افزایش برپایی کرسی‌های آزاداندیشی دانشگاهها در سال‌های اخیر
معاون فرهنگی وزارت علوم گفت: برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی در این سال‌ها رشد چشمگیری داشته اما هنوز با نقطه مطلوب فاصله داریم.
به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم، عبدالحسین کلانتری معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم در شصت و پنجمین اجلاس معاونان فرهنگی و اجتماعی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی کشور با ابلاغ سلام وزیر علوم به معاونان فرهنگی دانشگاهها، تراکم برنامه و تداخل این برنامه با برنامه‌ای در ریاست جمهوری را علت غیبت وی در این برنامه اعلام کرد و گفت: وزیر علوم عنایت ویژه ای به امر فرهنگ در دانشگاهها دارند و آن را پیوست و حاشیه نمی دانند بلکه نهاد علم را نهادی فرهنگی می دانند و معتقدند که اگر این نهاد نتواند به امور فرهنگی توجه کند، حتی اگر در عرصه فناوری و علمی نیز پیشرفت چشمگیری داشته باشد به رسالت خود عمل نکرده است.
وی با اشاره به اینکه این نگاه با اسناد بالادستی حوزه آموزش عالی و نگاه امام و رهبر معظم انقلاب تطبیق دارد و نگاهی رو به جلو و مترقی است، افزود: بر همین اساس وزیر علوم بر تکریم عالمان و توجه به کرامت دانشگاهیان تاکید دارند. الحمدلله این مهم موضوعی است که همواره در دستورکار و مورد تاکید معاونت فرهنگی بوده است و حتی در اوج ناآرامی‌های 1401 نیز بر این موضوع اصرار داشتیم و این نگاه را ابلاغ و تاکید کردیم.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تصریح کرد: البته این استراتژی برای ما و بسیاری از شما عزیزان پرهزینه بوده است اما معتقد بوده و هستیم که این نوع مواجهه عاقلانه، مدبرانه و کریمانه مبنا دارد و مکرر مورد تاکید رهبر معظم انقلاب بوده است. منطق عرصه فرهنگی گفتگو، مدارا و عقلانیت برای رسیدن به وفاق و همدلی است و نه منطق زور و تهدید.ِ لذا بارها عرض کردم که معاونت فرهنگی چهره جمالی و رحمانی نهاد علم است و نه چهره جلالی و قهری.
وی افزود: معاونت فرهنگی باید ملجأ و پناهگاه دانشجویان و اساتید باشد و تاکید داشته و دارم که از تمام ظرفیت‌های قانونی استفاده کنید تا فعالیت‌های دانشجویی رونق یابد چرا که فعالیت دانشجویی، به تعبیر صریح رهبر معظم انقلاب برای نظام یک فرصت است.
کلانتری با تاکید بر محوریت فعالیت های دانشجویی در دانشگاه اذعان کرد: باید به دانشجویان و مجموعه‌های دانشجویی فرصت فعالیت داد. از سعی و خطای دانشجویی نهراسیم. سعی و خطا در دانشگاه بسیار بسیار کم هزینه‌تر از خطا در محیط بیرون از دانشگاه است. این سعی و خطا لازمه تکامل و اجتماعی شدن است. لذا باید با شفقت و مهربانی و والدانه با دانشجویان برخورد کرد.
وی خاطرنشان کرد: اساسا کار فرهنگی را باید به سطح کار تربیتی ارتقا بخشید و در این مسیر مهمترین الگوها من و شما هستیم. کار فرهنگی را نباید به تقویم گرایی و مناسک گرایی تقلیل داد. بلکه باید به معنا در کار فرهنگی توجه داشت و این هم از نکات مهم مورد تاکید وزیر محترم است. به علاوه، ایشان بر مسئولیت اجتماعی دانشگاه نیز تاکید دارند که باید از این فرصت استفاده کرد و مجموعه فعالیتهایی که در این زمینه انجام می‌شده را تقویت کرد.
وی ادامه داد: نهاد دانشگاه نمی‌تواند نسبت به جامعه محیطی خود بی تفاوت باشد. چراکه دانشگاه از متن جامعه برآمده است و از آنجا رشد و نمو پیدا کرده است. مسئولیت اجتماعی دانشگاه در قبال جامعه و مسائل مردم نه تنها یک مسئولیت اخلاقی است، بلکه یک مسئولیت هویتی و وجودی است. وجود دانشگاه تا آنجا برای جامعه معنادار است که بتواند مسائل مردم را حل کند و از آلام و مشکلات آنها بکاهد. این مسئولیت متوجه تک تک بازیگران و کنشگران این نهاد بالاخص اساتید و دانشجویان است. لذا فعالیت دانشجویی را باید معطوف به حل مسائل جامعه کرد؛ جامعه محلی، ملی و جهانی. کما اینکه فعالیت اساتید را هم باید به سمت مسائل بومی، ملی و جهانی جهت داد. ما مسئولیتی تاریخی و تمدنی داریم.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تصریح کرد: این نگاه و تاکیدات وزیر محترم مسئولیت ما را دوچندان می‌کند و فرصت کم نظیری را پیش روی کنشگران فرهنگی در دانشگاه قرار می‌دهد و باید با برنامه ریزی از این فرصت‌های حمایتی استفاده کرد. ما باید ادراک دقیقی از اکنون و فردای جامعه و دانشگاه داشته باشیم و خود را متناسب با این تحولات سامان دهیم. این ادراک یکبار برای همیشه نیست و مرتبا باید به روزرسانی شود. لذا باید کرسی‌های آزاداندیشی را تکثیر و تقویت کرد. سه رویداد ملی در این زمینه در مجموعه آموزش عالی شکل گرفته است که باید آنها را نیز تقویت کرد و علاوه بر آن در مقیاس دانشگاهی نیز رویدادهای مشابهی را تمهید کرد.
کلانتری با بیان الزامات تغییر و تحول سیاستگذاری در برنامه ریزی‌های فرهنگی گفت: جامعه تغییرات سریع و وسیعی را تجربه کرده است و طبیعتا سیاستگذاری و برنامه ریزی فرهنگی ما در دانشگاه نیز باید تناسبی با این تحولات داشته باشد. سرعت تحولات مرتبا در حال افزایش است. پیشران اصلی این تحولات در دوره اخیر فناوریهای جدید و نوظهور، خصوصا بسط و گسترش فضای مجازی است. فضای مجازی و فناوریهای وابسته به آن، نظیر بلاکچین و هوش مصنوعی و... تحولات عمیق و گسترده‌ای در عرصه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به همراه داشته است. تا آنجا که می‌توان ادعا کرد ما پس از تمدن صنعتی و فراصنعتی امروزه در آستانه ورود به تمدن جدیدی هستیم که همه چیز، بالاخص سپهر فرهنگی و اجتماعی و سیاسی جامعه و دانشگاه را تغییر داده است.
وی افزود: این تحولات اساسا کارکردهای کلاسیک و سنتی دانشگاهها را نیز دستخوش تعییر کرده است. امروزه نهاد دانشگاه انحصار خود را توسعه و ترویج علم از دست داده است. مرزهای ملی برای حکمرانی علم کمرنگ شده است و انواع سکوهای خارجی در این زمینه ورود کردند. سیطره شبکه‌های اجتماعی الگوی فراغتی دانشجویان را تغییر داده است. حضور در شبکه‌های اجتماعی و استفاده از اپهای موبایلی به شدت گسترش پیدا کرده است. مصرف موسیقایی افزایش چشمگیری پیدا کرده و همه این تحولات دست بدست هم داده و ما را وارد جهان اجتماعی و فرهنگی جدیدی کرده است.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم بیان کرد: در این جهان جدید الگوی مدیریت فرهنگی سنتی هرمی و سلسله مراتبی جوابگو نیست و باید از مدل حکمرانی توزیع شده، مشارکتی و افقی استفاده کرد. الگویی که از ظرفیت تمام کنشگران و بازیگران و کاربران استفاده می‌کند.
وی با اشاره به شروع سال تحصیلی جدید اذعان کرد: جشن آغاز سال تحصیلی و جشن دانشجویان نوورود را مانند سنوات قبل برگزار و تمهیدی داشته باشید که حضور خانواده‌های دانشجویان را نیز در این ایام جشن و سرور داشته باشیم. چنانکه سال قبل نیز تاکید و تجربه شد، حضور والدین در دانشگاه و ارتباط مستمر با آنها برای دانشگاه بسیار مفید و راهگشاست. لذا از هر فرصتی استفاده کنید و حضور آنها را در دانشگاهها داشته باشید. بعلاوه، آغاز سال تحصیلی بهترین فرصت است که مجموعه‌های متنوع دانشجویی خود را به دانشجویان نوورود معرفی نمایند. لذا فضا و امکانات لازم برای این امر را مهیا کنید.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم گفت: کماکان واگذاری فعالیت‌های فرهنگی به دانشجویان و مجموعه‌های دانشجویی اولویت راهبردی ماست و در این زمینه دانشگاهها رتبه بندی نیز شدند. طبیعتا با استفاده از سامانه فرنما می‌توانیم فعالیت سال تحصیلی جدید با سال تحصیلی پیشین را مقایسه کنیم. نگاه ما این است که کما فی السابق از تصدی‌گری برنامه‌های فرهنگی بکاهیم و این امر را به مجموعه‌های دانشجویی واگذار کنیم.
وی ادامه داد: قانون‌گرایی و اجتناب از ورود سلایق شخصی در مدیریت فرهنگی دانشگاه اصل مهم دیگری است که امکان گفت و گو و توافق شما را با ذینفعان فراهم می‌سازد. ما در یک نظام مستقر انجام وظیفه می‌کنیم که ارکان آن شکل گرفته و انبوهی از قوانین و آیین‌نامه‌ها برای مدیریت فرهنگی موجود است. لذا تنگ نظری و اعمال سلایق شخصی هیچ جایی در مدیریت فرهنگی دانشگاه ندارد و همه ذیربطان کمافی السابق باید به قانون تمکین نمایند.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم با اشاره به سیاستهای اجرایی این معاونت اذعان کرد: یکی از سیاستهای اخیر در حوزه فرهنگی، هدایت انجمن‌های علمی و کانون‌های فرهنگی به سمت فضاهای نوآوری و فناوری بوده است که دستاوردهای خوبی داشته است. برنامه‌های مختلف روشنا و جانا و راه اندازی خانه های نوآوری، خلاقیت و تفاهم‌نامه‌ها و ابلاغیه‌های مختلف با معاونت فناوری و صندوق نواوری و شکوفایی و بسیاری از نهادهای دیگر در همین مسیر بوده است. لطفا این سیاست را با قوت ادامه دهید.
وی افزود: برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی در این سال‌ها رشد چشمگیری داشته است، اما هنوز با نقطه مطلوب فاصله داریم. چنانکه قبلا نیز عرض کردم ممانعت‌های ذهنی اصلی‌ترین مانع برای برگزاری این برنامه‌هاست. باید باور داشته باشید که آزاداندیشی خطر نیست، بلکه فرصتی است برای خلاقیت، نوآوری، پیشرفت، نقد و پرسش‌گری. آزاداندیشی موهبتی خداداد است که هیچ‌کس نمی‌تواند آن را از انسان سلب کند و الحمدلله این ظرفیت در کشور نهادینه شده است که باید از آن استفاده کرد.