اظهارات معاون وزیر دولت سیزدهم درباره توانایی تامین آب برای دو میلیارد نفر درست بود؟
اقتصادنیوز: در سال‌های گذشته برخی سخنوران از ضرورت افزایش جمعیت و حتی رساندن ابعاد خانوار از چهار نفر به 14 نفر سخن گفته و محدودیت منابع آبی کشور و پایین‌بودن ظرفیت جمعیت‌پذیری را دروغ و بی‌اساس دانسته‌اند.
به گزارش اقتصادنیوز، روزنامه شرق نوشت:
سخنان معاون اسبق وزارت جهاد کشاورزی دولت سیزدهم در اردیبهشت 1402 درباره وضعیت منابع آب کشور بار دیگر به لطف فضای مجازی به صدر اخبار بازگشته است.
وی با یک محاسبه ساده اعلام کرده بود منابع آب کشور توان تأمین آب شرب دو میلیارد نفر را دارد. محور کلی سخنان او این بود که کشورمان از نظر منابع طبیعی بسیار غنی است و مشکل فقط به شیوه‌های مدیریت برمی‌گردد.
در سال‌های گذشته برخی سخنوران از ضرورت افزایش جمعیت و حتی رساندن ابعاد خانوار از چهار نفر به 14 نفر سخن گفته و محدودیت منابع آبی کشور و پایین‌بودن ظرفیت جمعیت‌پذیری را دروغ و بی‌اساس دانسته‌اند.
سخنان این مقام دولت سیزدهم نیز همسو با سخنان مزبور مورد توجه کاربران فضای مجازی قرار گرفت. اصل محاسبه معاون اسبق چندان محل مناقشه نیست. او به‌روشنی گفته که در محاسبه فقط آب مصرفی خانوار را مورد توجه قرار داده و فرض کرده کل آب کشور فقط به خانوارها داده شود. به بیان دیگر، او فقط یک عدد را بر عددی دیگر تقسیم و نتیجه را اعلام کرده است. اما این محاسبه درست براساس فرضی بسیار نادرست انجام گرفته است؛ زیرا حتی در عالم خیال و در شهرهای افسانه‌ای نیز نمی‌توان موردی را یافت که آن جامعه خیالی برای آب مصرفی جز مصرف خانوارها نداشته باشد.
به بیان دیگر، حتی در جوامع خیالی در داستان‌های پریان نیز شهروندان نیازمند داشتن شغل و درآمد هستند و کارآفرینان برای ایجاد و عرضه فرصت‌های شغلی نیازمند مصرف آب، چه در حوزه صنعت، چه در حوزه کشاورزی و چه حتی خدمات هستند. به‌گونه‌ای که امروزه سهم بخش صنعت از کل آب مصرفی کشورها را می‌توان به‌عنوان شاخصی برای رشد بخش صنعت مورد توجه قرار داد. با عنایت به آنچه گفته شد، ظرفیت جمعیت‌پذیری کشور را نمی‌توان صرفا با تقسیم میزان در دسترس آب به متوسط مصرف سرانه خانوارها محاسبه کرد و باید مصرف آب در واحدهای تولیدی را که بناست از یک سو اشتغال پایدار برای جمعیت ایجاد کنند و از سوی دیگر کالاها و خدمات مورد نیاز جمعیت را تولید و عرضه کنند و علاوه بر آن حداقل آب مورد نیاز برای حفظ منابع طبیعی و محیط زیست را نیز محاسبه کرد.
اگر چنین مطالعه‌ای در کشورمان انجام بگیرد، متوجه خواهیم شد که با چه میزان کسری در منابع آب روبه‌رو هستیم. محاسبه معاون اسبق هرچند از نظر دانش چهار عمل اصلی درست و مبرا از عیب و نقص است، اما تا حدی مشابه این محاسبه است که مثلا بگوییم با عنایت به میزان آب در دسترس و تعداد خودروهای سواری کشور، اگر تمامی این میزان آب را به شست‌وشوی خودروها با مسرفانه‌ترین شیوه اختصاص بدهیم، می‌توانیم هر خودرو را روزانه 30 بار بشوییم! چنین محاسبه‌ای از نظر دانش چهار عمل اصلی ایرادی ندارد، اما درعین‌حال ارزشی هم ندارد جز اینکه نوعی بدآموزی در پی دارد و با دادن اطلاعات درست ولی ناقص به مخاطبان، آنان را به انتخابی نادرست وامی‌دارد.
براساس مطالعات آمایش سرزمین که در اوایل دهه 1350 انجام گرفت، با عنایت به محدودیت منابع آب، می‌بایست دولت برنامه‌ای منسجم برای انتقال صنایع آب‌بر و حتی کانون‌های تمرکز جمعیت به سواحل جنوبی کشور و ظرفیت‌سازی برای صنعت شیرین‌کردن آب دریا انجام می‌داد؛ اما این اصل مهم هم در سال‌های قبل از انقلاب و هم در سال‌های پس از آن فراموش شد. در سال‌های بعد از جنگ، افراط ناموجه در اجرای پروژه‌ها سدسازی، دشواری‌های بزرگی را برای کشور ایجاد کرد که یک نمونه آن مرگ تدریجی دریاچه ارومیه در نتیجه احداث ده‌ها سد و ندادن حقابه طبیعی دریاچه است. علاوه بر این، افراط در اجرای پروژه‌های انتقال آب از استان الف به استان ب نیز مشکلاتی را برای هر دو منطقه ایجاد کرده و نارضایتی مردم را در پی داشته است. به بیان دقیق‌تر، مدیریت منابع آبی کشور در چند دهه گذشته بسیار ضعیف و نابخردانه انجام گرفته و دشواری‌های امروز بیشتر از اینکه نتیجه بخت و اقبال یا نفرین دشمنان باشد، دستاورد مدیریت فامیلی و باجناق‌سالاری (در مقابل شایسته‌سالاری) بوده است.
چنین مدیریتی بیشتر از اینکه براساس تحلیل‌های علمی و کارشناسی تصمیم بگیرد، از مجموعه اطلاعاتی تغذیه می‌شود که حتی اگر بنیان درستی داشته باشند، مانند تجزیه و تحلیل معاون اسبق عاری از فایده و گمراه‌کننده هستند. با تأمل در سخنان ایشان و سایر مسئولان دولت وقت می‌توان دریافت نکته اصلی مورد عنایت او و هم‌فکرانش بیشتر از اینکه اصلاح شیوه مدیریت منابع آب باشد، ارائه این پیام به مخاطبان است که کشور نیازی به تعامل با جهان خارج یا حل دشواری‌های موجود ندارد. جناب معاون اسبق در این باره گفته است: «11 اقلیم از 13 اقلیم جهان در ایران وجود دارد، به همین دلیل اگر دور تا دور کشور را دیوار هم بکشند و با جای دیگری ارتباط نداشته باشیم، باز هم می‌توانیم امور کشور را پیش ببریم». به نظر می‌رسد اگر دولت سیزدهم فرصتی می‌یافت تا با استفاده از تجربیات امثال ایشان برنامه خود را محقق کند، چند سال بعد مسئولان وقت ادعا می‌کردند با استفاده از شیوه‌های آبیاری قطره‌ای می‌توان آب مورد نیاز 10 میلیارد نفر را تأمین کرد و بنابراین هیچ نیازی به تغییر شیوه سیاست‌گذاری، اصلاح روش حکمرانی یا اصلاح مسیر تعامل با دنیای خارج نداریم.
همچنین بخوانید ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید