افزایش مراودات، گامی مثبت برای تحقق توافق آزاد تجاری با اوراسیا

به گزارش ایرنا، سه کشور بلاروس، قزاقستان و روسیه در سال 2014 اتحادیه اقتصادی اوراسیا را تشکیل دادند و در آغاز سال 2015 همزمان با اجرایی شدن مفاد تجاری این معاهده دو کشور ارمنستان و قرقیزستان نیز به آن پیوستند تا در جهت بهبود روابط تجاری با کشورهای همسایه و جهان با یکدیگر مشارکت کنند. پس از مدتی این اتحادیه برای رسیدن به توافق های تجاری، مذاکرات خود را آغاز کرد که در این میان کشورهایی مانند ازبکستان خواستار پیوستن به اتحادیه شدند و برخی دیگر مانند سنگاپور و ویتنام اقدام به امضای قراردادهایی برای تجارت آزاد یا مبادلات اقتصادی دیگر کردند. ایران به عنوان یکی از کشورهایی که قصد تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا را دارد، پس از مذاکراتی طی سال های گذشته، در 5 آبان ماه سال 98 با پنج کشور عضو این اتحادیه موافقت‌نامه ای موقت را امضا کرد که بر اساس آن 862 قلم کالایی مورد توافق برای صادرات و واردات میان کشورهای مورد نظر، قرار گرفت. از اقلام مورد معامله 360 کالا مربوط به ایران و 502 محصول در مورد اتحادیه شامل اعطای ترجیحات تجاری می شود و مطابق فهرست اعطایی اوراسیا قرار شد تا تعرفه 175 ردیف کالا از جمله انواع فرش دستباف و ماشینی، پسته، انواع میگو، میوه هایی مانند پرتقال و لیمو، سبزیجات، خرما، بیسکوییت و شیرینی، برخی محصولات از پلیمرهای پروپیلن، ورق های پلاستیکی و محصولات بهداشتی، صفر شود. البته این گام اولیه ای برای رسیدن به موافقت نامه تجارت آزاد با اوراسیا برای افزایش اقلام تجاری است که برای دو سال به امضا رسید و با گذشت سال اول و افزایش تجارت در بخش های مختلف، آمارها از موفقیت آمیز بودن روابط اقتصادی با پنج کشور عضو حکایت دارند. پیش از این نیز حمید زادبوم رییس سازمان توسعه تجارت از آغاز مذاکرات در پایان سال نخست خبر داده بود و موافقت‌نامه موقت را آزمونی برای رفع موانع افزایش تجارت با این کشورها دانسته و گفته بود زیرساخت‌های لجستیکی، نحوه تبادلات مالی، استاندارد سازی کالا، همسان سازی اسناد و ناشناخته بودن این بازار برای بازرگانان از مشکلات و موانع بهبود روابط اقتصادی است. وی اظهار امیدواری کرد که به زودی برای گسترش مبادلات اقتصادی با اوراسیا و جهان به زیرساخت های که لازمه تجارت است توجه می شود که بخشی از آنها به نگارش درآمده تا در زمان امضای موافقت‌نامه تجارت آزاد با این موانع مواجه نباشیم. بر اساس گفته های زادبوم همزمان با آغاز سال دوم موافقت‌نامه تجاری با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، مذاکرات برای مبادلات آزاد آغاز می شود که تا پیش از پایان سال دوم به توافقی برای تجارت آزاد دست می‌یابیم.

آمارها چه می گویند؟ سازمان توسعه تجارت در گزارشی آمارهای مبادلات اقتصادی ایران با اوراسیا را اعلام کرد که نشان می دهد بیشترین میزان صادرات به پنج کشور عضو از 5 آبان ماه سال گذشته تا 31 مرداد امسال و مدت مشابه به روسیه و کمترین میزان صادرات به بلاروس انجام شده است. همچنین بیشترین واردات متعلق به روسیه و کمترین واردات به قرقیزستان بود. براساس آمارهای گمرک ایران، حجم تجارت خارجی ایران با مجموع پنج کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا طی پنج ماه اول سال‌جاری 2 میلیارد و 791 میلیون و 800 هزار دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل که 2 میلیارد و 635 میلیون و 150 هزار دلار بوده، رشد 6 درصدی داشته است. همچنین میزان کل صادرات ایران به اتحادیه اوراسیا از 5 آبان 98 تا 31 مرداد امسال، 823 میلیون و 900 هزار دلار بوده که نسبت به دوره مشابه سال قبل که 679 میلیون و 800 هزار دلار بوده، رشد 21 درصدی را نشان می‌دهد. در بخش صادرات 37 قلم کالای مشمول تثبیت تعرفه ایران به اتحادیه اوراسیا در دوره زمانی 5 آبان 97 تا 31 مرداد 98، معادل 59 هزار و 230 تن به ارزش 52 میلیون و 30 هزار دلار بوده است. حال آنکه پس از اجرایی شدن این موافقت‌نامه ارزش کالاهای صادر شده به اتحادیه اروپا در بازه زمانی 5 آبان 98 تا 31 مرداد 99 به 53 میلیون و 660 هزار دلار و وزن آن به 66 هزار و 770 تن رسیده است. این امر بیانگر رشد 3 درصدی ارزشی و افزایش 15 درصدی وزنی است. علاوه بر این، ارزش صادرات 354 قلم کالا که مشمول تخفیف تعرفه‌ای بوده‌اند، از 212 میلیون و 360 هزار دلار در بازه زمانی 5 آبان 97 تا 31 مرداد 98 با رشد 80 درصدی به 381 میلیون و 480 هزار دلار در دوره زمانی 5 آبان 98 تا 31 مرداد 99 رسیده است. وزن این کالاها در دوره‌های مورد بررسی نیز از 338 هزار و 750 تن با رشد 98 درصدی به 547 هزار و 680 تن افزایش یافته است. در مجموع، صادرات ایران به اوراسیا در فهرست اقلام ترجیحی اوراسیا به ایران، از زمان اجرای موافقت‌نامه (5 آبان 98) تا 31 مرداد 99 به 435 میلیون و 140 هزار دلار رسیده که نسبت به مدت مشابه قبل 65 درصد رشد داشته است.

آمارهای صادراتی به اتحادیه اقتصادی اوراسیا همچنین میزان صادرات ایران در اقلام ترجیحی به تفکیک کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا نشان می‌دهد، ارزش صدور این گروه از کالاها به ارمنستان با رشد 11 درصدی نسبت به بازه مشابه 5 آبان 97 تا 31 مرداد 98 به 25‌میلیون و 850 هزار دلار در بازه زمانی 5 آبان 98 تا 31 مرداد 99 رسیده است. بلاروس در همین مدت زمان خریدار 11 میلیون و 470 هزار دلار کالای ایرانی بوده که نسبت به مدت مشابه قبلی، رشد 210 درصدی را در صادرات به این کشور شاهد هستیم. بیشترین رشد صادراتی نیز مربوط به صدور کالا به بلاروس است. ارزش صادرات به روسیه در دوره زمانی 5 آبان 97 تا 31 مرداد 98 معادل 149 میلیون و 250 هزار دلار بوده که در بازه زمانی جدید به 263 میلیون و 700 هزار دلار رسیده و نشان از رشد 77 درصدی در ارزش صادرات به روسیه دارد. ارزش صادرات اقلام ترجیحی به قرقیزستان از 26 میلیون و 630 هزار دلار در بازه زمانی 5‌آبان 97 تا 31 مرداد 98 با رشد 42 درصدی به 37 میلیون و 710 هزار دلار در بازه زمانی 5 آبان 98 تا 31 مرداد 99 رسیده است. صادرات به قزاقستان نیز رشد 57 درصدی داشته و به 96 میلیون و 410 هزار دلار رسیده است. در بازه مشابه ایران معادل 61 میلیون و 570 هزار دلار به این کشور صادرات داشته است. مقایسه کل صادرات ایران به اوراسیا با میزان صادرات ایران به اوراسیا در اقلام ترجیحی نشان می‌دهد صادرات ایران در اقلام ترجیحی طی بازه زمانی 5 آبان 98 تا 31 مرداد 99 تقریبا 53 درصد کل صادرات به این اتحادیه را به خود اختصاص داده است. نکته مهم این است که از 15 قلم عمده صادراتی ایران به اوراسیا در فهرست مذکور طی دوره مورد بررسی 14 ردیف تعرفه از جمله پسته، سیب، فلفل فرنگی، خیار و خیارترشی، خرما مضافتی، خرمای کبکاب، پرتقال، رب گوجه فرنگی، کاهوی کروی، سایر سبزیجات، سایر کلم و گل کلم بروکلی، انگور تازه و مغز پسته مشمول تخفیف تعرفه‌ای به کشورمان شده‌اند و تنها کیوی برای ایران تثبیت شده است.

آمارهای وارداتی به اتحادیه اقتصادی اوراسیا بررسی میزان واردات ایران از اوراسیا در فهرست اقلام ترجیحی ایران به اوراسیا نشان می‌دهد از زمان اجرای موافقت‌نامه (5 آبان 98) تا 31 مرداد99، به یک میلیارد و 319 میلیون دلار رسیده که نسبت به مدت مشابه قبل 20 درصد کاهش یافته است. همچنین درخصوص کالاهای مشمول تثبیت تعرفه کاهش 12 درصدی در میزان واردات ایران از اوراسیا و کالاهای مشمول تخفیف تعرفه 40 درصد کاهش را نشان می‌دهند. از مجموع یک میلیارد و 319 میلیون دلار کل واردات ایران از اوراسیا در اقلام ترجیحی از 5 آبان 98 تا 31 مرداد 99، فقط میزان 299 میلیون و 680 هزار دلار معادل 23 درصد واردات ایران از این اتحادیه، در اقلام ترجیحی مشمول تخفیف تعرفه‌ای (240 قلم) به آن اتحادیه شده‌اند و یک میلیارد و 19 میلیون و 370 هزار دلار یعنی معادل 77 درصد واردات در اقلامی بوده که هیچ تخفیف تعرفه‌ای به اتحادیه اوراسیا تعلق نگرفته است.

یکی از دلایل کاهش واردات از آن اتحادیه نیز مربوط به محدودیت‌های صادراتی اوراسیا به دلیل شیوع ویروس کرونا بوده است. واردات از اوراسیا در 240 قلم کالای مشمول تخفیف تعرفه در 5 آبان 97 تا 31 مرداد 98 معادل 621 هزار و 220 تن به ارزش 496 میلیون و 650 هزار بوده که با کاهش 40 درصدی هم در وزن و هم در ارزش به 375 هزار و 230 تن به ارزش 299 میلیون و 680 هزار دلار در بازه زمانی 5 آبان 98 تا 31 مرداد 99 رسیده است. واردات از این اتحادیه در 150 قلم کالای مشمول تثبیت تعرفه نیز از 3 میلیون و 993 هزار و 320 تن به ارزش یک میلیارد و 153 میلیون و 710 هزار دلار در بازه زمانی 5 آبان 97 تا 31 مرداد 98 به 3 میلیون و 660 هزار و 160 تن به ارزش یک میلیارد و 19 میلیون و 370 هزار دلار در بازه زمانی 5 آبان 98 تا 31 مرداد 99 رسید که بیانگر افت ارزشی 12 درصد و کاهش وزنی 8 درصد است. در مجموع نیز با افت ارزشی 20 درصدی و افت وزنی 13 درصدی واردات ایران از اتحادیه اوراسیا در اقلام ترجیحی در دوره‌های مورد بررسی روبه‌رو بوده‌ایم. بیشترین واردات ایران از پنج کشور عضو اتحادیه اوراسیا مربوط به واردات از روسیه با ارزش یک میلیارد و 17 میلیون و 160 هزار دلار بوده که 77 درصد واردات از این اتحادیه را در بر می‌گیرد. کمترین میزان واردات نیز مربوط به قرقیزستان به میزان یک میلیون و 320 هزار دلار انجام شده است. ارمنستان از 5 آبان 97 تا 31 مرداد 98، 5 میلیون و 830 هزار دلار کالا به ایران صادر کرده است. این رقم در بازه زمانی 5 آبان 98 تا 31 مرداد 99 به یک میلیارد و 920 میلیون دلار رسیده که حکایت از افت 67 درصدی واردات از این کشور دارد. بلاروس از 5 آبان 97 تا 31 مرداد 98 صادراتی معادل 29 میلیون و 940 هزار دلار داشته است. صادرات این کشور به ایران از 5‌آبان 98 تا 31 مرداد 99 ارزشی معادل 21 میلیون و 210 هزار دلار داشته که نشان‌دهنده افت ارزشی 29 درصدی است. صادرات روسیه به ایران از 5 آبان 97 تا 31 مرداد 98 ارزشی معادل یک میلیارد و 173 میلیون و 180 هزار دلار داشته است. اما با افت 13 درصدی این ارزش در بازه زمانی 5 آبان 98 تا 31مرداد 99، صادرات روسیه به ایران به رقم یک میلیارد و 17 میلیون و 160 هزار دلار رسیده است. قرقیزستان صادراتی معادل 8 میلیون و 300 هزار دلار را در بازه زمانی 5 آبان 97 تا 31 مرداد 98 به ایران به ثبت رسانده است. اما این رقم در بازه 5 آبان 98 تا 31 مرداد 99 به یک میلیون و 320 هزار دلار کاهش یافته که حکایت از افت 84 درصدی دارد. ارزش صادرات قزاقستان به ایران نیز از 5 آبان 97 تا 31 مرداد 98 معادل 433 میلیون و 100 هزار دلار بود که در بازه زمانی 5 آبان 98 تا 31 مرداد 99 به 277 میلیون و 440 هزار دلار رسیده است. این آمار نشان می‌دهد ارزش صادرات قزاقستان به ایران افت 36 درصدی را تجربه کرده است. اقلام وارداتی ایران از اوراسیا نشان می‌دهد که از 15 قلم عمده وارداتی، 11 ردیف تعرفه از جمله بذر جو، ذرت دامی، چوب اره شده، لاشه یا شقه بره، عدس، نخ پلی آمید، سایر نخود رسمی، کاغذ روزنامه به شکل رول یا ورق، دانه سویا و دانه کلزا تراریخته مشمول هیچ تخفیف تعرفه‌ای به اوراسیا نشده‌اند و تنها چهار ردیف تعرفه (روغن دانه آفتابگردان، محصولات تخت نورد شده از آهن یا فولاد ممزوج، سایر دامپرهای طراحی شده و سایر تخته) مشمول کاهش تعرفه شده‌اند.

• روسیه
• توسعه صادرات
• قزاقستان
• واردات
• قرقیزستان
• حمید زادبوم
• منطقه اوراسیا
• اتحادیه اقتصادی اورآسیا
• تجارت
• بلاروس
• صادرات غیر نفتی
• سنگاپور