باب تعامل با هنرمندان باز شده، اما هنوز فاصله داریم
سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در اولین سالگرد حضورش در مسئولیت عرصه فرهنگ و هنر در دولت چهاردهم، مقابل خبرنگاران نشست و پاسخگوی سوالات خبرنگاران خواهد بود.
صالحی در مقدمه سخنان خود گفت: در مجلس تأکید کردم که دو تغییر عمده در ایران رخ داده است که دولت چهاردهم نباید نسبت به آن‌ها بی‌تفاوت باشد. این دو تغییر، اجتماعی و فناورانه هستند. باید توجه داشت که ایران 1403 و 1404 با ایران 1360 و 1380 تفاوت‌های اساسی دارد و اگر این تغییرات اجتماعی و فناورانه را نادیده بگیریم، نمی‌توانیم تصمیم‌گیری درستی داشته باشیم.
وی افزود: متأسفانه به دلایل مختلف، سرمایه اجتماعی نظام در میان گروه‌های مرجع کاهش یافته است. اینکه چرا این افول رخ داده موضوع بحث ما نیست، اما بدون شک این کاهش سرمایه اجتماعی نوعی آسیب محسوب می‌شود. در یک سال گذشته تلاش کردیم با گروه‌های مرجع وزارتخانه، یعنی اصحاب فرهنگ و هنر، ارتباط بهتری برقرار کنیم.
وزیر فرهنگ گفت: به دلایلی از جمله رویدادهای سال 1401، میان حاکمیت و هنرمندان و سینماگران فاصله‌هایی ایجاد شد و به نظر می‌رسید باید در این مسئله تجدیدنظر کرد. در این یک سال تلاش‌هایی در این زمینه صورت گرفت و اکنون به نظر می‌رسد این مسیر رو به پیشرفت است و به سمت رفع گسست حرکت می‌کنیم. یکی از نشانه‌های این روند، جشنواره‌های سینمایی است. در جشنواره فجر 1403 شاهد حضور گسترده‌تر و فعال‌تر هنرمندان بودیم. بخشی از این حضور به مسیر تعاملی بازمی‌گردد که در وزارتخانه و معاونت‌ها دنبال می‌شود.
وی افزود: بحث بعدی، «حماسه 12 روزه» است؛ شما دیدید که هنرمندان سهم قابل توجهی در دفاع از ایران و مقاومت داشتند و همبستگی خود را نشان دادند. البته همه این موضوع نتیجه اقدامات ما نبود و بی‌تردید آنان نیز از روحیه ملی برخوردارند، اما اقدامات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بی‌تأثیر نبوده است. ما از همان روز جمعه جلسات تعاملی را آغاز کردیم و خوشبختانه هنرمندان که جان ایران‌اند، هیچ کوتاهی نکردند.
صالحی تصریح کرد: ما باب تعامل با هنرمندان را گشودیم و پیشرفت‌هایی حاصل شد. البته نمی‌گوییم از وضع موجود رضایت کامل داریم و همچنان فاصله زیادی باقی است، اما مسیر آغاز شده است. نمونه‌هایی که ذکر کردم نشان می‌دهد برخلاف برخی تصورات، تعامل با هنرمندان نتیجه‌بخش است.
توجه به فراپایتخت و شهرستان‌ها
وزیر فرهنگ به اهم اقدامات صورت‌گرفته در طول یک‌سال گذشته اشاره کرد و گفت: نخستین اقدام ما توجه به فراپایتخت بود. شهرستان‌ها را هم در حوزه برنامه و هم در حوزه منابع انسانی در اولویت قرار دادیم. فهرست بلندبالایی از کارهایی که در شهرستان‌ها انجام شده وجود دارد که مجال بیان همه آن‌ها در این جلسه نیست، اما به چند نمونه اشاره می‌کنم.
وی ادامه داد: هر معاونت و سازمان موظف شده است برش بودجه‌ای هر شهرستان را مشخص کند. همچنین از زمان تشکیل شورای عالی سینما مقرر شد در هر استان نیز شورای عالی سینما زیر نظر استانداری‌ها شکل بگیرد. امیدوارم تا اوایل مهرماه، این شورا در همه استان‌ها راه‌اندازی شود.
توسعه زیرساخت‌های فرهنگی و کتابخانه‌ها
به گفته صالحی، موضوع کتابخانه‌های سیار به‌طور جدی دنبال می‌شود. همچنین نمایشگاه‌های کتاب استانی که مدتی تعطیل شده بود، دوباره برگزار خواهد شد. زیرساخت‌های استانی نیز مورد توجه ویژه قرار گرفته است؛ به‌گونه‌ای که تاکنون 24 کتابخانه، 5 هنرستان هنرهای زیبا و 3 مجموعه فرهنگی در استان‌ها افتتاح شده است.
تقویت صندوق اعتباری هنر
وزیر فرهنگ اقدام دیگر این وزارتخانه را تقویت صندوق اعتباری هنر عنوان کرد و گفت: ما شرمنده برخی از هنرمندان هستیم که هنوز تحت پوشش این صندوق قرار نگرفته‌اند. در حال حاضر 100 هزار نفر عضو صندوق هستند و 50 هزار نفر از خدمات بیمه تکمیلی بهره‌مند می‌شوند. همچنین در سال 1404 حدود 100 میلیارد تومان پرداخت برای ارائه خدمات به هنرمندان داشته‌ایم. در سال 1403 نیز حدود 5 هزار نفر به عضویت صندوق درآمدند که بخشی از آنان تحت پوشش بیمه تکمیلی قرار گرفتند.
ارتقای تصویر ایران در عرصه جهانی
صالحی در ادامه به اهمیت تصویر ایران در فضای جهانی اشاره کرد و افزود: دشمنان ایران تلاش می‌کنند کشور را منزوی و تصویری غلط از آن ارائه کنند؛ اما ما باید این اقدامات را خنثی کرده و تصویر واقعی ایران را به نمایش بگذاریم.
به گفته او، در همین راستا سامانه «دماوند» توسط سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی راه‌اندازی شد که اکنون بیش از 9 هزار محتوای چندرسانه‌ای درباره ایران در آن بارگذاری شده است. همچنین طرحی با عنوان «از ایران بگو» آغاز شده است که طی آن، افراد دارای بیش از یک میلیون دنبال‌کننده به ایران دعوت می‌شوند تا روایتگر واقعیت‌های ایران باشند. تاکنون بیش از 150 نفر در این طرح به ایران سفر کرده‌اند.
وزیر فرهنگ افزود: اهمیت حضور آنان در این است که هرکدام رسانه‌ای انسانی محسوب می‌شوند. معاونت رسانه نیز در این زمینه تلاش زیادی داشته است؛ به‌طوری‌که در جریان «جنگ 12 روزه»، بیش از 50 خبرنگار که برخی از آن‌ها بسیار سرشناس بودند به ایران آمدند.
شفافیت به‌عنوان پیشگیری از فساد
موضوع چهارم از نگاه وزیر فرهنگ، شفافیت است. او گفت: شفافیت پیشگیری از فساد است و به ما کمک می‌کند تا بتوانیم با فعالان هر حوزه ارتباط بهتری برقرار کنیم. شفافیت، برنامه و اجرای ما را در معرض نقد قرار می‌دهد، اما معتقدم نقد موهبتی الهی است.
به گفته صالحی، سامانه‌ای طراحی شده است که در آن، به‌طور دقیق و شفاف اعلام می‌شود در هر رویداد چه مقدار هزینه شده است. این شفافیت در تعامل با اهالی فرهنگ و هنر نیز به‌طور جدی دنبال می‌شود.
اجرای طرح «فرهنگ کارت» برای تقویت مصرف فرهنگی
صالحی از توزیع «فرهنگ کارت» خبر داد و گفت: در حوزه فرهنگ و هنر با دو مشکل اصلی مواجه هستیم؛ نخست، اقتصاد و کاهش سهم مصرف فرهنگی در سبد خانوار که در سال‌های اخیر به‌طور محسوسی پایین‌تر آمده است. دومین مسئله نیز حجم اندک نقدینگی در اقتصاد فرهنگ و هنر است. به همین دلیل طرح «فرهنگ کارت» را دنبال می‌کنیم.
به گفته او، در گام نخست این طرح برای 100 هزار عضو صندوق هنر کارت‌هایی صادر می‌شود که 15 میلیون تومان اعتبار بدون سود و با اقساط شش‌ماهه در آن‌ها شارژ خواهد شد. دارندگان این کارت می‌توانند از آن برای رفتن به سینما و کنسرت یا خرید کتاب و سایر فعالیت‌های فرهنگی استفاده کنند. بانک ملت در مرحله نخست اجرای این طرح همکاری کرده است.
گام دوم؛ فرهنگ کارت برای دانشجویان
وزیر فرهنگ ادامه داد: در گام دوم، طرح «فرهنگ کارت» به جامعه دانشجویی خواهد رسید. همچنین تلاش می‌کنیم بانک‌ها و مجموعه‌های بیشتری را به‌عنوان حامی به این مسیر اضافه کنیم تا طرح ادامه‌دار و گسترده‌تر شود. برای کمک به اقتصاد فرهنگ و هنر، صندوق همیار فرهنگ و هنر را با مجوز بورس راه‌اندازی خواهیم کرد. وظیفه آن تامین مالی صنایع خلاق است. شرکت‌ها و اشخاص حقوقی و حقیقی می‌توانند سرمایه گذاری کنند و سود تضمین شده بانکی دریافت کنند و با استفاده از این پول، منابع مالی برای صنایع خلاق را تامین کنیم.
فلوشیپ کودک و نوجوان در نمایشگاه کتاب
صالحی در بخش دیگری از این نشست خبری گفت: چند اتفاق مهم در وزارتخانه رخ داد؛ یکی از آن‌ها برگزاری فلوشیپ کودک و نوجوان در نمایشگاه کتاب امسال بود. در این رویداد، 164 قرارداد با 29 ناشر خارجی منعقد شد تا کتاب کودک و نوجوان ایران فرصت حضور در مجامع جهانی را پیدا کند.
پوست‌اندازی موزه هنرهای معاصر
او افزود: اقدام مهم دیگر مربوط به موزه هنرهای معاصر ایران است. این موزه گنجینه‌ای ارزشمند دارد اما برای مدتی بسته بود. تلاش کردیم مردم بیشتری را با موزه‌ها آشنا کنیم و در مورد این موزه نیز چنین شد. با برگزاری دو رویداد اصلی در این موزه، معتقدم موزه هنرهای معاصر ایران پوست‌اندازی کرده است.
همایش ملی مسئولیت اجتماعی در فرهنگ و هنر
وزیر فرهنگ ادامه داد: همایش ملی مسئولیت اجتماعی در حوزه فرهنگ و هنر به‌زودی برگزار خواهد شد. ما معتقدیم نهادها باید به مسئولیت اجتماعی خود به‌طور عملی‌تر توجه کنند. در این همایش جایزه ملی نیز در نظر گرفته‌ایم تا این حرکت رقابتی شود و مشخص گردد کدام نهادها و دستگاه‌ها در این زمینه پیشتاز هستند.
طراحی بازی‌های مقاومت
صالحی همچنین از اجرای طرح ایده برای طراحی بازی‌های مقاومت خبر داد و گفت: رویدادی در این زمینه در پایان شهریورماه برگزار خواهد شد.
تسهیل حضور رسانه‌های خارجی در ایران
در بخش دیگری از این نشست خبری، صالحی به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ داد. او درباره حواشی حضور خبرنگاران خارجی در کشور گفت: کمیته مشترکی در معاونت رسانه‌ای تشکیل شده است که در هماهنگی کامل با وزارت امور خارجه و نهادهای امنیتی فعالیت می‌کند و هدف آن تسهیل حضور رسانه‌های خارجی در ایران است.
صالحی افزود: حضور خبرنگاران و سردبیران مشهور خارجی می‌تواند به روایت درست‌تر از ایران کمک کند. اگر رسانه‌های معتبر به ایران بیایند، بمباران رسانه‌ای دشمن شکسته می‌شود. در جریان جنگ 12 روزه این اتفاق به‌خوبی رخ داد.
تغییر ساختار و چابک‌سازی وزارت فرهنگ
وزیر فرهنگ در پاسخ به پرسشی دیگر درباره تغییر ساختار وزارتخانه توضیح داد: موضوع چابک‌سازی در اسناد بالادستی مورد اشاره قرار گرفته است. در دولت دوازدهم مطرح شد که هیچ وزارتخانه‌ای به جز یک مورد، نباید بیش از پنج معاونت داشته باشد؛ در حالی که وزارت فرهنگ شش معاونت داشت و باید یکی از آن‌ها حذف می‌شد.
او ادامه داد: اواخر دولت دوازدهم قرار بود این تغییر صورت گیرد اما با بحران کرونا مواجه شدیم و اجرای طرح متوقف شد. در دولت سیزدهم نیز پیگیری این موضوع در دستور کار قرار گرفت.
تغییر ریل تولید کاغذ در کارخانه‌ها
وزیر فرهنگ درباره وضعیت تولید کاغذ در کشور گفت: گام‌های خوبی در دولت سیزدهم برای تولید کاغذ برداشته شد، اما بخش عمده فعالیت کارخانه‌های کاغذ مازندران و پارس به تولید کاغذ کتاب‌های درسی اختصاص داشت و ظرفیت کافی برای حوزه نشر و کتاب‌های غیردرسی وجود نداشت.
او ادامه داد: با آغاز به کار دولت چهاردهم، مسئولان آموزش و پرورش با دلایل متعدد و مستند اعلام کردند که کاغذ تولیدی کارخانه مازندران برای کتاب‌های درسی مناسب نیست. به همین دلیل، برای تأمین کاغذ کتاب‌های درسی سال‌های 1404 و 1405 به سراغ واردات رفتند. در نتیجه، وقتی نیاز کتاب‌های درسی از چرخه مصرف این کارخانه‌ها خارج شد، ظرفیت تولید آن‌ها کاهش یافت و دوباره به مسیر قبلی خود بازگشتند.
نیاز کم حوزه نشر و چالش کیفیت کاغذ
وزیر فرهنگ تصریح کرد: قرار است در هفته‌های پیش‌رو بازدیدی از کارخانه‌های کاغذ داشته باشیم. در گذشته، کاغذ کتاب‌های درسی و غیردرسی در یک مجموعه تولید می‌شد، اما اکنون آموزش و پرورش همه را متقاعد کرده است که این کاغذ کیفیت لازم برای کتاب‌های درسی را ندارد.
به گفته او، از سوی دیگر حجم نیاز حوزه نشر نیز آن‌قدر زیاد نیست که بتواند مسیر تولید در این کارخانه‌ها را از کارتن‌سازی به تولید کاغذ تغییر دهد.
صالحی در واکنش به برخی توهین‌ها نسبت به شاهنامه فردوسی در فضای مجازی پاسخ کوتاهی داد و گفت: فردوسی هزار سال است که شناسنامه هویت ایران است و با این کارها به اعتبار او افزوده می‌شود نه کاسته!
او همچنین در واکنش به اینکه برخی معاونت‌ها ادعای بی‌خبری از تغییر ساختار در وزارتخانه داده‌اند، گفت: معاون قرآنی از این فرایند کاملا باخبر بوده است.
دلیل اصلی توقیف «قاتل و وحشی»
وزیر فرهنگ درباره علت توقیف فیلم قاتل و وحشی گفت: عمده‌ترین دلیل توقیف این فیلم یک مسئله شرعی است؛ بازیگر اصلی زن در این فیلم سر خود را تراشیده و این موضوع اساس داستان را شکل می‌دهد. البته مطلع هستم که نمونه‌های مشابهی در گذشته وجود داشته است، اما استدلال‌ها بر این مبناست که در آن نمونه‌ها، بازیگر اصلی فیلم چنین وضعیتی نداشته است.
ادامه روند توقیف در دولت چهاردهم
صالحی افزود: در دولت سیزدهم، بر همین اساس فیلم توقیف شد و در دولت چهاردهم نیز این روند ادامه پیدا کرده است. همان‌طور که می‌دانید، نظر نهایی باید از سوی شورای پروانه نمایش اعلام شود.
موضع ناظر روحانی در شورا
او توضیح داد: در شورای پروانه نمایش یک روحانی ناظر حضور دارد که معتقد است این مسئله اشکال جدی دارد و تاکنون نتوانسته‌ایم نظر ایشان را تغییر دهیم. البته امیدوارم گفتگوهایی صورت گیرد تا ببینیم در آینده چه تصمیمی اتخاذ خواهد شد.
او در مورد بحران کاغذ در روزنامه‌ها نیز گفت: کاغذ روزنامه‌ها ثبت سفارش شده بود اما دو اشکال داشت؛ اول آنکه بخشی از ثبت سفارش، کاغذ مطبوعات نبود؛ بخش دوم هم آن بود که به جنگ خوردیم و ترخیص‌ها طولانی‌تر شد. در حال حاضر، هم ترخیص‌ها تسریع شده و هم ثبت سفارش‌ها بیشتر شده است و به واردکنندگان کاغذ گفته ایم که با معاونت رسانه ای مشورت کنند تا کاغذهای درستی وارد شود.
فرصت بازگشت برای هنرمندان وطن‌دوست
وزیر فرهنگ در پاسخ به پرسشی درباره امکان بازگشت هنرمندان خارج‌نشین که در این ایام از ایران حمایت کرده‌اند، گفت: بعد از جنگ 12 روزه می‌توان گفت که دسته‌بندی‌ها مشخص شده است؛ وطن‌فروش و وطن‌دوست. معتقدم بعد از این جنگ آرایش ملی تغییر کرده و حوزه فرهنگ نیز باید متاثر از آن شود.
تعامل با هنرمندان داخل و خارج
صالحی افزود: نگاه ما این است که کسانی که وطن‌دوست هستند فرصت ارتباط و تعامل برایشان ایجاد شود؛ چه هنرمندان داخل کشور و چه خارج‌نشینان. در سران قوا و راس حاکمیت این رویکرد وجود دارد، هرچند هنوز عده‌ای به دنبال دعواهای قدیمی هستند و حاضر نیستند پرونده‌های گذشته را صفر کنند.
وزیر فرهنگ ادامه داد: ادبیات رهبر انقلاب و روسای قوا و سه‌گانه را می‌بینید، اما گاهی افراد میانی و بدنه تلاش می‌کنند مانع‌تراشی کنند. به نظرم در دوره طلایی از نظر انسجام ملی قرار داریم و می‌توانیم کاری کنیم که وطن‌دوستان با گرایش‌های مختلف کنار هم بیایند. فراموش نکنید که خطر بیخ گوش است؛ آتش‌بس نیست بلکه قطع آتش شده و این جنگ ممکن است دوباره تجدید شود. اتحاد مقدس تنها یک تعبیر نیست بلکه یک رویکرد است.
صالحی در پایان گفت: درخواست‌هایی داشتیم که خودمان ورود کردیم، اما تاکنون به نتیجه نرسیده است.
تغییر ساختار رسانه ملی پس از جنگ 12 روزه
وزیر فرهنگ در پاسخ به پرسشی درباره یکی از توییت‌های قبلی خود درباره تغییر ساختار در رسانه ملی توضیح داد: برداشت من این است که بعد از جنگ تحمیلی فضای جدیدی ایجاد شده و نظام حکمرانی ما پس از این اتفاق باید به شیوه‌ای متفاوت اداره شود. این موضوع در صدا و سیما جایگاه ویژه‌ای دارد و بخش مهمی از گفتگو و انسجام ملی می‌تواند از طریق رسانه ملی شکل گیرد.
رسانه پسا بحران متفاوت از رسانه پیشا بحران
صالحی افزود: منظورم این است که رسانه ملی پس از جنگ 12 روزه باید متفاوت عمل کند، زیرا رسانه پسا بحران با رسانه پیشا بحران تفاوت دارد. منظورم از توییت اخیر نیز همین شیوه تدبیر بوده است، نه موضوع دیگری، هرچند ظاهراً برخی دوستان برداشت‌های متفاوتی داشته‌اند.