اولین آزمون انتخاباتی رسانه ملی در دوره تحول

روز جمعه 21 اردیبهشت تکلیف 45 کرسی باقی‌مانده دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی مشخص و ترکیب 290 نفره مجلس دوازدهم تکمیل شد.

انتخابات مجلس دوازدهم و ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری متفاوت‌ترین انتخابات برگزار شده در تاریخ نظام جمهوری اسلامی است از آن جهت که پس از اصلاح قانون انتخابات، رسانه ملی به‌صورت گسترده برای ایجاد شور انتخاباتی وارد میدان شد و اقدامات بی‌سابقه‌ای مثل راه‌اندازی بیش از دویست شبکه تلویزیونی در سراسر کشور و استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی رسانه ملی را در دستورکار خود قرار داد.

از جمله نکات جالب توجه در تبلیغات انتخابات که رسانه ملی نقش محوری آن را ایفا کرد هزینه‌های پایین تبلیغات بود. صداوسیما حتی در مواردی که نامزد انتخابات یک درصد آرا را کسب کرده بود مبلغ پرداختی را به وی باز‌گرداند که این امر باعث کاهش هزینه‌های نامزد‌های انتخابات شد و این امر برای کاندیدا‌ها بسیار مهم بود، چون طبق قانون می‌توانستند تا 350 میلیون تومان در انتخابات هزینه کنند.

فعالیت‌های چشمگیر رسانه ملی در انتخابات

محمدصالح مفتاح دبیر ستاد انتخابات صداوسیما در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان درباره اقدامات رسانه ملی در خصوص انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و ششمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری گفت: صداوسیما برای اولین‌بار بود که انتخابات را در دوره تحول تجربه می‌کرد.

وی اظهار کرد: مهمترین ظرفیتی که در عدالت انتخاباتی و فرصت‌های برابر تبلیغاتی ایجاد کردیم این بود که اول ممنوعیت حضور و مشارکت صداوسیما در تبلیغات را برداشتیم، چون پیش از این سازمان صداوسیما طبق ماده 59 قانون قبلی انتخابات مجلس نمی‌توانست در تبلیغات انتخابات مجلس شورای اسلامی مشارکت داشته باشد و هیچ‌کس حق نداشت از امکانات صداوسیما و امکانات عمومی برای تبلیغات استفاده کند، اما در تغییری که در قانون انتخابات صورت گرفت ما تلاش کردیم کاملا فعالانه برخورد کنیم و تلاش کنیم این اجازه به سازمان صداوسیما داده شود که بتواند از ظرفیت و زیرساخت‌هایی که برای تبلیغات دارد استفاده کند.

دبیر ستاد انتخابات صداوسیما بیان کرد: تلاش شد که شبکه‌هایی برای انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری راه‌اندازی شود و برای هر حوزه انتخابیه یک کانال ایجاد شود.

وی ادامه داد: در برخی از حوزه‌های انتخابیه نحوه سیگنال‌رسانی متفاوت بود، چون سیگنال را از ماهواره می‌گرفتند و ما نمی‌توانستیم ماهواره‌ای توزیع کنیم و این شبکه‌ها از طریق سیگنال‌رسانی زمینی پخش می‌شد، چون سیگنال‌رسانی زمینی محدودیت‌هایی دارد و فرستنده‌های بزرگ و متوسط ما در این انتخابات درگیر بودند.

مفتاح تصریح کرد: از نظر جمعیتی قریب به 90 درصد از جمعیت ایران را توانستیم پوشش دهیم و این نصاب خیلی بالایی در این موضوع است.

دبیر ستاد انتخابات صداوسیما اظهار کرد: یکی از اتفاقاتی در این دوره از انتخابات افتاد استفاده از ظرفیت فضای مجازی بود و یک بستر اختصاصی در تلوبیون و ایرانصدا برای کاندیدا‌های انتخابات ایجاد شد.

وی گفت: در زمان تبلیغات انتخاباتی استفاده از این دو سکوی اینترنتی را رایگان کردیم و اگر کسی از سامانه آرا (تلوبیون) یا ایرانصدا استفاده می‌کرد هیچ هزینه‌ای نداشت.

مفتاح افزود: نکته بعدی ظرفیت مناظره بود که سال‌هاست برای انتخابات ریاست جمهوری استفاده می‌شد، اما برای انتخابات مجلس استفاده نشده بود که در دور اول انتخابات مجلس دوازدهم بیش از هزار مناظره برگزار شد.

دبیر ستاد انتخابات صداوسیما بیان کرد: برخی از اقداماتی که انجام شد شاید کسی آن را ندید مثلا در انتخابات مجلس خبرگان برنامه‌های انتخاباتی و تبلیغاتی ضبط و پخش شد که شبکه‌های استانی متولی این کار شدند لذا ظرفیت‌هایی که سازمان صداوسیما به میان آورده بود آن‌قدر زیاد بود که جزو کار‌های کوچک سازمان به حساب آمد، اما این کار در دور‌ه‌های قبل همه انرژی سازمان را می‌گرفت.

وی تاکید کرد: برنامه‌سازی‌های رسانه ملی برای انتخابات بسیار مفصل بود که در قالب‌های رئالیتی‌شو، مستند، برنامه‌های کوتاه، گزارش‌های خبری متنوع، برنامه‌های گفتگومحور و ترکیبی پخش شد همچنین حجم بسیار زیادی از محتوا با استفاده از ظرفیت‌های کانال‌ها و سایت‌های سازمان مثل باشگاه خبرنگاران جوان و خبرگزاری صداوسیما و ده‌ها کانال رادیویی و همچنین برنامه‌هایی که صفحات مجازی داشتند تولید شد؛ بنابراین اغراق نیست که بگوییم بخش عمده‌ای از انتخابات اخیر را صداوسیما انجام داد.

انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و ششمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری تجربه‌ای بسیار گران‌بها برای برگزاری هرچه بهتر انتخابات بعدی در کشور در امر رقابت و مشارکت است چراکه تجربیات به‌دست آمده از این انتخابات می‌تواند نحوه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم را وارد مرحله تازه‌ای کند.

صدا و سیما موتور محرک انتخابات / در این انتخابات از یک ابتکار رونمایی شد

برمک بیات مدیرکل اخبار سیما نیز در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: در برگزاری انتخابات نقش مردم مهم و کلیدی و صدا و سیما موتور محرک است. هر زمان این دو مولفه با هم در نظر گرفته شود و برای آن برنامه ریزی شود نتایج ارزشمندی در برگزاری انتخابات پرشور و رقابتی شکل می‌گیرد.

مدیرکل اخبار سیما افزود: یکی دیگر از ابزار‌های داغ کردن فضای انتخابات، ایجاد بستر لازم برای چالش میان گروه‌ها و چهره‌های سیاسی است که در انتخاباتی 11 اسفند اشخاص و احزاب مختلف در شبکه‌های متنوع تلویزیون حاضر شدند و گفتگو کردند و یک رقابت در این زمینه شکل گرفت.

برمک بیات ادامه داد: فعالیت 200 شبکه تلویزیونی بخشی از برنامه تبلیغات نامزد‌های انتخابات در جهت سالم‌سازی فضای رقابت بود؛ وظیفه مهمی که مجموعه رسانه ملی با اتخاذ این ابتکار تلاش کرد معنای مشارکت را برای مردم تبیین کند و امید به آینده را افزایش دهد.

مدیرکل اخبار سیما ادامه داد: موضوع عدالت با راه اندازی و آغاز فعالیت کانال‌های تلویزیونی تا حدودی حل و به الگویی در حوزه تبلیغات تبدیل شد، تعداد زیادی مناظره حول این مسائل شکل گرفت و از ظرفیت بزرگ استان‌ها استفاده شد. با بهره گیری 200 کانال تلویزیونی در استان‌ها که با ابتکار معاون سیاسی و ستاد انتخابات رسانه ملی و همکاری سایر معاونت‌ها ایجاد شد، بیش از 1100 مناظره با کمترین حاشیه ضبط و پخش شد که اثرگذاری بالایی در برقراری عدالت در هزینه‌های انتخاباتی داشت.

او گفت: از سویی، هر چه به زمان برگزاری انتخابات نزدیک شدیم، برنامه‌های معاونت سیاسی در قالب‌های مختلف تولید گزارش‌های مردمی، اطلاع رسانی فعالیت جریان‌های سیاسی، تمرکز برنامه‌های زنده و گفتگومحور بر موضوعات مختلف انتخابات، با شیب مناسب از مرحله تبیین، به سمت برنامه‌های تبلیغی و در نهایت فضای تهییجی حرکت کرد.

مدیرکل اخبار سیما بیان کرد: از منظر من که شاید تبلیغات مخرب رسانه‌های بیگانه و برخی رسانه‌های مجازی داخلی علیه انتخابات را شاهد بودم، حضور حدود 42 درصدی واجدان شرایط پای صندوق‌های رای، حماسه و شگفتی بزرگی بود که شبکه‌های معاند لندن نشین هم نتوانستند آن را کتمان کنند.

بیات افزود: این موفقیت که از سوی رهبر معظم انقلاب هم تحسین شد، حاصل تلاش فرد فرد همکاران من در بخش‌های مختلف معاونت سیاسی و همچنین سایر بخش‌های سازمان است که تلاش کردند با به تصویر کشیدن بخشی از دستاورد‌های انقلاب اسلامی، تا حدودی هجمه سنگین سیگنال‌های صد‌ها شبکه معاند را خنثی کنند.

مدیرکل اخبار سیما گفت: خدا را شکر دور دوم دوازدهمین انتخابات مجلس شورای اسلامی هم جمعه گذشته در فضایی آرام و سالم برگزار و کار نیمه تمام مردم تکمیل شد و کرسی‌های مجلس آتی تکمیل شد. امید دارم تا نمایندگان منتخب مجلس دوازدهم، با درک بالا از دغدغه‌ها و مطالبات مردم و توجه به حل مسائل اساسی کشور و اولویت بندی صحیح امور، در جهت حل مشکلات و افزایش رضایتمندی مردم عزیز کشورمان، گام‌های بلند و جدی بردارند.

استفاده از تجربیات انتخابات مجلس برای انتخابات ریاست جمهوری

سید آرش جمالی قائم مقام اداره کل اخبار داخلی خبرگزاری صداوسیما در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان درباره آمادگی رسانه ملی برای انتخابات آتی با توجه به تجربه‌های این دوره از انتخابات گفت: تا چند ماه دیگر وارد بحث انتخابات ریاست جمهوری خواهیم شد و از آنجا که کار سخت‌تر خواهد شد باید بیشتر کار کنیم.

وی ادامه داد: به هر حال انتخابات ریاست جمهوری و انتخابات شورا‌های شهر و روستا‌ها که همزمان برگزار می‌شود به نوعی اهمیت بیشتری دارد و باید در جهت مشارکت مردم در این دو انتخابات تلاش کنیم.

قائم مقام اداره کل اخبار داخلی خبرگزاری صداوسیما اظهار کرد: با برگزاری انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری تجربیات خوبی به‌دست آوردیم، چون مناظره‌ها و گزارش‌های متنوعی که از انتخابات در دوره تحول رسانه ملی تولید شد در انتخابات قبلی نبود به همین دلیل احساس می‌کنم معاونت سیاسی اکنون تجربه خوبی دارد و بهتر می‌تواند وارد انتخابات ریاست جمهوری شود البته نواقصی هم وجود دارد و باید آنها را برطرف کنیم تا بتوانیم مشارکت را در انتخابات افزایش دهیم.

فضای مجازی یکی از ملزومات دنیای امروز است و ضرورت استفاده از تبلیغات بر بستر فضای مجازی برای تاثیرگذاری بیشتر در انتخابات بر کسی پوشیده نیست، اما این امر نیازمند صحت‌سنجی است چراکه انتشار اخبار ناصحیح و مغرضانه در فضای مجازی می‌تواند تاثیرات منفی بر انتخابات بگذارد؛ به همین دلیل رسانه ملی که معتبرترین سکو‌های اینترنتی، کانال‌ها و سایت‌های معتبر را در فضای مجازی در اختیار دارد برای تولیدمحتوای مناسب انتخابات در خط مقدم اطلاع‌رسانی قرار داشت.

توسعه شبکه مویرگی اطلاع‌رسانی

مهدی حاجت‌پور مدیر اداره اخبار باشگاه خبرنگاران جوان در پاسخ به این سوال که عملکرد رسانه ملی در دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی را چطور دیدید؟ اظهار کرد: به نظرم، رسانه ملی در این دوره از انتخابات با وجود گسترده‌تر شدن فعالیت شبکه‌های اجتماعی و افزایش تمایل کاربران به پیگیری اخبار از این شبکه‌ها، هم از حیث سرعت و هم از حیث دقت، عملکرد قابل قبولی از خود بجا گذاشت چراکه همچون همیشه این مزیت رقابتی را نسبت به فضای مجازی و بسیاری از رسانه‌های داخلی در اختیار داشت که به عنوان «مرجع معتبر» درنظر گرفته شود.

وی گفت: ساخت برنامه‌های ترکیبی و گفتگومحور درباره انتخابات، اطلاع‌رسانی سریع به مخاطبان درباره اطلاعیه‌های ستاد انتخابات، پوشش زنده حضور مردم در پای صندوق‌های رای و اعلام سریع نتایج انتخابات در زیرنویس شبکه خبر و کانال‌های مجازی از جمله نقاط قوت رسانه ملی در این دوره از انتخابات بود همچنین، راه‌اندازی کانال‌های انتخاباتی استانی و نیز سهیم کردن روستا‌ها در آنتن رسانه ملی و به تصویر کشیدن حضور آنها در انتخابات، مصادیقی از برقراری عدالت رسانه‌ای بود که در این دوره از انتخابات برای اولین‌بار اتفاق افتاد.

مدیر اداره اخبار باشگاه خبرنگاران جوان در پاسخ به این سوال که مهمترین تفاوت پوشش این دوره از اخبار انتخابات نسبت به دوره‌های قبل چه بود؟ تصریح کرد: وجه تمایز رویکرد انتخاباتی رسانه ملی در این دوره، راه‌اندازی کانال‌های انتخاباتی در حوزه‌های انتخابیه مختلف و دادن فرصت برابر تبلیغاتی به نامزد‌ها برای معرفی برنامه‌ها و شناساندن هرچه بهتر خود به حوزه انتخابیه در ازای هزینه ناچیز بود.

حاجت‌پور افزود: برگزاری مناظرات انتخاباتی بین نامزد‌های رقیب در هر حوزه نیز باعث شد که رای‌دهندگان درباره مواضع نامزد‌های مختلف درخصوص مسائل محلی و منطقه‌ای به شناخت بهتر و دقیق‌تری برسند. تولید و پخش گزارش‌های خبری و برنامه‌های انتخاباتی گفتگومحور در شبکه‌های مختلف رسانه ملی هم در این دوره از انتخابات به لحاظ تعداد و زمان، بیشتر از دوره‌های قبل بود.

وی درباره اهمیت مدیریت اخبار در فضای مجازی و اقداماتی که در این دوره از انتخابات صورت گرفت، بیان کرد: فضای مجازی به همان اندازه که باعث سرعت بخشیدن به انتشار اخبار و تسهیل دسترسی مخاطبان به اخبار و اطلاعات شده، به همان اندازه مسیر را نیز برای انتشار اخبار جعلی و نادرست هموار کرده است به‌طوری‌که در حال حاضر، یکی از چالش‌های نظام‌های سیاسی و رسانه‌ای در هر کشوری، انتشار اخبار یا تصاویر جعلی در بستر فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی است به همین دلیل یکی از ملزومات اصلی مدیریت خبر در عصر کنونی، دروازه‌بانی دقیق و راستی‌آزمایی موشکافانه اخبار، تصاویر و ویدئو‌هایی است که مبدا آنها فضای مجازی است و از سوی کاربران مختلف در این فضا به اشتراک گذاشته می‌شود. این اخبار سوای اثرات سوء و بعضا جبران‌ناپذیر خود، اگر دروازه‌بانی درست و دقیقی در مورد آنها صورت نگیرد به راحتی در رسانه‌های رسمی کشور بازتاب داده شده و باعث لطمه خوردن به اعتبار آن رسانه و اعتماد مخاطب می‌شوند.

حاجت‌پور در پایان درخصوص برنامه‌های باشگاه خبرنگاران جوان برای جذب بیشتر مخاطبان در فضای رقابتی خبر در فضای مجازی گفت: با توجه به نقش گسترده پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی در اطلاع‌رسانی سریع به مخاطبان، باشگاه خبرنگاران جوان به‌عنوان بازوی مجازی معاونت سیاسی سازمان صداوسیما با تکیه بر تجارب گذشته خود، راهبرد چندجانبه‌ای را برای فعالیت در فضای مجازی و تقویت ضریب نفوذ رسانه ملی در حوزه خبر در نظر گرفته که یکی از آنها تمرکز بیشتر برروی توسعه شبکه مویرگی اطلاع‌رسانی در مناطق مختلف کشور است. باشگاه خبرنگاران هم‌اکنون مرجع خبری بسیاری از کانال‌های خبری و پیام‌رسان‌های داخلی است و در نظر دارد تا با توسعه فعالیت خود در فضای مجازی و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های متنوع شبکه‌های اجتماعی، حوزه فعالیت خود را به هر جایی که مخاطب در آنجا حضور دارد، گسترش دهد.