ابوالحسن خرقانی و تنبور کرمانشاهی به نام ترکیه جهانی می شود؟

شنیده های اهالی موسیقی در کرمانشاه حاکی از آن است که ترکیه قصد کرده فرودگاهی به نام شیخ ابوالحسن خرقانی بسازد و برای مطرح شدن ساز تنبور در سطح جهانی به نام خودشان اقدام کند.

به گزارش خبرنگار مهر، تصاحب هنر و مشاهیر ایران توسط کشورهای همسایه اتفاق جدیدی نیست. وقتی کشورهای دیگر از جمله آذربایجان به عنوان مثال تار ایرانی را ثبت می‌کنند و یا در صدد ثبت چوگان بر می آیند برای آن برنامه ریزی هم می‌کنند. شغل‌های جدید ایجاد می‌شود و جشنواره‌های مختلفی که به معرفی آن بپردازند حتی برایش موزه ایجاد می‌کنند و بعد از مدت کمی هم از آن به عنوان جاذبه گردشگری یاد کرده و تلاش می‌کنند به واسطه آن گردشگر جذب کنند.

حالا ما در ایران با داشته‌های گردشگری و جاذبه هایمان چه می‌کنیم؟ کدام یک از میراث ناملموسی که به نام ایران ثبت شد، توانست برای ایران گردشگر بیاورد و کدام یک حتی به مردم خودمان هم معرفی شد چه برسد به سطح جهانی؟

در اقدامی تازه خبر رسیده که قرار است ترکیه تنبور کرمانشاهی را به نام خودش در یونسکو ثبت کند. تنبوری که خاستگاهش کرمانشاه است. این خبر را رئیس انجمن موسیقی کرمانشاه به خبرنگار مهر اعلام کرد. فرزاد شهسواری مطمئن نیست که این خبر به صورت رسمی در ترکیه اعلام شده باشد اما در ادامه افزود: سال گذشته در قونیه از یک جمع موزیسین شنیدم که می‌خواهند تنبور را ثبت کنند امسال هم چند نفر از نوازنده‌ها خبر آن را دادند. در واقع اگر از این کار ترکیه غافل شویم مانند دو تار که به اسم آذربایجان ثبت شد، این ساز هم به اسم ترکیه جهانی می‌شود.

شهسواری افزود: شاید ترک‌ها بخواهند به نام تنبور خودشان این ساز را جهانی کنند ولی بالاخره تنبور برای اولین بار به اسم ترکیه ثبت خواهد شد. ترک‌ها از یک آرامگاه هم پول در می‌آورند حتی از اسم ملانصرالدین هم جاذبه ساخته اند غیر از تنبور از یک جمع فرهنگی که شاهرودی هم بودند شنیدم که ترکیه قصد داشته تا شیخ خرقانی را هم به نام خودش بزند. حتی به فکر تأسیس فرودگاهی به نام شیخ خرقانی هم افتاده بودند.

خیز ترک‌ها برای تصاحب مشاهیر ایرانی دور از ذهن هم نمی‌تواند باشد آنچنان که 5 ماه پیش هم خانه موزه‌ای به نام فارابی دانشمند ایرانی در استانبول افتتاح شد. ولی درباره تنبور در هیچ سایت رسمی و خبری ترکیه‌ای در این باره به صورت رسمی اعلامی صورت نگرفته است.

با این وجود بحث تصاحب تنبور در بین موزیسین‌های ایرانی پیچیده است. به همین دلیل شهسواری گفت که گروهی متشکل از 600 نفر را دور هم جمع کرده تا برنامه‌ای برای معرفی این ساز داشته باشند. او گفت که شاید اگر وقت می‌گذاشتند این آمار به هزار و 200 نفر هم می‌رسید. این افراد در واقع نوازنده‌هایی هستند که در شهرهای استان کرمانشاه تنبور می‌نوازند.

او معتقد است که تنبور ساز آئینی است که به جغرافیای کرمانشاه مربوط می‌شود. از پهنه شروع شده تا مرزهای غربی مانند دالاهو و گوران و گهواره می‌رسد. در این شهرها مردم همه بلدند تنبور بنوازند. شاید خیلی از افراد حرفه‌ای تنبور نزنند ولی همه آنها با این ساز آشنایی کامل دارند. حتی گستره آن به شهرهای دیگر هم رسیده و در کرمان و شیراز و الیگودرز هم این ساز رخنه کرده است.

او درباره اینکه انجمن موسیقی کرمانشاه چه کاری برای معرفی تنبور در ایران انجام داده توضیح داد: جشنواره تنبور را در کرمانشاه برگزار کرده و آن را تقویت می‌کنیم. امیدوارم که سومین دوره آن را در سال 99 برگزار کنیم. شهسواری قصد دارد تا دبیرخانه ملی تنبور نیز تأسیس شود و جشنواره تنبور را به سازهایی که مادرشان تنبور است گسترش دهد.

انجمن موسیقی کرمانشاه به پیشنهاد شهرام ناظری و همکاری هنرمندان فعال تنبورنواز و سرپرستان گروه‌های تنبورنوازی استان، اقدام به تشکیل گروهی با حدود 600 نوازنده تنبور کرده است. رئیس این انجمن گفت: قرار است با هدف ثبت و شناساندن تنبور که خاستگاه آن پهنه جغرافیای کرمانشاه است سه اثر فاخر مقامی را با صدای استاد شهرام ناظری در محوطه تاریخی و جهانی بیستون اجرا کرده و آن را در قالب ویدئو منتشر کنیم.

خانه تنبور در گوران که زادگاه علی اکبر مرادی یکی از 50 تکنواز برتر جهان است با هزینه شخصی بعد از 8 سال به خانه تنبور تبدیل شد. این خانه که برای معرفی این ساز و تحقیقات مربوط به آن است در دوره رئیس جمهور قبلی ایران قرار بود تخریب شود. اما اکنون سندی بر وجود این ساز در میان کرمانشاهیان شده است. شهر دالاهو نیز به عنوان شهر تنبور قرار است به ثبت ملی برسد ولی شهسواری گفت که شنیده مطالعات آن انجام شده و باید موانع آن برطرف شود. موانعی که معلوم نیست چه کسی و چرا و چطور برای آن ایجاد کرده اند! اما درباره اینکه ساز تنبور چه زمانی جهانی شود فعلا خبری نیست. با این وجود انجمن موسیقی کرمانشاه درخواستشان را به اداره کل فرهنگ و ارشاد استان داده اند. شاید اداره کل میراث فرهنگی استان که متولی آن است، از خواب هفت ساله بیدار شود!

چون هفت سال پیش آتوسا مؤمنی، مدیر کل دفتر ثبت سازمان میراث فرهنگی از آماده کردن و ارسال پرونده تنبور کرمانشاه به سازمان یونسکو برای ثبت در فهرست میراث جهانی خبر داده و گفته بود: شیوه ساخت ساز تنبور در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده و سازمان میراث فرهنگی در حال تهیه پرونده ثبت این ساز برای ثبت جهانی است.

پرونده جهانی تنبور هنوز هم تکمیل نشده است با این وجود تنها روش ساخت تنبور به ثبت ملی رسید نه شیوه اجرا و نوازندگی آن.