«ایران نرسیده به امارات»؛ روایتی از استخوان لای زخم گذاشتن‌های استعمارگران در خلیج فارس
نویسنده کتاب «ایران نرسیده به امارات» می‌گوید: در حالی که مانور رسانه‌ای کشورهای حاشیه خلیج فارس روی ادعاهای جعلی‌شان نسبت به جزایر سه‌گانه بسیار است، ما هنوز کار رسانه‌ای در این زمینه نکرده‌ایم.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، «ایران، نرسیده به امارات»، نوشته علیرضا رأفتی از جمله کتاب‌هایی است که انتشارات جام جم در نمایشگاه کتاب تهران عرضه کرده است. روایتی از جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و بوموسی؛ جزایر سه‌گانه ایرانی که کم‌تر از آنها اطلاع داریم و در نیم قرن اخیر مورد مناقشه سیاسی امارات متحده عربی با ایران بوده است.
علیرضا رأفتی که سابقه روزنامه‌نگاری و فیلم‌سازی مستند را نیز در کارنامه خود دارد، در اولین کتابش در قالب مستندنگاری چند سفر به این جزایر، وضعیت اجتماعی آنها را روایت کرده و همچنین با دقت و وسواس به تاریخچه اجتماعی و ریشه مناقشات سیاسی این جزایر پرداخته است.
این کتاب در شش فصل نوشته شده و نویسنده تلاش کرده است تا ضمن روایت سفر به این جزایر، تاریخچه سیاسی و اجتماعی این مناطق را نیز بررسی کند. به بیان خود نویسنده؛ این کتاب حاصل دو سفر موازی او یکی سفر فیزیکی به جزایر در طول یک‌سال و دیگری سفری در دل تاریخ و تورق و تعمق در استاد و مدارک است.
خبرگزاری تسنیم به مناسبت انتشار این کتاب با علیرضا رأفتی گفت‌وگویی انجام داده است. وی در این گفت‌وگو جزیره بوموسی را یکی از مظلوم‌ترین نقاط ایران می‌داند و رفع این مظلومیت را عمل به فرمایش رهبر انقلاب مبنی بر مسکونی کردن و گردشگری شدن منطقه می‌داند. او همچنین به تلاش‌های رسانه‌ای امارات در مانور بر افکار عمومی برای پیشبرد ادعای جعلی خود بر خلیج فارس اشاره می‌کند. این گفت‌وگو را می‌توانید در ادامه بخوانید:
* تسنیم: آقای رأفتی درباره کتاب بفرمایید، اینکه کتاب تنها سفرنامه شما به جزایر سه‌گانه ایران در خلیج فارس است یا حاصل پژوهش تاریخی درباره این جزایر؟
کتاب روایتی از جزیره بوموسی و تنب بزرگ و تنب کوچک است، نگاه تاریخی به اینکه بر این جزیره چه گذشته است، مناقشات بر سر چیست؟ همچنین در این کتاب، چند سفرنامه از من نیز آورده شده است. ما در این کتاب با یک روایت خطی مستندنگاری مواجه هستیم که روایت دو سفر من به جزایره بوموسی و یک سفر به جزایر تنب است و در کنار آن، با بازگشت به روایت‌های تاریخی که از دل اسناد مختلف بیرون آمده‌اند نیز سر و کار داریم.
جزیره بوموسی یکی از مظلوم‌ترین نقاط ایران است. این منطقه با وجود تلاش برای حفاظت پس از انقلاب همچنان مظلوم است. پیش از انقلاب نیز مظلوم بوده است.
* تسنیم: چه شد که چنین موضوعی را برای نوشتن کتاب انتخاب کردید؟
در گذشته پیشنهاد نوشتن این کتاب توسط مهدی قزلی به من داده شد، اما من مشغول تحقیق روی کتاب دیگری بودم. وقتی چنین پیشنهادی به من داده شد، متوجه شدم که برای نوشتن چنین کتابی می‌توانم دیدگاه میانه‌ای هم از جهت عِرق وطن پرستی و هم از جهت علاقه به فرهنگ عربی داشته باشم. من دانش‌آموخته زبان عربی هستم و به فرهنگ، زبان و ادبیات عرب علاقه بسیار دارم.
از سوی دیگر با موضوع بسیار حساسی روبرو بودم. سالی نیست که در شورای همکاری خلیج فارس حرف از این نشود که این جزایر برای امارات است. با وجود این ادعاها، دولت ایران همچنان بر موضع صحیح و قانونی خود محکم ایستاده و مراقبت نظامی نیز می‌کند، اما ما در جنگ روایت‌ها هستیم، کشورهای حاشیه خلیخ فارس با فعالیت رسانه‌ای اذهان عمومی و افکار عمومی را تحت تاثیر قرار می‌دهند تا بگویند خلیج فارس برای آنهاست. البته من به دنبال جنگ رسانه‌ای نبودم، هدف من کشف حقیقت تاریخی بود.
من میان این ماجرا ایستادم و می‌خواستم با ادبیات دوستانه فریاد بزنم که ما و برادران عربمان در ساحل جنوبی خلیج فارس زندگی می‌کردیم تا اینکه استعمارگری به منطقه آمد و حس کرد باید پایگاهی در خلیج فارس داشته باشد. اندیشید که باید شیخ نشین‌ها را مستقر کند و تاریخ را تحریف. پس سند‌نویسی کند که این جزایر برای آنهاست، این استعمارگران استخوانی لای زخم گذاشتند و رفتند.
* تسنیم: روند پژوهش اثر چگونه پیش رفت؟
من زمانی که تحقیقات را که شروع کردم، گنگ بودم؛ بنابراین از نامه‌نگاری‌هایی که ساواک به دربار داشت، شروع کردم؛ چون آن زمان مناقشات بالا گرفته بود. از سوی دیگر، در آن هنگام امارات هنوز کشور نشده بود و ما نفوذ رسمی نداشتیم، بنابراین نماینده ساواک نامه‌نگاری داشت. همچنین نامه‌نگاری‌های زمان قاجار به وزیر مختار انگلیس درباره جزیره را نیز بررسی کردم. در نهایت به دوره چند جلدی کتاب «تمامیت ارضی ایران در دوره پهلوی»، نوشته محمدعلی بهمنی قاجار رسیدم و متوجه شدم که همه یافته‌ها و تحقیقات من در کتاب منعکس شده است. علاوه بر آن، مطالب اضافه‌تری هم وجود داد. از آنجایی که پژوهش در این زمینه اندک بود، تصمیم گرفتم که همه مسائل تاریخی را به کتاب «تمامیت ارضی ایران در دوره پهلوی» ارجاع دهم.
البته این کتاب صرفاً یک روایت است و نه کتابی پژوهشی که در پانوشت هر گزاره تاریخی آن ارجاع دقیق به منبع داده شود، اما بیشتر نامه‌ها و اسنادی را که در این کتاب گوشه‌ای از آنها آورده شده است، می‌توانید در جلد اول و دوم کتاب «تمامیت ارضی ایران در دوران پهلوی» نوشته محمدعلی بهمنی قاجار پیدا کنید.
استاد محمدعلی بهمنی قاجار در «تمامیت ارضی ایران در دوران پهلوی» که حاصل پژوهش‌های دقیق تاریخی و سیاسی است، مجموعه‌ای را گرد آورده‌اند که یکی از جامع‌ترین منابع در این موضوع است. تقریبا هر چه از اسناد و نامه‌ها که در منابع مختلف دیده بودم و بنا داشتم در این کتاب از آنها استفاده کنم را در دو جلد کتاب استاد بهمنی قاجار یافتم و همین هم باعث شد که اسناد و نامه‌ها را بیشتر از همین کتاب بیاورم که تکلیف مخاطب در رجوع به منبع روشن باشد.
* تسنیم: در بررسی‌های شما در اسناد و مدارک تاریخی آیا ردپایی از تعلق امارات به جزایر وجود داشت؟
خیر، هیچ سندیت و سابقه‌ای بر این ادعا وجود ندارد. امارات کاملاً دنبال کار رسانه‌ای است و شورای همکاری خلیج فارسی نیز بر ادعاهای امارات نست به خلیج فارس و جزایر سه‌گانه مانور می‌دهد.
از سوی دیگر سندسازی‌های جعلی که درباره ادعای امارات نسبت به جزایر وجود دارد، حاصل تلاش انگلیسی‌ها در تاریخ است. انگلستان وقتی این منطقه را تصرف کرد، برای آنکه راحت‌تر بتواند در این جزایر نفوذ نظامی داشته باشد، آنها را از طرف خود به قواسم - که بیشتر کارشان راهزنی در خلیج فارس بود - و همچنین به شیخ‌نشین‌های جنوبی خلیج فارس (شارجه) هبه کرد. از روزی که انگلیس‌ها به خلیج فارس آمدند، هیچ زمان این جزایر سکونت دائم نداشت؛ زیرا در آن زمان این جزایر نفت نداشتند و به عنوان چراگاه و محل سکونت موقت به آنها نگاه می‌شده است.
* تسنیم: گویا رهبر انقلاب بر مسکونی شدن این جزایر تأکید دارند، وضعیت گردشگری در این جزایر چگونه است؟
بله، رهبر انقلاب بر مسکونی شدن این جزایر تأکید دارند. اهالی آن منطقه نیز از گردشگری شدن و سرمایه‌گذاری در زمینه گردشگری در این منطقه استقبال می‌کنند. این جزایر در مقایسه با جزایر قشم و کیش بکر‌تر هستند و سرمایه‌گذای در آنها نیز ارزان‌تر است. شاید بسیاری از ایرانی‌ها ندانند که یک پرواز منظم رایگان از بندرعباس به بوموسی وجود دارد. اما متأسفانه چون کار تبلیغاتی و رسانه‌ای انجام نشده است، صنعت گردشگری نیز در این مناطق ایجاد نشده است؛ به همین دلیل باید این جزایر را گردشگری و مسکونی کرد.
جزایر تنب و بوموسی از مهم‌ترین جزایر ایرانی خلیج فارس‌اند که در دو سده اخیر، اتفاق‌های مهمی را به خود دیده و زخم‌های عمیقی از استعمار و دست‌های خارجی خورده‌اند. تمام سعی من این بوده که در طی تحقیق و سفر و نگارش، عرق وطن‌پرستی‌ام را کنار بگذارم و به عنوان یک شاهد بی‌طرف هر آن‌چه را روایت کنم که دیده و یافته‌ام.
واکنش وزارت خارجه ایران به استفاده ماکرون از نام جعلی برای خلیج فارس