اختلالات مربوط به سانحه و عوامل استرس زا چه علائمی دارد؟
اختلال‌های مربوط به سانحه و عوامل استرس زا، ناراحتی روانی متنوعی (اضطراب، ترس، افسردگی، فقدان احساس لذت، ملال، پرخاشگری، علایم تجزیه‌ای،...) می‌باشند که به دنبال حوادث فاجعه آمیز یا آزارنده بروز می‌کنند.
فرارو - اختلال های مربوط به سانحه و عوامل استرس زا، ناراحتی روانی متنوعی (اضطراب، ترس، افسردگی، فقدان احساس لذت، ملال، پرخاشگری، علایم تجزیه ای،...) می باشند که به دنبال حوادث فاجعه آمیز یا آزارنده بروز می کنند.
به گزارش فرارو،ویژگی اصلی این اختلال که از 5 تا 9 ماهگی مشهود می شود، فقدان یا کمبود دل بستگی بین کودک و مراقب بزرگسال است. که نتیجه آن علایم افسردگی و رفتاری انزواجویانه است.
دل بستگی واکنشی
کودک در مواقع ناراحتی به ندرت یا خیلی کم به دنبال تسلی می گردد و به ندرت و یا در حد خیلی کم به دلداری و تسلی واکنش نشان می دهد. بنابر این، کودکان مبتلا در طی ارتباطات معمول با مراقبین، تظاهرات هیجانی مثبت نداشته یا کمی دارند. علاوه بر آن، توانایی تنظیم هیجانات هم مختل است و حملاتی از هیجانات منفی از قبیل ترس، غمگینی یا تحریک پذیری غیر قابل توضیح هم مشاهده می گردد.
کودکان مبتلا توانایی شکل دهی به دل بستگی انتخابی را دارند، اما به علت محدود بودن فرصت ها طی رشد اولیه که ناشی از غفلت یا محرومیت اجتماعی است، قادر به نشان دادن رفتار دل بستگی انتخابی نیستند. محدودیت فرصت ها ممکن است به علل ذیل باشد:
- عدم برخورداری دایم از نیاز های اساسی برای آسایش، انگیزش و تحریک و محبت از سوی مراقب بزرگسال - تغییر مکرر مراقب اولیه / تغییر مکرر والدین ناتنی - پرورش در محیط های غیر عادی که فرصت برای شکل گیری دل بستگی های انتخابی شدیدا محدود است / موسسات با تعداد کودکان زیاد و مراقبین کم
هر چند شرایط مسامحه اجتماعی در ماه های اولیه زندگی پیش می آِید، برای تشخیص، کودک باید حداقل نه ماهه باشد. باید توجه داشت که کودک مبتلا به درخود ماندگی (اوتیسم) نبوده و زیر پنج سال باشد.
مشغولیت اجتماعی مهار گسسته
ویژگی اصلی این اختلال که از 2 سالگی مشهود می شود. رفتار بیش از حد خودمانی با افراد نسبتا ناآشنا و نامتناسب از لحاظ فرهنگی می باشد. رفتار بیش از حد خودمانی موجب نقض مرزهای اجتماعی مربوط به فرهنگ می شود.
در کودکان مبتلا به این اختلال حداقل دو علامت از علایم ذیل مشاهده می شود:
- تمایل به نزدیک شدن و ارتباط برقرار کردن با بزرگسالان نا آشنا
- رفتار فیزیکی و کلامی بیش از حد خودمانی نامتناسب با سن و ضوابط فرهنگی و حد و مرزهای اجتماعی
- کودک حتی در محیط های نا آشنا وقتی از مراقبین بزرگسال دور می شود برای اطمینان از حضور آنان بر نمی گردد
- تمایل به بیرون رفتن با بزرگسالان نا آشنا بدون تردید یا با تردید جزیی
کودکان مبتلا توانایی شکل دهی به دل بستگی انتخابی را دارند، اما به علت محدود بودن فرصت ها طی رشد اولیه که ناشی از غفلت یا محرومیت اجتماعی است، قادر به نشان دادن رفتار دل بستگی انتخابی نیستند. محدودیت فرصت ها ممکن است به علل ذیل باشد:
- عدم برخورداری دایم از نیازهای اساسی برای آسایش، تحریک و محبت از طرف بزرگسال مراقب - تغییرات مکرر در مراقب اولیه / تغییر مکرر والدین ناتنی - پرورش در محیطی غیر عادی / موسساتی با نسبت بالای کودک به مراقب
باید توجه نمود که رفتار کودک مبتلا به این اختلال ناشی از یک اختلال روانی دیگر مانند بیش فعالی نیست. محدوده سنی تعریف شده برای این اختلال دو سالگی تا نوجوانی است.
استرس پس از سانحه (PTSD)
ویژگی اصلی این اختلال که شروع آن پس از اولین سال زندگی است، ظهور علایم مشخصی متعاقب مواجه شدن با یک یا چند حادثه آسیب زا است.
علل ایجاد این اختلال در مورد افراد بالای شش سال مواجه شدن با مرگ واقعی یا تهدید به مرگ، آسیب شدید یا خشونت جنسی و از طریق موارد ذیل است:
- تجربه مستقیم حادثه - شاهد حادثه بودن - آگاهی از رخ دادن حادثه فجیع یا غیر مترقبه برای یک عضو نزدیک خانواده یا دوست صمیمی - تجربه مکرر یا مواجه شدید با جزییات آزارنده حوادث / مامورین خط اول جمع آوری بقایای اجساد، مامورین پلیس در مواجهه مداوم با کودک آزاری
این اختلال علایم خود را در چهار دسته مزاحمت، اجتناب، خلق منفی، و برانگیختگی نشان می دهند.
علایم مزاحم / حداقل یک علامت:
- یادآوری مکرر و ناخواسته حادثه - رویاهای ناراحت کننده و تکرار شونده با محتوای مربوط به حادثه آسیب زا - واکنش تجزیه ای که در آ ن ها فرد به گونه ای احساس و عمل می کند که گویی حادثه در حال وقوع است - ناراحتی روانی شدید یا واکنش های فیزیولوژیکی محسوس هنگام مواجه شدن با نشانه های داخلی یا بیرونی از حادثه آسیب زا و یا شبیه آن
علایم اجتناب / حداقل یک علامت:
- اجتناب یا تلاش برای اجتناب از خاطرات، افکار یا احساس های ناراحت کننده مربوط به حادثه آسیب زا - اجتناب یا تلاش برای اجتناب از یاد آورهای محیطی که موجب انگیخته شدن خاطرات، افکار یا احساس های ناراحت کننده مربوط به حادثه آسیب زا می شود
خلق منفی / حداقل دو علامت:
- ناتوانی در به خاطر آوردن یکی از جنبه های مهم حادثه - عقاید یا انتظارات منفی مستمر و مبالغه آمیز در باره خود؛ دیگران یا جهان - افکار تحریف شده پایدار درباره علت حادثه که منجر به سرزنش خود یا دیگران می شود - حالات هیجانی منفی مداوم / ترس، وحشت، خشم، احساس گناه - احساس جدایی یا بیگانگی نسبت به دیگران - ناتوانی مستمر در تجربه هیجانات مثبت
علایم برانگیختگی / حداقل دو علامت:
- رفتار بی محابا - گوش به زنگی مفرط - تشدید واکنش از جا پریدن - اشکالات تمرکز - اختلال خواب
مدت علایم بیشتر از یک ماه بوده و موجب ناراحتی قابل توجه بالینی یا افت کار کرد اجتماعی، شغلی شده و ناشی از اثر فیزیولوژیک یک ماده یا بیماری طبی نیست.
استرس حاد
ویژگی اصلی این اختلال که ممکن است از خردسالی شروع شود، ظهور و تداوم علایم مشخص، سه روز تا یک ماه پس از مواجه شدن با یک یا چند حادثه آسیب زا می باشد.
علل ایجاد این اختلال در مورد افراد بالای شش سال مواجه شدن با مرگ واقعی یا تهدید به مرگ، جراحت شدید یا خشونت جنسی و از راه های ذیل رخ می دهد:
- تجربه مستقیم حادثه - شاهد حادثه بودن - آگاهی از رخ دادن حادثه فجیع یا غیر مترقبه برای یک عضو نزدیک خانواده یا دوست صمیمی - تجربه مکرر یا مواجهه شدید با جزئیات تنفرآور حادثه
حداقل نه علامت از موارد ذیل در این اختلال مشاهده می شود:
- یاد آوری یا رویای ناراحت کننده مکرر، ناخواسته و ناراحت کننده در مورد حادثه - واکنش تجزیه ای مثل فلش بک - ناراحتی روانی شدید یا واکنش فیزیولوزیک محسوس - خلق منفی - احساس تغییر واقعیت محیط پیرامون یا خود شخص - ناتوانی در به خاطر آوردن یکی از جنبه های مهم حادثه - تلاش برای اجتناب از خاطرات، افکار، احساسات ناراحت کننده یا یادآورهای محیطی مربوط به حادثه - اختلال خواب - رفتار تحریک پذیر و حملات خشم - گوش به زنگی مفرط - اشکالات تمرکز - افزایش واکنش از جا پریدن
علایم معمولا بلافاصله پس از سانحه شروع می شوند و حداقل سه روز دوام داشت و موجب ناراحتی قابل توجه بالینی یا افت کار کرد شغلی، اجتماعی شده و ناشی از اثر فیزیولوژیک یک ماده یا بیماری طبی نیست.
اختلالات سازگاری
ویژگی اصلی این اختلال که سن خاصی برای شروع آن مطرح نشده است، وجود علایم هیجانی یا رفتاری در پاسخ به یک عامل مشخص استرس می باشد. این علایم ظرف مدت سه ماه از شروع استرس آغاز و شش ماه بیشتر از رفع عامل استرس و عواقب آن تداوم ندارد.
عوامل و نحوه رخ دادن استرس ممکن است به شکل های مختلف باشد که عبارتند از:
- یک حادثه منفرد / ختم یک رابطه عشقی
- عوامل متعدد / مشکلات شغلی برجسته، مسایل زناشویی
- تکراری / بحران های شغلی فصلی، روابط جنسی ناموفق
- مداوم / بیماری دردناک دایمی با افزایش ناتوانی، زندگی در یک محله مملو از جنایت
عوامل یک استرس ممکن است یک فرد، کل یک خانواده یا یک گروه بزرگ یا جامعه (بلای طبیعی) را تحت تاثیر قرار دهد. بعضی عوامل استرس ممکن است همراه با حوادث مربوط به مراحل رشد (رفتن به مدرسه، ترک یا برگشت به خانه پدری، ازدواج، پدر یا مادر شدن، بازنشستگی، نرسیدن به اهداف شغلی) باشند. کیفیت یا تداوم واکنش های مربوط به سوگ در داغدیدگی فرد فراتر از ملاک های معمول فرهنگی یا مذهبی می باشد.
این اختلال همراه با افزایش خطر اقدام به خودکشی و خودکش موفق است و باعث تخریب قابل ملاحظه ای در کارکردهای اجتماعی، شغلی یا سایر حوزه های مهم کارکردی می شود. این اختلال با ملاک های سایر بیماری های روانی مطابقت نکرده و صرفا ناشی از تشدید یک اختلال قبلی روانی نیست.
از دست ندهید