از استقلال ملت‌ها تا استعمار نوین
به گزارش مشرق، مهدی شاد فعال رسانه در تلگرام نوشت:
کودتای 28 مرداد 1332 نه تنها نقطه عطفی در تاریخ سیاسی معاصر ایران، بلکه‌لحظه‌ای تعیین‌کننده و دارای پیام های عمیق و راهبردی در عقب‌ماندگی توسعه کشور است. اسناد منتشرشده سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) نشان می‌دهد که آمریکا و بریتانیا با اختصاص بودجه‌ای معادل 10 میلیون دلار و شبکه‌ای از رشوه و تبلیغات رسانه‌ای، دولت ملی دکتر محمد مصدق را برانداختند تا روند ملی‌سازی صنعت نفت را متوقف کنند. این کودتا ساختار اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ایران را به شدت آسیب‌پذیر کرد.
غارت سیستماتیک منابع نفتی ایران توسط شرکت نفت انگلیس که 84 درصد عواید را تصاحب می‌کرد، سالانه حدود یک میلیارد دلار از اقتصاد ایران خارج می‌کرد. رقمی که معادل کل بودجه عمومی کشورهایی نظیر برزیل یا آرژانتین در همان سال‌هاست. این وضعیت، با منطق «وابستگی» و «استعمار نوین» هم‌خوانی دارد و نشان می‌دهد که کودتای 28 مرداد نه صرفاً یک اقدام سیاسی، بلکه مانعی ساختاری در مسیر توسعه ملی ایران بود. خروج سالانه 12 میلیارد دلار درآمد نفتی ایران به کام بریتانیا و ایالات متحده باعث شد بخش جدی از سهم توسعه ایران غارت شود و عقب‌ماندگی و فقر گسترده به مردم ایران تحمیل شود.
بیش از 70-80 درصد جمعیت به شدت زیر خط فقر بودند، دسترسی به برق کمتر از 10 درصد، دسترسی به گاز شهری زیر 5 درصد و نرخ باسوادی کل کشور تنها 15 درصد گزارش می‌شد که این شاخص ها در مقایسه با کشورهای منطقه مانند ترکیه و اندونزی از یک عقب ماندگی معنادار حکایت می کرد.
تجربه تاریخی ایران نشان می‌دهد کودتای 28 مرداد صرفاً یک واقعه سیاسی نبود، بلکه ابزاری از استعمار نوین بود که ملت ایران را برای دهه‌ها از فرصت توسعه پایدار محروم ساخت. از منظر تطبیقی، همان الگو در کودتای 1973 شیلی علیه سالوادور آلنده تکرار شد. دخالت مستقیم CIA بدهی ملی این کشور را از 3 به 20 میلیارددلار رساند. پژوهش دانشگاه پرینستون (2020) نیزتأکید می‌کند که بیش از 75 درصد کودتاهای سازمان‌یافته توسط CIA در فاصله 1950 تا 2000 علیه‌دولت‌های ملی‌گرا صورت گرفته است.
بنابراین، کودتای 28 مرداد را باید در چارچوب نظریه‌های توسعه و استعمار نوین تحلیل کرد؛ چرا که این واقعه فرصت‌های تاریخی ایران برای گذار به توسعه پایدار را در نیمه قرن بیستم به‌شدت تضعیف کرد.
فرامتن این رخداد، تحلیل تلاش های مصدق پس از مواجه شدن با مشکلات تحریمی پس از ملی شدن صنعت نفت است. فروش نفت با مجموعه‌ای از تحریم های کشنده مواجه شد و به صفر رسید که این مهم آثار تورمی گسترده داشته و مسائل پیچیده و گسترده ای را برای مدیریت کشور ایجاد کرده بود. او برای رفع این مشکلات به ایالات متحده سفر کرد و در مذاکره با دولت آمریکا به توافق رسیده و تعهدات گسترده ای داد اما در میدان، نه تنها هیچ یک از مفاد توافق از سمت دولت ایالات متحده اجرایی نشد بلکه دکتر مصدق با یکی از
پیچیده ترین کودتاهای معاصر مواجه شد که با سقوط دولتش جز خاکستری از نهضت ملی باقی نماند.
کودتای بیست و هشتم مرداد در شرایطی رقم خورد که نشانی از انقلاب اسلامی و گفتمان ایدئولوژیک اسلامی و توحیدی بر کشور حاکم نبود. هر ملتی، در هر زمانی و در هر مکانی به محض حرکت سمت استقلال و حفظ
تمامیت های ارضی و فکری خود هدف هجوم نظام سلطه قرار گرفته و تفکری که از هیچ جنایتی در راستای منافع خود دریغ نمی کند با تمام قوا و بدون هیچ خط قرمزی با استقلال ملت ها مقابله می کند.
*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.