اختلالات اعتیادی و مرتبط با مواد
الکل ممکن است برای تسکین اثرات ناخواسته سایر مواد یا برای جانشین سازی آن‌ها هنگامی که در دسترس نیستند مصرف شود و علایمی از مشکلات سلوک، افسردگی، اضطراب و بی خوابی اغلب با مصرف سنگین همراه بوده وگاه مقدم بر مصرف هستند. مصرف مکرر مقادیر بالای الکل ممکن است تقریبا هر دستگاه عضوی به ویژه دستگاه گوارش، سیستم قلبی - عروقی و دستگاه‌های عصبی مرکزی و محیطی را تحت تاثیر قرار دهد. اختلال مصرف...
فرارو -اختلال های اعتیادی و مرتبط با مواد، وابستگی به موادی است که سیستم پاداش مغز را فعال کرده و باعث مورد غفلت واقع شدن فعالیت های طبیعی مغز گردیده و در نهایت احساس لذت (نشئگی) به وجود می آورد.
به گزارش فرارو، در این مطلب انواع اختلال اعتیادی را با هم بررسی می کنیم.
اختلالات مرتبط با الکل
استفاده از الکل بیشتر از میزانی که برای مصرف آن تصمیم گرفته شده - تلاش ناموفق برای کنترل مصرف - صرف زمان زیاد برای مصرف الکل یا رهایی از اثرات آن - ولع مصرف
ویژگی اصلی این اختلال که در اواخر نوجوانی، و یا اوایل تا اواسط دهه سوم عمر به اوج خود می رسد، مجموعه ای از اختلالات جسمانی و رفتاری در هنگام مصرف الکل، مسمومیت با آن و یا محرومیت از الکل می باشد، است.
الگوی مشکل آفرین مصرف الکل به ناراحتی یا تخریب چشمگیر بالینی منتهی شده، وقوع آن در طی یک دوره دوازده ماهه، با حداقل دو مورد از علایم ذیل مشخص می گردد:
- مصرف مقادیر بیشتر و یا مدت زمانی طولانی تر از قصد قبلی برای مصرف الکل - وجود تمایل مستمر یا تلاش های ناموفق برای توقف یا کنترل مصرف الکل - صرف زمان زیاد برای فعالیت های لازم جهت کسب، مصرف و یا رهایی از اثرات الکل - ولع / تمایل قوی یا احساس فوریت برای نوشیدن - اختلال در ایفای وظایف عمده مربوط به نقش های شغلی، تحصیلی و یا خانوادگی به علت مصرف مکرر - ادامه مصرف به رغم مشکلات پایدار یا مکرر اجتماعی یا بین فردی که در پی اثرات الکل ایجاد یا تشدید شده - مصرف مکرر در موقعیت هایی از نظر جسمانی خطر آفرین - ادامه دادن مصرف به رغم آگاهی از وجود مشکل جسمانی یا روان شناختی مکرر یا پایداری که احتمالا با این ماده ایجاد شده یا تشدید گشته است - تحمل / نیاز به افزایش قابل توجه مقدار مصرف الکل تا حد بروز اثر دلخواه و مسمومیت، یا کاهش بارز اثر الکل با ادامه مصرف میزان قبلی - محرومیت / قطع یا کاهش مصرف الکل بعد از مصرفی سنگین و طولانی مدت
الکل ممکن است برای تسکین اثرات ناخواسته سایر مواد یا برای جانشین سازی آن ها هنگامی که در دسترس نیستند مصرف شود و علایمی از مشکلات سلوک، افسردگی، اضطراب و بی خوابی اغلب با مصرف سنگین همراه بوده وگاه مقدم بر مصرف هستند. مصرف مکرر مقادیر بالای الکل ممکن است تقریبا هر دستگاه عضوی به ویژه دستگاه گوارش، سیستم قلبی - عروقی و دستگاه های عصبی مرکزی و محیطی را تحت تاثیر قرار دهد. اختلال مصرف الکل عامل مهمی در اقدام به خودکشی و نیز خودکشی موفق است.
تظاهر اصلی مسمومیت با الکل وجود تغییرات رفتاری یا روان شناختی (رفتار نامناسب پرخاشگرانه یا جنسی، بی ثباتی خلق، اختلال در قضاوت) است که از نظر بالینی چشمگیر و مشکل ساز هستند و حداقل یک مورد از موارد ذیل، در خلال مصرف یا مدت کوتاهی بعد از آن پیش می آید:
- تکلم نامفهوم و بریده بریده - عدم هماهنگی - راه رفتن نامتعادل - نیستاگموس / حرکات ناگهانی و غیر ارادی چشم ها - اختلال در توجه یا حافظه - خواب آلودگی شدید یا اغما
در محرومیت از الکل حداقل دو مورد از موارد ذیل در عرض جند ساعت تا چندین روز پس از قطع یا کاهش مصرف الکل بروز می کند: - افزایش فعالیت سیستم عصبی خودکار / تعریق یا تعداد ضربان قلب بالای صد ضربه در دقیقه - افزایش لرزش دست - بی خوابی - تهوع یا استفراغ - توهمات یا خطاهای حسی گذرای بینایی، لمسی یا شنوایی - سرآسیمگی روانی - حرکتی - اضطراب - تشنجات منتشر
اختلال مصرف الکل به طرز چشمگیری باعث ناراحتی یا افت در عملکرد اجتماعی، شغلی، یا سایر حوزه های مهم کارکردی فرد شده و علایم مشاهده شده ناشی از بیماری طبی، اختلال روانی، مسمومیت یا محرومیت از ماده ای دیگر نیست.
اختلالات مرتبط با کافئین
ویژگی اصلی این اختلال که تقریبا در تمامی گروه های سنی مصرف می شود، ایجاد علایم بالینی جسمی و روان شناختی مختلف در اثر مصرف زیاد یا قطع ناگهانی کافئین می باشد.
کافئین را می توان از چندین منع مختلف مصرف نمود، از جمله قهوه، چای، سودای کافئینه، نوشابه های انرژی زا، داروهای سرماخوردگی و ضد دردهای بدون نسخه (OTC)، داروهای کمکی برای کاهش وزن، شکلات و.....
مسمومیت با کافئین، در طی مصرف یا مدت کوتاهی پس از مصرف بیش از دویست و پنجاه گرم کافئین بروز می کند که حداقل باید پنج علامت از علایم ذیل را نشان دهد:
- بی قراری - احساس عصبی بودن - هیجان زدگی - بی خوابی - گر گرفتگی صورت - افزایش دفع ادرار - اختلال معدی - روده ای - گرفتگی عضلانی - جریان آشفته تفکر و تکلم - افزایش تعداد ضربان قلب یا نامنظمی ضربان قلب - دوره هایی از خستگی ناپذیری - سراسیمگی روانی / آژیتاسیون
محرومیت از کافئین پس از بیست و چهار ساعت از قطع ناگهانی یا کاهش مصرفی رخ می دهد که روزانه و دراز مدت بوده باشد و حداقل سه مورد از علایم ذیل بروز می کند:
- سردرد - خستگی شدید یا خواب آلودگی - خلق ملال بار، خلق افسرده یا تحریک پذیری - اشکال در تمرکز - علایم شبه آنفولانزا / تهوع، استفراغ، درد، گرفتگی عضلانی
علامت شاخص محرومیت از کافئین سردرد است و می تواند منتشر، با پیدایش تدریجی، ضربانی، شدید و حساس به حرکت باشد. با این وجود سایر علایم محرومیت ممکن است در غیاب سردرد بروز نماید. از آن جا که مصرف کافئین اغلب با رسوم اجتماعی و آداب روزمره پیوند خورده است، برخی از مصرف کنندگان ممکن است از وابستگی جسمانی خود به آن ناآگاه باشند. بنابر این علایم محرومیت ممکن است غیر قابل انتظار بوده و به اشتباه به سایر علل مانند آنفولانزا یا میگرن نسبت داده شوند.
مسمومیت یا محرومیت ناشی از کافئین باعث ناراحتی چشمگیر بالینی شده، در حوزه های اجتماعی، حرفه ای، یا سایر کارکردهای مهم اختلال ایجاد می کند. علائیم بالینی به وجود آمده، ناشی از بیماری طبی دیگر نبوده و یا اختلال روانی دیگر یا مسمومیت با ماده دیگر توجیه کننده آن نیست.
اختلالات مرتبط با کانابیس
ویژگی اصلی این اختلال که در خلال نوجوانی یا اوایل بزرگسالی بروز می نماید، مشکلات ناشی از مصرف مواد مشتق از گیاه کانابیس و ترکیبات صناعی شیمیایی مشابه با آن است.
علف، بنگ، ماری جوانا، گراس، حشیش، محصولات مشتق شده از گیاه کانابیس می باشند. شایعترین راه مصرف تدخین است که به روش های مختلفی از قبیل، پیپ، قلیان، سیگار، خوردن (مخلوط با غذا) وتبخیر انجام می شود.
الگوی مشکل آفرین مصرف کانابیس به ناراحتی چشمگیر بالینی منجر شده، وقوع آن در طی یک دوره دوازده ماهه، با حداقل دو مورد از علایم ذیل مشخص می گردد:
- مصرف مقادیر بیشتر و یا مدت زمانی طولانی تر از قصد قبلی که برای مصرف وجود دارد - وجود تمایل مستمر یا تلاش های ناموفق برای توقف یا کنترل مصرف - صرف زمان زیاد برای فعالیت های لازم جهت کسب، مصرف و یا رهایی از اثرات کانابیس - ولع / تمایل قوی یا احساس فوریت برای مصرف کانابیس - اختلال در ایفای وظایف عمده مربوط به نقش های شغلی، تحصیلی و یا خانوادگی به علت مصرف مکرر - ادامه مصرف به رغم مشکلات پایدار یا مکرر اجتماعی یا بین فردی که در پی اثرات کانابیس ایجاد یا تشدید شده - مصرف مکرر در موقعیت هایی از نظر جسمانی خطر ساز - ادامه دادن مصرف به رغم آگاهی از وجود مشکل جسمانی یا روان شناختی مکرر یا پایداری که احتمالا با این ماده ایجاد شده یا تشدید گشته است - تحمل / نیاز به افزایش قابل توجه مقدار کانابیس مصرفی تا حد بروز اثر دلخواه و مسمومیت یا کاهش واضح اثرات ناشی از مصرف به میزان قبلی - محرومیت / قطع یا کاهش مصرف کانابیس پس از مصرف سنگین و طولانی مدت روزانه به مدت چند ماه
تظاهر اصلی مسمومیت با کانابیس تغییرات روان شناختی یا رفتاری (اختلال در هماهنگی حرکتی، سرخوشی، اضطراب، حس کندی گذشت زمان، اختلال در قضاوت، انزوای اجتماعی) که از نظر بالینی چشمگیر هستند، بوده و حداقل دو علامت با نشانه های ذیل و در عرض دو ساعت پس از مصرف پدیدار می شود:
- پرخونی ملتحمه چشم - افزایش اشتها - خشکی دهان - افزایش ضربان قلب
در محرومیت از کانابیس که به دنبال قطع مصرف سنگین و دراز مدت رخ می دهد، حداقل سه مورد از موارد ذیل در عرض حدود یک هفته پدید می آید: - تحریک پذیری، خشم یا پرخاشگری - احساس اضطراب یا عصبی بودن - اشکال در خواب / بی خوابی، رویاهای ناراحت کننده و اضطراب آور - کاهش اشتها یا کاهش وزن - بی قراری - خلق افسرده - حداقل یکی از علایم جسمانی درد شکمی، رعشه (لرزش ها)، تعریق، تب، احساس سرما و لرز یا سردرد
اختلال مصرف کانابیس به طرز چشمگیری ناراحتی بارز بالینی ایجاد کرده یا باعث اختلال در حوزه های عملکرد اجتماعی، حرفه ای یا سایر حوزه های مهم زندگی فرد شده و علایم مشاهده شده ناشی از بیماری طبی، اختلال روانی، مسمومیت یا محرومیت از ماده ای دیگر نیست.
اختلالات مرتبط با توهم زاها
ویژگی اصلی این اختلال که مصرف آن ممکن است از نوجوانی شروع شود، تغییر در ادراک، خلق و شناخت مصرف کننده می باشد.
ال اس دی، اکستازی، دی ام تی از انواع توهم زا ها هستند، این مواد معمولا به صورت خوراکی مصرف می شوند ولی نمونه های مانند دی ام تی از راه بینی و اکستازی به صورت تزریقی مصرف می شود.
الگویی از مصرف توهم زاها که به ناراحتی یا تخریب چشمگیر بالینی منتهی شده، وقوع آن طی یک دوره دوازده ماهه، با حداقل دو مورد از علایم ذیل مشخص می شود:
_ مصرف مقادیر بیشتر و یا مدت زمانی طولانی تر از قصد قبلی مصرف یک ماده توهم زا - وجود تمایل مستمر یا تلاش های ناموفق برای توقف یا کنترل مصرف - صرف زمان زیاد برای فعالیت های لازم جهت کسب، مصرف و یا رهایی از اثرات توهم زاها - ولع / تمایل قوی یا احساس فوریت برای مصرف نوعی از یک توهم زا - اختلال در ایفای وظایف عمده مربوط به نقش های شغلی، تحصیلی و یا خانوادگی به علت مصرف مکرر مانند غیبت های مکرر از محل کار یا عملکرد شغلی ضعیف، غیبت، تعلیق یا اخراج از مدرسه، غفلت از فرزندان یا اهمال در انجام کارهای منزل - ادامه مصرف به رغم مشکلات پایدار یا مکرر اجتماعی یا بین فردی که در پی اثرات توهم زاها ایجاد یا تشدید شده مانند جر و بحث با همسر درباره عواقب مسمومیت، زد و خوردهای فیزیکی - رها کردن و یا کاهش فعالیت های مهم اجتماعی، شغلی یا تفریحی - مصرف مکرر در موقعیت هایی از نظر جسمانی خطر آفرین مانند رانندگی با اتومبیل یا کار با ماشین آلات در هنگام آسیب ناشی از توهم - ادامه دادن مصرف به رغم آگاهی از وجود مشکل جسمانی یا روان شناختی مکرر یا پایداری که احتمالا با این ماده ایجاد شده یا تشدید گشته است - تحمل / نیاز به افزایش قابل توجه مقادیر توهم زا تا حد بروز اثر دلخواه و مسمومیت یا کاهش واضح اثرات ناشی از مصرف توهم زا در صورت مصرف میزان قبلی
تظاهر اصلی مسمومیت با توهم زاها تغییرات بالینی چشمگیر و مسئله ساز رفتاری یا روان شناختی (افسردگی یا اضطراب بارز، افکار انتساب، ترس از دیوانه شدن، تفکر پارانوئید، اختلال در قضاوت) و تغییرات ادراکی که در حالت هوشیاری و آگاهی کامل در طی یا کمی پس از مصرف اتفاق می افتد (تشدید ذهنی ادراکات، جداییاز خویشتن، جداییاز واقعیت، خطاهای حسی، توهمات)، است. حداقل دو مورد ازنشانه های ذیل در حین یا مدت کمی پس از مصرف ظهور می کند:
- گشادی مردمک ها - افزایش ضربان قلب - تعریق - تپش قلب - تاری دید - لرزش - عدم هماهنگی
علایمی که پس از قطع و هنگام ترک یک توهم زا، رخ می دهد حداقل یک مورد از علایم ادراکی است که در طی مسمومیت با توهم زاها به وجود می آیند.
علایم مشاهده شده ناشی از بیماری طبی، اختلال روانی، مسمومیت با ماده ای دیگر نیست.
اختلالات مرتبط با مواد استنشاقی
ویژگی اصلی این اختلال که در نوجوانان و بزرگسالان جوان از همه شایع تر است مصرف مکرر یک ماده استنشاقی به رغم آگاهی فرد از مشکلات شخصی جدی ناشی از آن ماده می باشد.
چسب، واکس کفش، بنزین یا مایع فندک، اسپری های رنگ، شایعترین نوع مواد مصرفی استنشاقی هستند.
الگوی مشکل زایی از مصرف مواد استنشاقی با پایه هیدرو کربنی که منجر به ناراحتی یا افت عملکرد چشمگیر بالینی شده، با مصرف طی یک دوره دوازده ماهه، و بروز حداقل دو مورد از ملاک های ذیل مشخص می شود:
- مصرف مقادیر بیشتر و یا مدت زمانی طولانی تر از حد انتظار برای استنشاق - وجود تمایل مستمر یا تلاش های ناموفق برای توقف یا کنترل مصرف - صرف زمان زیاد برای فعالیت های لازم جهت کسب، مصرف و یا رهایی از اثرات ماده استنشاقی - ولع / تمایل قوی یا احساس فوریت برای مصرف ماده استنشاقی - ناتوانی در ایفای وظایف عمده مربوط به کارهای های شغلی، تحصیلی و یا خانوادگی - ادامه مصرف به رغم مشکلات پایدار یا مکرر اجتماعی یا بین فردی که در پی اثرات ناشی از مصرف ماده استنشاقی ایجاد یا تشدید شده اند - قطع یا کاهش فعالیت های مهم اجتماعی،؛ شغلی یا تفریحی - مصرف مکرر ماده استنشاقی در موقعیت های از نظر جسمی خطرساز - مصرف به رغم آگاهی از وجود مشکل جسمانی یا روان شناختی مکرر یا پایداری که احتمالا با این ماده ایجاد شده یا تشدید گشته است - تحمل / نیاز به افزایش قابل توجه مقدار ماده استنشاقی تا حد بروز اثر دلخواه و مسمومیت یا کاهش بارز اثر با ادامه مصرف همان مقدار ماده استنشاقی
مواجهه کوتاه مدت عمدی یا غیر عمدی با مقادیر بالایی از مواد استنشاقی عامل مسمومست با این مواد بوده و تظاهر اصلی مسمومیت تغییرات بالینی چشمگیر و مسئله ساز رفتاری یا روان شناختی (پرخاشگری، تهاجم و ضرب وشتم، بی احساسی، اختلال در قضاوت) است که در طی یا مدت کوتاهی پس از مواجهه با مواد استنشاقی بروز می کند. حداقل دو مورد از علایم یا نشانه های ذیل در مسمومیت مشاهده می شود:
- احساس گیجی - نیاستگموس / حرکات ناگهانی و غیر ارادی چشم ها - عدم هماهنگی - تکلم نامفهوم و بریده بریده - راه رفتن نامتعادل - خواب آلودگی - کندی رفلکس های عصبی - کندی روانی - حرکتی - لرزش - ضعف منتشر عضلانی - تاری دید یا دو بینی - خواب آلودگی شدید یا اغما - سرخوشی
علایم یا نشانه ها ناشی از بیماری طبی، اختلال روانی، مسمومیت با ماده ای دیگر نیست.
اختلالات مرتبط با مواد افیونی
ویژگی اصلی این اختلال که بیشتر در سنین اواخر نوجوانی یا اوایل دهه بیست زندگی بروز می نماید، خود تجویزی اجباری و طولانی مدت مواد افیونی است.
هروئین، مرفین، کدئین، متادون از انواع مواد افیونی هستند. راه های مصرف مواد افیونی، تزریق، استنشاق و خوراکی می باشد.
الگوی مشکل آفرین از مصرف مواد افیونی که به ناراحتی یا تخریب چشمگیر بالینی منجر شده، وقوع آن در طی یک دوره دوازده ماهه، با حداقل دو مورد از علایم ذیل مشخص می گردد:
- استعمال مقادیر بیشتر و یا مدت زمانی طولانی تر از قصد قبلی جهت مصرف ماده افیونی - وجود تمایل مستمر یا تلاش های ناموفق برای توقف یا کنترل مصرف - صرف زمان زیاد برای فعالیت های لازم جهت تهیه یا استعمال مواد افیونی - ولع / تمایل قوی یا احساس فوریت برای مصرف مواد افیونی - اختلال در ایفای وظایف عمده مربوط به نقش های شغلی، تحصیلی و یا خانوادگی به علت مصرف مکرر - ادامه مصرف به رغم آگاهی از وجود مشکلات مکرر یا پایدار اجتماعی یا بین فردی که در پی اثرات مواد افیونی ایجاد شده یا تشدید شده اند مانند جر و بحث با اطرافیان در باره استعمال مواد افیونی - قطع یا کاهش فعالیت های مهم اجتماعی، شغلی یا تفریحی - مصرف مکرر مواد افیونی در موقعیت های از نظر جسمی خطر آفرین - ادامه مصرف مواد افیونی به رغم آگاهی از وجود مشکل جسمانی یا روانشناختی مکرر و پایداری که احتمالا با این ماده ایجاد یا تشدید پیدا کرده است - تحمل / نیاز به افزایش قابل توجه مقدار مواد افیونی مصرفی تا حد بروز اثر دلخواه و مسمومیت یا کاهش واضح اثرات با ادامه مصرف مقدار قبلی مواد افیونی - محرومیت / قطع یا کاهش مصرف مواد افیونی پس از مصرف سنگین و طولانی مدت چند هفته یا بیشتر
تظاهر اصلی مسمومیت با مواد افیونی تغییرات روانشناختی یا رفتاری (سرخوشی اولیه و متعاقب آن بی تفاوتی و بی احساسی، احساس ملال و دلتنگی، کندی و یا سراسیمگی روانی - حرکتی، اختلال در قضاوت) که از نظر بالینی چشمگیر هستند، بوده و حداقل دو علامت با نشانه های ذیل حین و یا مدت کوتاهی پس از مصرف پدیدار می شود:
- خواب آلودگی یا اغما - تکلم نامفهوم و بریده بریده - اختلال در توجه یا حافظه
در محرومیت از مواد افیونی که به دنبال قطع یا کاهش مصرف سنگین و طولانی مدت، رخ می دهد حداقل سه مورد از موارد ذیل در عرض چند دقیقه یا چندین روز پدید می آید:
- خلق افسرده - تهوع یا استفراغ - دردهای عضلانی - اشک ریزش یا آب ریزش از بینی - انبساط مردمک ها، سیخ شدن موها یا تعریق - اسهال - خمیازه - تب - بی خوابی
اختلال مصرف مواد افیونی ناراحتی بارز بالینی ایجاد کرده یا باعث اختلال در حوزه های عملکرد اجتماعی، حرفه ای یا سایر حوزه های مهم زندگی فرد شده و علایم مشاهده شده ناشی از بیماری طبی، اختلال روانی، مسمومیت یا محرومیت از ماده ای دیگر نیست.
اختلالات مرتبط با داروهای رخوت زا، خواب آور یا ضد اضطراب
ویژگی اصلی این اختلال که مصرف آن در برگیرنده نوجوانان و جوانانی در دهه بیست زندگی است علایم سرکوب فعالیت های مغز به دنبال مصرف داروهای رخوت زا، خواب آور یا ضد اضطراب است.
بنزودیازپین ها، داروهای شبه بنزودیازوپینی (زولپیدم، زالپلون)، کاربامات ها، باربیتورات ها و خواب آورهای شبه باربیتوراتی (متاکولون) از انواع داروهای رخوت زا، خواب آور یا ضد اضطراب هستند.
الگوی مشکل آفرین از از مصرف داروهای رخوت زا، خواب آور یا ضد اضطراب که به ناراحتی یا تخریب چشمگیر بالینی منجر شده، با وقوع طی یک دوره دوازده ماهه، و حداقل دو مورد از علایم ذیل مشخص می شود:
- مصرف مقادیر بیشتر و یا مدت زمانی طولانی تر از قصد قبلی مصرف دارو - وجود تمایل مستمر یا تلاش های ناموفق برای توقف یا کنترل مصرف - صرف زمان زیاد برای فعالیت های لازم جهت کسب، مصرف و یا رهایی از اثرات داروهای رخوت زا، خواب آور یا ضد اضطراب - ولع / تمایل قوی یا احساس فوریت برای مصرف داروهای رخوت زا، خواب آور یا ضد اضطراب - اختلال در ایفای وظایف عمده مربوط به نقش های شغلی، تحصیلی و یا خانوادگی به علت مصرف مکرر مانند غیبت های مکرر از محل کار یا عملکرد ضعیف شغلی، غیبت؛ تعلیق یا اخراج از مدرسه، غفلت از فرزندان یا اهمال در انجام کارهای منزل - ادامه مصرف به رغم مشکلات پایدار یا مکرر اجتماعی یا بین فردی که در پی اثرات توهم زاها ایجاد یا تشدید شده مانند جر و بحث با اطرافیان درباره استعمال داروهای رخوت زا، خواب آور یا ضد اضطراب - قطع و یا کاهش فعالیت های مهم اجتماعی، شغلی یا تفریحی - مصرف مکرر در موقعیت هایی از نظر جسمانی خطر آفرین مانند رانندگی با اتومبیل یا کار با ماشین آلات هنگامی که فرد تحت تاثیر مصرف این داروها دچار اختلال شده است - ادامه دادن مصرف به رغم آگاهی از وجود مشکل جسمانی یا روان شناختی مکرر یا پایداری که احتمالا با این داروها ایجاد شده یا تشدید گشته است - تحمل / نیاز به افزایش قابل توجه مقادیر دارو تا حد بروز اثر دلخواه و مسمومیت یا کاهش بارز اثر ادامه مصرف همان مقدار از یک داروی رخوت زا، خواب آور یا ضد اضطراب - محرومیت / قطع یا کاهش مصرف دارو پس از مصرف سنگین و طولانی مدت
تظاهر اصلی مسمومیت با داروهای رخوت زا، خواب آور یا ضد اضطراب، تغییرات بالینی چشمگیر و ناسازگارانه ساز رفتاری یا روان شناختی (رفتار نامناسب پرخاشگرانه یا جنسی، بی ثباتی خلقی،، اختلال در قضاوت) است که حداقل دو مورد ازنشانه های ذیل در حین یا مدت کمی پس از مصرف ظهور می کند:
- تکلم نا مفهوم و بریده بریده - عدم هماهنگی - راه رفتن نامتعادل - نیاستگموس / حرکات ناگهانی و غیر اردادی چشم ها - اختلال در شناخت / توجه، حافظه - خواب آلودگی شدید یا اغما
در محرومیت که به دنبال قطع یا کاهش مصرف طولانی مدت داروهای رخوت زا، خواب آور یا ضد اضطراب، رخ می دهد، حداقل دو مورد از موارد ذیل در عرض چند ساعت تا چندین روز پدید می آید:
- افزایش فعالیت سیستم عصبی خودکار / تعریق، ضربان قلب بالای صد ضربه در دقیقه - لرزش دست - بی خوابی - تهوع و استفراغ - توهمات یا خطاهای حسی گذرای بینایی، لمسی یا شنوایی - بی قراری شدید روانی - حرکتی - اضطراب - حملات صرع بزرگ
اختلال وابسته به داروهای رخوت زا، خواب آور یا ضد اضطراب، ناراحتی بارز بالینی ایجاد کرده، باعث اختلال در حوزه های عملکرد اجتماعی، حرفه ای یا سایر حوزه های مهم زندگی فرد می گردد. علایم مشاهده شده ناشی از بیماری طبی، اختلال روانی، مسمومیت یا محرومیت از ماده ای دیگر نیست.
اختلالات مرتبط با مواد محرک
ویژگی اصلی این اختلال که مصرف آن میان افراد 12 تا 25 ساله شایع تر است، اختلال در دستگاه عصبی مرکزی می باشد.
از انواع محرک ها می توان به آمفتامین، شبه آمفتامین هاو کوکائین اشاره نمود. راه های مصرف این مواد محرک، خوراکی، تزریق وریدی و به ندرت از طریق بینی می باشد
الگوی مصرف یک ماده محرک که به ناراحتی یا تخریب چشمگیر بالینی منجر شده، و بروز آن طی یک دوره دوازده ماهه، با حداقل دو مورد از علائیم ذیل مشخص می شود:
- استعمال محرک در مقادیر بیشتر و یا مدت زمانی طولانی تر از قصد قبلی جهت مصرف ماده محرک - وجود تمایل مستمر یا تلاش های ناموفق برای توقف یا کنترل مصرف - صرف زمان زیاد برای فعالیت های لازم جهت کسب، مصرف و یا رهایی از اثرات مواد محرک - ولع / تمایل قوی یا احساس فوریت برای مصرف مواد محرک - اختلال در ایفای وظایف عمده مربوط به نقش های شغلی، تحصیلی و یا خانوادگی - ادامه مصرف به رغم مشکلات پایدار یا مکرر اجتماعی یا بین فردی که در پی اثرات مواد محرک ایجاد یا تشدید شده - قطع و یا کاهش فعالیت های مهم اجتماعی، شغلی یا تفریحی - مصرف مکرر در موقعیت هایی از نظر جسمانی خطر آفرین - ادامه دادن مصرف به رغم آگاهی از وجود مشکل جسمانی یا روان شناختی مکرر یا پایداری که احتمالا با این مواد محرک ایجاد شده یا تشدید گشته است - تحمل / نیاز به افزایش قابل توجه مقادیر ماده محرک تا حد بروز اثر دلخواه و مسمومیت یا کاهش بارز اثر ادامه مصرف همان مقدار از یک ماده محرک - محرومیت / قطع یا کاهش مصرف مواد محرک پس از مصرف سنگین و طولانی مدت
تظاهر اصلی مسمومیت با مواد محرک، تغییرات بالینی چشمگیر و مشکل ساز روان شناختی یا رفتاری (سرخوشی یا کندی عاطفه، تغییرات در معاشرت جویی، گوش به زنگی مفرط، حساسیت بین فردی، اضطراب؛ تنش یا خشم، رفتارهای قالبی، اختلال در قضاوت) بوده که حداقل دو مورد از نشانه های ذیل در حین یا مدت کمی پس از مصرف ظهور می کند:
- افزایش یا کاهش ضربان قلب - گشادی مردمک ها - افزایش و یا کاهش فشار خون - تعریق شدید یا لرزها - تهوع یا استفراغ - شواهدی از کاهش وزن - کندی یا سراسیمگی روانی - حرکتی - ضعف عضلانی، کندی تنفسی، درد قفسه صدری، نامنظمی ضربان قلب - سردرگمی، تشنج، اغما
در محرومیت که به دنبال قطع یا کاهش مصرف طولانی مدت یک ماده محرک رخ می دهد، خلق ملالت بار به همراه حداقل دو مورد از تغییرات فیزیولوژیکی ذیل در عرض چند ساعت تا چندین روز پدید می آید:
- احساس خستگی - رویاهای زنده ناخوشایند - بی خوابی یا پرخوابی - افزایش اشتها - کندی یا سرآسیمگی روانی - حرکتی
اختلال وابسته به مواد محرک ناراحتی بارز بالینی ایجاد کرده، باعث اختلال در حوزه های عملکرد اجتماعی، حرفه ای یا سایر حوزه های مهم زندگی فرد شده و علایم مشاهده شده ناشی از بیماری طبی، اختلال روانی، مسمومیت یا محرومیت از ماده ای دیگر نیست.
اختلالات مرتبط با توتون
ویژگی اصلی این اختلال که اغلب شروع مصرف آن زیر 18 سال است، تحمل نسبت به توتون با رفع تهوع و منگی پس از مصرف مکرر می باشد.
اختلال مصرف توتون در میان مصرف کنندگان روزانه سیگار و توتون بدون دود شایع است.
الگوی مشکل آفرین از مصرف توتون که به ناراحتی یا تخریب چشمگیر بالینی منجر شده، با وقوع آن طی یک دوره دوازده ماهه، و حداقل دو مورد از علایم ذیل مشخص می شود:
- استعمال توتون در مقادیر بیشتر و یا مدت زمانی طولانی تر از قصد قبلی برای مصرف - وجود تمایل مستمر یا تلاش های ناموفق برای توقف یا کنترل مصرف - صرف زمان زیاد برای فعالیت های لازم جهت تهیه مصرف و یا استعمال توتون - ولع / تمایل قوی یا احساس فوریت برای مصرف توتون - اختلال در ایفای وظایف عمده مربوط به نقش های شغلی، تحصیلی و یا خانوادگی مانند تداخل با کار - ادامه مصرف به رغم مشکلات پایدار یا مکرر اجتماعی یا بین فردی که در پی اثرات مصرف توتون ایجاد یا تشدید شده مانند جر و بحث با اطرافیان درباره استعمال توتون - قطع و یا کاهش فعالیت های مهم اجتماعی، شغلی یا تفریحی - مصرف مکرر در موقعیت هایی از نظر جسمانی خطر ساز مانند مصرف استعمال سیگار در رختخواب - ادامه دادن مصرف به رغم آگاهی از وجود مشکل جسمانی یا روان شناختی مکرر یا پایداری که احتمالا با این ماده ایجاد شده یا تشدید گشته است - تحمل / نیاز به افزایش محسوس مقدار توتون مصرفی تا دستیابی به اثر دلخواه یا کاهش بارز اثر ادامه مصرف همان مقدار از توتون - محرومیت / قطع یا کاهش مصرف مواد محرک پس از مصرف سنگین و طولانی مدت
علایم محرومیت از توتون به دنبال قطع یا کاهش مصرف روزانه حداقل چندین هفته توتون در طی بیست و چهار ساعت با حداقل چهار مورد از ملاک های ذیل مشخص می شود:
- تحریک پذیری، احساس ناکامی یا خشم - اضطراب - دشواری در تمرکز - افزایش اشتها - احساس بی قراری - خلق پایین و افسرده - بی خوابی
اختلال وابسته به توتون ناراحتی بارز بالینی ایجاد کرده، باعث اختلال در حوزه های عملکرد اجتماعی، حرفه ای یا سایر حوزه های مهم زندگی فرد شده و علایم مشاهده شده ناشی از بیماری طبی، اختلال روانی، مسمومیت یا محرومیت از ماده ای دیگر نیست.
از دست ندهید