساز بوده‌اند، مثل شب‌های شهریور که توسط شهرداری تهران برگزار می‌شد یا دوره‌های دفتر شعر جوان.
***
سعید فلاح‌فر، هنرمند عکاس در ادامه این نشست گفت: در میان جشنواره‌ها، جشنواره‌های تجسمی از نظر شکل و فرم متفاوت هستند. در سال‌های اخیر همه جشنواره‌ها از نظر برگزاری رشد داشته‌اند اما جشنواره‌های تجسمی با رشد تصاعدی و افسارگسیخته همراه بوده است. ما فقط می‌خواهیم جشنواره برگزار کنیم و به چیز دیگری فکر نمی‌کنیم، در واقع برای ما کارکرد فقط برگزاری جشنواره بوده است نه چیز دیگر.
دبیر پیشین جشنواره تجسمی جوانان اظهار کرد: اینکه مثلا در حوزه تجسمی بارها تلاش کرده‌ایم که جشنواره بین‌المللی باشد اما نشده برای این است که فقط به برگزاری فکر کرده‌ایم. به عنوان مثال ما هیچ وقت از خودمان نپرسیده‌ایم رابطه جشنواره تجسمی فجر با دوسالانه‌ها چیست و چگونه باید باشد؟ مهمترین مساله این است که ما هیچ استراتژی مشخصی برای برگزاری جشنواره نداریم و وقتی استراتژی نداریم، فقط می‌خواهیم برگزار کنیم و ماهیت جشنواره برای‌مان اهمیتی ندارد. اینگونه است که ما در حوزه تجسمی جشنواره زده شده‌ایم و اصالت با برگزاری است.
فلاح‌فر همچنین تاکید کرد: البته در این میان جشنواره تجسمی جوانان بسیار تفاوت دارد، چراکه به شناسایی استعدادها و جریان سازی در این حوزه کمک می‌کند. از نظر من جشنواره تجسمی جوانان حتی از دوسالانه‌ها هم با اهمیت‌تر است.
***
در ادامه سعید اسلام زاده، روزنامه‌نگار مشکل اصلی جشنواره‌های هنری در ایران را نداشتن ساختار دانست و گفت: متاسفانه از جشنواره فیلم فجر که چهل سال از برگزاری آن می‌گذرد تا جایزه جلال هیچ کدام ساختار مشخصی ندارند، البته به باور من جشنواره فیلم فجر در میان همه جشنواره‌ها یک جور استثنا محسوب می‌شود.
این گوینده رادیو همچنین اظهار کرد: جشنواره اگر ساختار مشخصی داشته باشد می‌تواند حرفهای رفتار کند که یک مثال برای رفتار حرفهای انتخاب آثار توسط دبیر جشنواره است. به عنوان مثال جشنواره اگر ساختار داشته باشد، در تقویم بین‌المللی جایگاه مشخص دارد که به جز چند جشنواره، از جمله جشنواره تئاتر کودک همدان، جشنواره‌های دیگر ما اینطور نیستند.
وی گفت: معتقدم در حوزه ادبیات داستانی حتی اگر جایزه‌های خصوصی یک جور دورهمی یک ناشر یا یک گروه باشد خروجی مشخص‌تری نسبت به جایزه‌های دولتی دارند. ما باید بپذیریم که ما از جشنواره‌های خود هیچ بهره‌برداری خاصی برای ادبیات و هنر نمی‌کنیم.
***
جلیل اکبری صحت، کارگردان و تهیه کننده سینما نیز در بخشی دیگر با بیان اینکه پول مهمترین عامل حرکت یک اجتماع است اظهار کرد: دولت باید به حوزه فرهنگ پول بدهد و این وظیفه دولت است. من قبول دارم که جشنواره‌ها به تولید فرهنگی منجر نمی‌شود، قبول دارم که عموما دبیران جشنواره‌ها شناخت دقیقی از جشنواره ندارند اما این‌ها بحث‌های دیگر است. بحث اصلی این است که دولت وظیفه دارد به حوزه فرهنگ پول بدهد.
این روزنامه‌نگار قدیمی گفت: جشنواره فیلم فجر ماجرای متفاوتی دارد. در اصل به خاطر نیازی که سینما داشت و دارد مسابقه‌ای طراحی شد و در واقع امکانی برای دیده شدن فراهم شد، البته اشکال اینجاست که اگر فیلمی در این جشنواره حضور نداشته باشد دیده نمی‌شود و در واقع نابود می‌شود. فیلم فجر به یک آمال و آرزو تبدیل شده و این بسیار بد است.
این سینماگر افزود: در جشنواره فیلم فجر اشکال وجود دارد که یکی از آن‌ها مدل انتخاب دبیر است که می‌گویند باید دولتی باشد، مگر ما خارج از دولت هستیم؟ مگر دولت برای ملت نیست؟ مساله دیگر، آلوده شدن به تبلیغات و پروپاگانداست. چرا جشنواره‌های موسیقی و تجسمی جوان موفق است چون ذهن شرکت کنندگان این جشنواره‌ها آلوده به تبلیغات نشده است.
وی اظهار کرد: متاسفانه نظام برنامه‌ریزی ما در حوزه فرهنگ و هنر از تهیه لوازم مورد نیاز که منجر به یک رویداد بزرگ ملی شود عاجز است. من تاکید می‌کنم دولت باید به حوزه فرهنگ پول بدهد، پولی که در حوزه فرهنگ و هنر صرف می‌شود هیچ است، صفر است و ما نباید دنبال تقسیم عادلانه فقر باشیم.
به گزارش ایسنا، در این برنامه همچنین احمد خالصی برنامه‌ساز رادیو، مژگان خالقی نویسنده، کارگردان و مدرس تئاتر، سعید زارع محمدی شاعر و روزنامه‌نگار، معین کوهی هنرمند موسیقی، لیلا امینی مستندساز و تعدادی دیگر از فعالان فرهنگ و هنر حضور داشتند و درباره موضوع برنامه گفت‌وگو کردند.
انتهای پیام