افزایش 60 سانتیمتری تراز دریاچه ارومیه

فرهاد سرخوش روز سه‌شنبه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه وسعت دریاچه ارومیه نیز به بیش از 2 هزار و 917 کیلومتر مربع رسیده‌است، اضافه کرد: وسعت این دریاچه نسبت به سال گذشته 538 کیلومتر مربع افزایش دارد.

وی با اشاره به اینکه این دریاچه هم‌اکنون بیش از سه‌میلیارد و 810 میلیون مترمکعب آب دارد، افزود: میزان آب دریاچه ارومیه نیز در مقایسه با سال گذشته، یک‌میلیارد و 610 میلیون مترمعکب افزایش یافته‌است.

وی با اعلام اینکه طرح‌های مهم انتقال آب به دریاچه ارومیه طی سال‌های آینده به تدریج به بهره‌برداری می‌رسد، افزود: تراز دریاچه ارومیه در صورت بهره‌برداری از این طرح‌ها سالانه نزدیک به یک‌متر افزایش می‌یابد و وعده رییس جمهوری عملی می‌شود.

رییس دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان‌غربی با اشاره به آغاز رهاسازی آب سدها به سمت دریاچه ارومیه، گفت: 270 میلیون مترمکعب آب به سمت نگین آبی آذربایجان رهاسازی شده که این امر در حال انجام است.

سرخوش افزود: مقرر شده تا 194 میلیون مترمکعب آب از سد شهید کاظمی بوکان، 30 میلیون مترمکعب از سد شهرچای، 40 میلیون مترمکعب از سد مهاباد و 6 میلیون مترمکعب از سد زولای سلماس به این دریاچه وارد شود.

وی با بیان اینکه پس از رهاسازی کامل 270 میلیون مترمکعب آب، مراحل بعدی رهاسازی آغاز می‌شود، اضافه کرد: هم‌اکنون 61.20 مترمکعب بر ثانیه میزان ورودی آب به پیکره اصلی دریاچه ارومیه است.

وی با اشاره به اینکه امسال رهاسازی‌ها به دلیل تاخیر در ابلاغ منابع و مصارف آب دیرتر آغاز شد، تصریح کرد: با رهاسازی روان‌آب‌ها به سمت دریاچه و حجم بارش‌های اخیر، تراز آب دریاچه ارومیه نسبت به مدت مشابه سال گذشته بهبود خواهد یافت.

با وجود بارش‌های اخیر بررسی آمار نشان می‌دهد که تراز دریاچه ارومیه نسبت به 10 روز گذشته در ثبات بوده و تغییر چندانی نداشته است.

معاون آب و آبفای وزیر نیرو با انتشار فیلمی از بارش برف و دریاچه ارومیه در یکی از شبکه‌های اجتماعی نوشت: «اگرچه تماشای برف در مسیر دریاچه ارومیه موجب امیدواری است اما میزان بارندگی‌ها در این حوضه آبریز هنوز نسبت به پارسال 40 درصد کمتر است».

نگاهی به تغییرات تراز دریاچه ارومیه در بازه 30 ساله گذشته حاکی از افزایش قابل ملاحظه تراز این دریاچه در سال 1374 است؛ پس از آن تراز این دریاچه به واسطه کاهش بارش و آب‌های ورودی به این آن به آرامی رو به کاهش گذاشت، به طوری‌که تا سال 1397 تراز این دریاچه به میزان 8 متر کاهش یافت.

طی زمستان 1397 و بهار 1398 بواسطه افزایش بارندگی و آب ورودی به دریاچه، تراز دریاچه با سرعت زیادی افزایش یافت؛ به‌طوری‌که طی چند ماه تراز دریاچه بیش از یک متر افزایش یافت و امید زیادی را در راستای احیای این دریاچه ایجاد کرد؛ اگرچه در ماه‌های بعدی و بواسطه کاهش آب‌های ورودی و تبخیر آب، تراز دریاچه روند کاهشی داشته است ولی تراز دریاچه در مقایسه با ندت مشابه سال گذشته همچنان بالاتر است.

علی‌رغم این افزایش نسبی، نمودار تغییرات سی ساله دریاچه ارومیه بر پایه داده‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد که این دریاچه هنوز با روزهای خوب خود فاصله زیادی دارد؛ افزایش بارش‌ها و استفاده بهینه از منابع آبی بر اساس سیاست‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه می‌تواند ضمن ادامه روند افزایش تراز آب این دریاچه، به احیای کامل آن بیانجامد.

قبل از تشکیل این ستاد تراز دریاچه سالانه به طور متوسط 40 سانتی‌متر کاهش می‌یافت اما در سایه برنامه‌ریزی، تخصیص اعتبار و تلاش دولت تدبیر و امید برای احیای این دریاچه، روند خشک شدن آن متوقف شد و بارندگی‌ها هم به کمک دریاچه آمد.

هرچند تراز یک‌هزار و 274 متر به عنوان ارتفاع اکولوژیک دریاچه ارومیه اعلام شده‌است ولی این دریاچه در تراز یک‌هزار و 272 متر هم شرایط مطلوب خواهد داشت و بیش از 95 درصد کانون‌های ریزگرد آن رفع خواهد شد.

تا پایان سال 1397 بیش از 35 هزار میلیارد ریال برای احیای دریاچه هزینه شد؛ امسال نیز با وجود مشکلات اقتصادی دولت، بیش از هفت هزار و 240 میلیارد ریال برای احیای نگین آبی آذربایجان اختصاص یافته‌است.

دریاچه ارومیه در قالب طرح‌های ستاد احیا قرار است ظرف مدت 10 سال / از 1394/ به تراز اکولوژیک خود برسد که حدود یک‌ونیم سال از برنامه عقب است؛ این دریاچه از اواسط دهه 1380 شروع به خشک شدن کرد و بنا بر آمار بین‌المللی تا سال 2015 میلادی حدود 80 درصد از مساحت آن خشک شد.

همچنین لازم به ذکر است که فائو در چارچوب تلاش‌های ملی و بین‌المللی برای احیای دریاچه ارومیه، با ستاد احیای دریاچه و سازمان هواشناسی کشور طرح مطالعاتی را برای ارزیابی آسیب‌پذیری و ریسک خشکسالی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه و تاثیر آن بر معیشت مردم منطقه را اجرا کرده است.

هدف از این ارزیابی، کمک به اجرایی ساختن یک نظام جامع‌نگر مدیریت خشکسالی در منطقه است به همین منظور کارشناسان فائو، ستاد احیای دریاچه ارومیه و سازمان هواشناسی با برگزاری یک کارگاه اعتبارسنجی، نتایج حاصل از این مطالعه و ارزیابی را مورد بررسی قرار دادند.

این تلاش مشترک ملی و بین‌المللی به ایران کمک خواهد کرد تا یک ساوزکار نظام‌مند را برای کاهش تأثیرات خشکسالی و افزایش توان تطابق‌پذیری با آن در سطح منطقه برقرار کند.

• آذربایجان غربی
• دریاچه ارومیه
• ستاد احیای دریاچه ارومیه
• فائو