اتکای نظامی بر هوش مصنوعی: توانمندسازی یا تهدید برای صلح جهانی؟

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، در عصر مدرن، هوش مصنوعی به جزء حیاتی در حوزه نظامی تبدیل شده و تحولات قابل توجهی را در نحوه برنامه‌ریزی و اجرای اقدامات نظامی، در انجام عملیات نظامی و در تدوین استراتژی‌ها به ارمغان آورده است. هوش مصنوعی به تدریج با کمک داده‌ها، قدرت پردازش کامپیوتر و پیشرفت‌های یادگیری ماشین، به ویژه در دو دهه اخیر، در سراسر جهان کارآمدتر شده است.

استفاده از هوش مصنوعی در حوزه نظامی مزایای بسیاری را برای طرفی که از آن استفاده می‌کند به همراه خواهد داشت و اگر به طور منطقی استفاده شود، می‌تواند با پیشی گرفتن از فرآیند‌های تصمیم‌گیری و عملیاتی و با ایجاد تأثیرات عمده‌ای که مقابله با آنها دشوار است، شرایط را برای تضعیف دشمن ایجاد کند.

هوش مصنوعی (AI) پتانسیل تقویت ویژگی‌های انسانی و افزایش کارایی رزمندگان را دارد و همچنین می‌تواند با امکانات برتر جمع‌آوری و پردازش اطلاعات، برتری اطلاعاتی و تصمیم‌گیری را تضمین کند. یکی از واضح‌ترین مزایای هوش مصنوعی در حوزه نظامی، توانایی آن در پردازش و تجزیه و تحلیل حجم عظیمی از داده‌ها در زمانی فوق‌العاده کوتاه است. از تشخیص تصویر و صدا گرفته تا تحلیل داده‌ها، هوش مصنوعی می‌تواند به سرعت اطلاعات حیاتی را برای تصمیم‌گیری استخراج کند، به شناسایی الگوها، روند‌ها و تهدیدات بالقوه کمک کند و اطلاعات حیاتی را برای تصمیم‌گیری در اختیار فرماندهان نظامی قرار دهد.

این توانایی تحلیل و ترکیب داده‌ها به فرماندهان نظامی درک عمیق‌تری از وضعیت در میدان می‌دهد و به آنها اجازه می‌دهد تا در زمان واقعی به تغییرات میدان نبرد واکنش نشان دهند. علاوه بر توانایی تحلیل و پردازش مقادیر عظیمی از اطلاعات بدون دخالت مستقیم انسان، یکی دیگر از ویژگی‌های اساسی هوش مصنوعی، توانایی یادگیری و تکامل است، چیزی که سیستم‌های مجهز به نرم‌افزار کلاسیک قادر به انجام آن نیستند. از این رو، سیستم‌های مجهز به هوش مصنوعی توانایی بهبود خود، یادگیری از تجربه را دارند و این امر راه را برای خودمختاری باز می‌کند.

جنبه مهم دیگر هوش مصنوعی در حوزه نظامی، اتوماسیون و خودمختاری در فرآیند‌های تصمیم‌گیری و عملیاتی است. سیستم‌های خودمختار، مجهز به فناوری‌های هوش مصنوعی، می‌توانند بدون دخالت مستقیم انسان یا با مداخله انسانی محدود، تصمیم‌گیری و عمل کنند، که می‌تواند زمان واکنش را تسریع بخشیده و خطای انسانی را در شرایط بحرانی کاهش دهد. به عنوان مثال، پهپاد‌های خودمختار می‌توانند تهدیدات را در زمان واقعی شناسایی و خنثی کنند، جان نظامیان را حفظ کرده و خطرات عملیاتی را به حداقل برسانند. این سیستم‌ها می‌توانند برای حمله به اهداف خاص یا ارائه پشتیبانی و پوشش برای نیرو‌های زمینی برنامه‌ریزی شوند.

کاربرد‌های مکمل هوش مصنوعی در سطوح مختلف عملیاتی

شناسایی و نظارت: سیستم‌های شناسایی مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند تصاویر و داده‌ها را از پهپاد‌ها یا سایر منابع اطلاعاتی برای شناسایی و نظارت بر فعالیت‌های دشمن تجزیه و تحلیل کنند. این سیستم‌ها می‌توانند وسایل نقلیه، تجهیزات نظامی، زیرساخت‌ها و سایر عناصر مرتبط با برنامه‌ریزی عملیات نظامی را شناسایی کنند.

برنامه‌ریزی عملیاتی: الگوریتم‌های برنامه‌ریزی مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند برای بهینه‌سازی برنامه‌های عملیاتی، از جمله توزیع منابع و مسیر‌های حرکت، مورد استفاده قرار گیرند. این سیستم‌ها می‌توانند چندین متغیر و محدودیت را در نظر بگیرند تا برنامه‌های کارآمد و سازگار را در زمان واقعی تولید کنند.

شبیه‌سازی و آموزش: هوش مصنوعی می‌تواند برای توسعه شبیه‌سازی‌های واقع‌گرایانه و آموزش مجازی برای پرسنل نظامی مورد استفاده قرار گیرد. این شبیه‌سازی‌ها می‌توانند سناریو‌های پیچیده رزمی را بازسازی کرده و به آماده‌سازی سربازان برای موقعیت‌های واقعی میدان نبرد کمک کنند.

لجستیک و مدیریت منابع: هوش مصنوعی می‌تواند برای بهینه‌سازی لجستیک نظامی و مدیریت منابع، از جمله برنامه‌ریزی مسیر‌های تأمین، مدیریت موجودی و نگهداری تجهیزات نظامی، مورد استفاده قرار گیرد.

سیستم‌های تسلیحاتی خودکار که توسط هوش مصنوعی کنترل می‌شوند و می‌توانند یک تهدید را شناسایی، تجزیه و تحلیل و ارزیابی کنند و تصمیم به درگیری با آن بگیرند، بدون کنترل یا دخالت انسانی.

امنیت سایبری، با نظارت بر فضای سایبری، شناسایی سریع تهدیدات و انجام اقدامات متقابل قبل از اینکه اپراتور‌های انسانی حتی از وجود خطرات یا آسیب‌پذیری‌ها آگاه شوند.

تضمین کمک‌های پزشکی اضطراری با استفاده از سیستم‌های رباتیک و نظارت بر عملکرد‌های حیاتی رزمندگان.

به طور کلی، استفاده از هوش مصنوعی در جنگ می‌تواند کارایی، دقت و سازگاری در عملیات نظامی را بهبود بخشد، اما نیازمند رویکردی دقیق و مسئولانه برای جلوگیری از خطرات و معضلات اخلاقی مرتبط است.

معایب و خطرات متعدد استفاده از هوش مصنوعی در جنگ

در عین حال، استفاده از هوش مصنوعی در جنگ، معایب و خطرات متعددی را به همراه دارد که باید توسط نیرو‌های مسلح و سیاست‌گذاران با دقت مورد توجه قرار گیرد، زیرا می‌تواند هم پیامد‌های کوتاه مدت (تاکتیکی) و هم پیامد‌های بلندمدت (عملیاتی یا استراتژیکی) داشته باشد. اولاً، هوش مصنوعی، اگرچه توانایی یادگیری را دارد، کاملاً به کیفیت، بهنگام بودن و صحت داده‌های ورودی مورد استفاده وابسته است، زیرا برای دستیابی به حداکثر عملکرد، هوش مصنوعی باید یاد بگیرد، به مدل‌ها و پایگاه‌های داده مرتبط برای بهبود الگوریتم‌های تحلیل دسترسی داشته باشد.

علاوه بر این محدودیت، از جمله معایب اصلی استفاده از هوش مصنوعی در اقدامات نظامی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

وابستگی بیش از حد به فناوری: با توجه به اینکه استفاده از هوش مصنوعی در جنگ مبتنی بر فناوری است، می‌تواند منجر به وابستگی بیش از حد به سیستم‌ها و زیرساخت‌های مرتبط شود. در صورت خرابی فناوری یا حمله سایبری، نیرو‌های نظامی ممکن است آسیب‌پذیر و ناتوان شوند.

خطر خطا‌ها و تصمیمات اشتباه: سیستم‌های هوش مصنوعی در برابر خطا مصون نیستند و ممکن است در برخی موقعیت‌ها تصمیمات نادرست یا نامناسب بگیرند. این می‌تواند منجر به تلفات جانی یا خسارات مالی قابل توجهی شود، به ویژه در مورد سیستم‌های تسلیحاتی خودکار.

چالش‌های اخلاقی و معنوی: استفاده از هوش مصنوعی در جنگ معضلات اخلاقی و معنوی متعددی را به همراه دارد. به عنوان مثال، استفاده از تسلیحات خودکار سؤالاتی را در مورد مسئولیت و کنترل بر تصمیمات کشنده مطرح می‌کند، و استفاده از هوش مصنوعی برای نظارت، نگرانی‌هایی را در مورد حریم خصوصی و حقوق بشر ایجاد می‌کند.

گسترش شکاف فناوری: استفاده از هوش مصنوعی در جنگ می‌تواند منجر به گسترش شکاف فناوری بین کشور‌هایی شود که به این فناوری‌ها دسترسی دارند و کشور‌هایی که دسترسی ندارند. این می‌تواند نابرابری‌ها را ایجاد کرده و تنش‌های ژئوپلیتیکی را تشدید کند.

کاهش نقش انسان در تصمیم‌گیری: با پیشرفته‌تر شدن فناوری هوش مصنوعی، این خطر وجود دارد که انسان‌ها کنترل خود را از دست داده و در فرآیند تصمیم‌گیری نظامی به حاشیه رانده شوند. این می‌تواند منجر به از دست دادن کنترل و خطرات غیرقابل پیش‌بینی در مدیریت درگیری شود.

مقاومت سایبری و خرابکاری: استفاده از هوش مصنوعی در سیستم‌های نظامی می‌تواند این سیستم‌ها را در برابر حملات سایبری و خرابکاری آسیب‌پذیر کند. هکر‌ها ممکن است تلاش کنند داده‌ها را دستکاری کرده یا کنترل سیستم‌ها را به دست گیرند، که می‌تواند عملیات نظامی را به خطر بیندازد و هرج و مرج در میدان نبرد ایجاد کند.