افق روشن کشت کلزا در خراسان رضوی
مشهد - ایرنا - توسعه کشت کلزا به منظور حرکت در مسیر تامین امنیت غذایی، خودکفایی و کاهش واردات روغن از مسائل مهم حوزه کشاورزی است و خراسان رضوی، علیرغم اینکه امسال خسارات بسیاری از ناحیه خشکسالی متحمل شده، اما با توجه به گام‌های بلندی که برداشته و مقدماتی که فراهم کرده، افق روشنی پیش روی خود می‌بیند.
توسعه و کشت دانه‌های روغنی، به خصوص کلزا، که منتج به تولید روغن خوراکی می‌شود به عنوان یکی از محورهای مهم خودکفایی در تولید و تامین امنیت غذایی کشور در شرایطی مورد تاکید سیاستگذاران کشور بوده و هست که هم اکنون تامین حدود 84 درصد دانه روغنی مورد نیاز کشور وابسته به واردات است.
امنیت غذایی مقوله‌ای بسیار مهم و یکی از ارکان توسعه پایدار به حساب می‌آید و براساس آمارها جمعیت جهان تا سال 2100 میلادی به 11 میلیارد نفر خواهد رسید که مصرف مواد غذایی نیز در این افق افزایش خواهد یافت.
تحلیل ها نشان می‌دهد تا سال 2050، نیاز منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا به تولیدات کشاورزی 150 درصد افزایش می‌یابد از این رو لازم است از هم اکنون برنامه‌ریزی دقیقی برای رفع نیاز به محصولات کشاورزی انجام شود.
در این میان روغن از جمله کالاهای اساسی و نیازهای ضروری است و با تولید محصولات غذایی به ویژه دانه‌های روغنی برای تأمین نیاز اساسی مردم، علاوه بر پاسداری از امنیت غذایی می‌توان تولید داخلی را نیز در راستای اقتصاد مقاومتی هدایت کرد، که البته کمبود روغن در ماههای اخیر در کشور ضرورت و اهمیت کشت دانه‌های روغنی را صد چندان کرده است.
کشت دانه روغنی کلزا برای تولید پایدار گندم نیز ضروری است زیرا این دانه روغنی در تناوب کشت با گندم سبب تقویت خاک، کاهش آفات و بیماری‌ها، استفاده بهینه از آب و در نهایت افزایش تولید گندم می‌شود.
کشت مداوم گندم در اراضی زراعی سبب کاهش توان رویشی اراضی و افت قابل توجه میزان تولید گندم می‌شود که برای جلوگیری از این روند باید محصول دیگری را در تناوب کشت با آن به عنوان کشت جایگزین در نظر داشت و بررسی‌های علمی نشان می دهد دانه روغنی کلزا بهترین نوع محصول در این زمینه است.
کلزا یکی از گیاهان روغنی است که دانه آن حاوی 40 تا 45 درصد روغن و 25 تا 35 درصد پروتئین است که به دلیل ترکیب مناسب اسیدهای چرب غیراشباع و درصد اندک اسیدهای چرب اشباع شده همانند زیتون، جزو با ارزش ترین روغن‌های خوراکی است. پروتئین موجود در کنجاله کلزا نیز برای تغذیه دام و طیور استفاده می‌شود و کاشت آن دارای مزایا و فواید بسیار است. با توجه به طرح کشت دانه های روغنی و کم آب بودن کشور، کلزا تنها محصولی است که در فصل پاییز کشت شده و از نزولات جوی استفاده می‌کند.
تیغ خشکسالی بر پیکر کلزاکاران
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به استقبال خوب کشاورزان از کشت این محصول در سال زراعی 1400 - 1399 در استان گفت: کشت این محصول در استان امسال برای نخستین بار به صورت عقد قرارداد کشت با کشاورزان صورت گرفت.
غلامحسین ساربان افزود: در راستای این استقبال کشاورزان در سطح افزون بر هشت هزار و 450 هکتار از کشتزارهای استان قراداد کشت بستند که از آن بیش از هفت هزار هکتار آن سطح سبز حاصل شد.
وی ادامه داد: متاسفانه با توجه به شرایط سخت اقلیمی در مهرماه و سرمای شدید هوا، گرمای هوا از آبان ماه و ادامه آن تا بهمن ماه و در ادامه کاهش بارندگی در زمستان و بهار امسال، شاهد وارد آمدن خسارات فراوانی به این محصول هستیم.
معاون جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: متاسفانه گیاه کلزا جزو محصولاتی است که با شرایط جدید اقلیمی و تغییرات اقلیمی قدرت سازگاری پایینی دارد و بسیار حساس است.
وی ادامه داد: به این ترتیب در پی این تغییرات شدید اقلیمی در استان، سطح زیر کشت کلزا به سه هزار و 363 هکتار سطح قابل برداشت کاهش یافت.
وی گفت: به این ترتیب خشکسالی خسارات هنگفتی را به کلزاکاران وارد کرد و می توان گفت این میزان خسارت در سالیان اخیر بی‌سابقه بوده است.
پرداخت غرامت با حمایت بیمه
ساربان با اشاره به اینکه برای نخستین بار در کشور امسال کشت قراردادی کلزا در شرق کشور عملیاتی شد، گفت: در این راستا استانهای سه‌گانه خراسان و سیستان و بلوچستان زیر حمایت شرکت کشاورزی رضوی آغاز به کشت کلزا کردند و در پی تامین بذر توسط این شرکت، حمایت از کشت نیز توسط این شرکت انجام می‌شود.
معاون جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: در قالب این مدل کشت، دولت دیگر متولی خرید محصول نیست و همین شرکت کار خرید محصول را از کلزاکاران بر عهده دارد.
وی تاکید کرد: خوشبختانه در قالب کشت قراردادی، بیمه محصولات نیز به صورت کامل انجام شد و کشاورزان خسران دیده از تغییرات اقلیمی شدید و خشکسالی همزمان با برداشت محصول، غرامت خود را دریافت می کنند که این امر می تواند مشوق خوبی برای تداوم مشارکت آنان در کشت کلزا در سالهای آینده باشد.
این مسوول گفت: اکنون برداشت محصول در شهرستان بردسکن آغاز شده است و تا کنون هم 18 مرکز خرید در شهرستان های کلزاکار تعریف شده است و بلافاصله با خرید محصول، پرداخت پول به کشاورزان انجام می‌شود.
قیمت خرید کلزا تضمین توسعه کشت در سال آتی
معاون جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان اینکه پارسال قیمت خرید هر کیلوگرم کلزا در استان 46 هزار و 690 ریال بود، اظهار کرد: امسال قیمت خرید از سوی دولت در ابتدا با افزایش نسبت به پارسال 78 هزار ریال تعیین و اعلام شد.
ساربان افزود: با توجه به مشکلات تامین روغن در ماههای اخیر و اهمیت کشت دانه روغنی کلزا و با هدف حمایت از کلزاکاران و تشویق آنان برای کشت این گیاه در سال زراعی آینده، در شورای قیمت گذاری که برای اولین بار با حضور کشاورزان در وزارت جهاد کشاورزی برگزار شد، قیمت خرید هر کیلوگرم از این محصول به 110 هزار ریال افزایش یافت که اکنون خرید محصول با همین قیمت صورت می گیرد.
وی تصریح کرد: قیمت خرید تاثیری در کشت امسال ندارد اما مبنای خوبی برای ترغیب و جذب بیشتر کشاورزان در سال زراعی آینده است.
وی با بیان اینکه استان خراسان رضوی جزو 6 استان کشور است که بیش از 50 درصد تعهدات خود در برداشت محصول کلزا را محقق کرده است، افزود: این در حالی است که این استان جزو استانهای دارای اقلیم شکننده است که بدون شک تاثیر منفی شدیدی در کشت کلزا دارد.
ساربان اظهار کرد: امسال در ابتدا پیش بینی برداشت 12 هزار تن محصول را داشتیم که اکنون این انتظار با 50 درصد کاهش به 6 هزار تن رسیده است.
خوداتکایی کشت کلزا هدف خراسان رضوی
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز گفت: هم اکنون کشور در زمینه روغن خوراکی 84 درصد به خارج وابستگی دارد که بعد از بیانات رهبر معظم انقلاب در حوزه اقتصاد مقاومتی و مقاوم سازی اقتصاد کشور به لحاظ درونی، طرح خوداتکایی کشور در کشت کلزا و سایر دانه‌های روغنی مانند کنجد و آفتابگردان آغاز شد.
محمدرضا اورانی افزود: خوشبختانه استان خراسان رضوی از پارسال تاکنون در اجرای این طرح با قوت و موفقیت چشمگیری عمل کرده است و پس از اینکه در سالهای 78 تا 79 کشت کلزا را با 217 هکتار آغاز کرد در سال زراعی 98 - 97 این سطح را به سه هزار و 700 هکتار و در سال زراعی پس از آن به 6 هزار و 400 هکتار رساند.
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: به دلیل اهمیت دانه روغنی کلزا و نقش آن در امنیت غذایی کشور، حمایت از کلزاکاران اهمیت بالایی دارد.
اورانی افزود: به اعتقاد من امکان خوداتکایی و مقاوم‌سازی اقتصاد کشور و استان در بسیاری از حوزه‌ها امکان‌پذیر است و شرط آن این است که سیاست‌های حمایتی، پشتیبانی و تسهیل‌گری به موقع، درست و خوب اتفاق بیفتد.
وی ادامه داد: برای تامین نیاز کشور به دانه‌های روغنی، طرح توسعه کاشت دانه های روغنی به یک میلیون هکتار از 2 سال پیش آغاز شده است که سهم خراسان رضوی از این میزان، کشت 50 هزار هکتار دانه‌های روغنی به ویژه کلزاست.
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان اینکه روغن از کالاهای اساسی و ضروری است که ارتباط نزدیکی با معیشت اقشار جامعه دارد، گفت: باید در تأمین این نیاز و امنیت غذایی تلاش مضاعفی انجام شود.
اورانی افزود: وابستگی به واردات این محصول اساسی خطر بزرگی برای امنیت غذایی کشور محسوب می‌شود بنابراین براساس تاکید هوشیارانه رهبر معظم انقلاب باید در تولید دانه های روغنی جدیت بیشتری داشته باشیم و از طرف دیگر پایداری تولید غلات به ویژه ادامه خودکفایی گندم از نتایج اثبات شده تناوب کشت این محصولات با دانه‌های روغنی از جمله کلزا است.
وی ادامه داد: تکرار کاشت یک نوع از غلات به مدت بیش از چهار سال متوالی در یک زمین باعث افت تولید به شکل چشمگیری می‌شود اما اگر دانه روغنی کلزا در کشت تناوبی این محصول قرار گیرد، در سال بعد از کشت دانه روغنی، تولید غلات دست کم 20 درصد افزایش می‌یابد، ضمن این که محصول کلزا نیز به دست می‌آید.
کاهش 67 درصدی بارش در خراسان
مدیرکل هواشناسی خراسان رضوی با اشاره به کاهش 67 درصدی بارش ها در این استان در سال جاری در مقایسه با مدت مشابه پارسال، افزود: تمامی نقاط استان در سال زراعی جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش بارندگی داشته‌اند و به جز کوهسرخ، دیگر مناطق نسبت به دوره آماری از کاهش بارندگی برخوردار بوده‌اند.
محسن عراقی زاده افزود: در این مدت کمترین میزان بارش در گناباد با 30 میلیمتر و بیشترین بارش در کوهسرخ با 178 میلیمتر گزارش شده است. وی میانگین بارندگی خراسان رضوی را در سال زراعی گذشته 286 میلیمتر و در دوره آماری 165 میلیمتر عنوان کرد.
عراقی زاده افزود: در فروردین امسال میانگین بارش در استان خراسان رضوی هفت میلیمتر گزارش شده است که این میزان در سال گذشته 127 و در دوره آماری 40 میلیمتر بوده است.
وی با اشاره به بررسی نقشه‌ها از سوی کارشناسان و متخصصان این حوزه اظهار کرد: در ادامه بهار امسال، بارندگی خوبی در کشور و استان نداریم و احتمالا از پاییز امسال شاهد افزایش بارش ها خواهیم بود.
وی ادامه داد: میزان دما نیز امسال بین 1 تا 2 درجه نسبت به دوره آماری گذشته افزایش داشته است که این افزایش دما تبعات خود را بر حوزه کشاورزی خواهد داشت.
تجربه کمترین بارش در 60 سال گذشته
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی گفت: میزان بارش های کمتر از 2 میلیمتر به عنوان بارش موثر محسوب نمی‌شود، زیرا در قالب رواناب و حتی برای مصارف کشاورزی سودبخش نیست و در حقیقت بارش موثر 45 میلی متر است.
محمد علایی افزود: تعداد ایستگاههای سنجش بارش این شرکت از سازمان هواشناسی بیشتر است و لازم است در اعلام آمار میزان بارشها هماهنگی میان 2 دستگاه صورت گیرد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی ادامه داد: طبق آمار استخراجی از ایستگاههای شرکت آب و فاضلاب، امسال میزان بارش در استان 73.8 میلی متر بوده است و از اول مهرماه پارسال تاکنون مجموعا 241 میلی متر بارش ثبت شده که نشان از کاهش 69 درصدی بارش در سال جاری دارد.
علایی با اشاره به اینکه امسال در شهرستان گناباد میزان بارش موثر تنها حدود 10 میلی متر بوده است، اظهار کرد: بارندگی استان در سال جاری در 60 سال گذشته کمترین میزان بوده، ضمن اینکه درجه حرارت نیز بالاتر رفته است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه 19 سد بزرگ در خراسان رضوی به صورت روزانه کنترل می‌شوند، گفت: حجم مخزن آب این تعداد سد معادل یک میلیارد و 572 میلیون متر مکعب است و حال آنکه هم اکنون دارای 947 میلیون مترمکعب ذخیره آب هستند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی افزود: آب قابل تنظیم در این سدها 910 میلیون مترمکعب است که پارسال امکان برداشت 947 میلیون متر مکعب آن فراهم شد و امسال تنها 664 میلیون متر مکعب آب داریم.
*س_برچسب‌ها_س*