بازار کتاب کودک در دست تصویرگران غیرحرفه‌ای
تصویر سازی در ایران، به مدد جایگاه والای ادبیات از گذشته تا امروز اهمیت ویژه‌ای دارد. امروزه تصویرگران خیلی خوبی در ایران مشغول به کار هستند و آثار خلاق و هنرمندانه‌ای خلق می‌کنند.
اما متاسفانه، به علت پرداخت نشدن به این هنر به لحاظ اجتماعی و اقتصادی، تصویرگری آن طور که باید، جایگاهی ندارد و باید بگویم بازار کار تصویرگری کتاب کودک در حال حاضر مطلوب نیست، و اگر هم در این رشته رشدی وجود داشته به انگیزه‌های شخصی هنرمندان برمی‌گردد و اکثر تصویرگران مستقل و به صورت مقطعی مشغول به کار می‌شوند. البته اعضای رسمی انجمن تصویرگران از این مشکلات مستثنی هستند.
به عنوان یک تصویرگر کتاب کودک با چه مشکلاتی در این عرصه مواجه هستید؟
از مهمترین مشکلات تصویرگران، حق الزحمه پایین این هنر است، و مبلغ قرارداد، عموماً برای هر فریم محاسبه می‌شود که در نهایت خیلی ناچیز است و تعداد ناشران کمی هستند که درصد فروش تعیین می‌کنند به همین علت وضعیت نویسندگان بهتر از تصویرگران است.
تصویرسازی مافیای خود را دارد و کارها بین افراد معدودی دست به دست می‌شوند و با توجه به اینکه در حال حاضر نشریات تخصصی کودک و نوجوان کاهش یافته، تصویرگران جوان و نوپا به سختی وارد بازار کار می‌شوند و به درآمد می‌رسند. هزینه بالای ابزار و وسایل در کنار درآمد پایین تصویرگر، از دیگر معضلات ما است.
از جمله راه‌های معرفی تصویرگر به بازار و دیده شدن هنرمند، شرکت در نمایشگاه‌های گروهی و یا برگزاری نمایشگاه انفرادی است که چون از هنرمندان تازه کار این رشته حمایت نمی‌شود، تصویرگر قادر به پرداخت هزینه‌های بالا و شرکت در نمایشگاه‌ها نیست. کیفیت پایین دستگاه‌های چاپ، از دیگر مشکلات است که تصویر نهایی را با تغییرات اساسی در رنگ‌ها ارائه می‌دهد.
هزینه تصویرسازی در کتاب کودک نسبت به کل هزینه‌های نشر چقدر است و آیا ناشران حاضر به هزینه کردن در این زمینه هستند؟
انجمن گرافیک سالانه تعرفه‌هایی برای بخش‌های مختلف تعیین می‌کند، ولی متاسفانه از سوی ناشر و کارفرما رعایت نمی‌شود و تعرفه‌ها را ملاک پرداخت دستمزد قرار نمی‌دهند و نسبت به آن بی تفاوت هستند. ناگفته نماند که در اکثر موارد، پرداخت دستمزد از سوی ناشر با تأخیر زیادی همراه است و به حق و حقوق تصویرگر، بی‌تفاوت هستند. البته موضوع استفاده از کتاب‌های خارجی و چاپ آنها عاملی است که مشکلات تصویرگران ایرانی را با چالشی جدی روبرو کرده است.
نوآوری‌های خوبی در حال رخ دادن است
آیا در تصویرگری کتاب کودک ما شخصیت سازی می‌شود یا معمولاً کپی تصاویر خارجی همراه با چند اصلاح ظاهری است؟
این مسئله بسیار نسبی است، اصولاً کپی سازی هست و کاملاً مشهود است ولی گاها هم به پختگی خودش رسیده و حتی از اثر اولیه هم پیشی گرفته است. مساله مهم این است که، در سبک‌های تصویرگری ایران، نوآوری‌های خوبی در حال رخ دادن است که حتی اگر در ابتدا تصویر گر با کمی و الهام گرفتن از هنرمندی خارجی فعالیتش را آغاز کرده ولی بعد از مدتی به سبک شخصی و ثابت دست می‌یابد.
ناشران ما چه قدر به تصویر سازی کتاب‌های کودک اهمیت می‌دهند و حاضر هستند برایش هزینه کنند؟
در حال حاضر، تصویرگران غیرحرفه‌ای بخش عمده‌ی بازار را به دست گرفته‌اند و به دلیل درآمد کمتر، مورد حمایت ناشران هستند و در پی آن تصویرگران حرفه‌ای بیکار می‌شوند و آثاری ضعیف تولید می‌شوند که بر حافظه تصویری مخاطب تأثیر می‌گذارد. البته در این بین، نمی‌توان تصویرسازی‌های جذاب و قوی، همچنین، ناشران حرفه‌ای را، نادیده گرفت.
یک کتاب با تصویرگری نامناسب برای کودکان چقدر می‌تواند در ذهن و شخصیت آنها اثرگذار باشد؟ و در مقابل یک تصویرسازی خوب مناسب با فرهنگ ما در کتاب کودکان چه آثاری در بلند مدت بر ذهن و شخصیت نسل آینده خواهد گذاشت؟
اگر کتاب برای مخاطب کودک، جذابیت بصری نداشته باشد، به راحتی آن را پس می‌زند. پایه کتاب کودک، تصویر است و کودک، بارها و بارها به تصاویر کتاب‌های داستان، نگاه می‌کند و در ذهن خودش با قدرت تخیل داستان پردازی می‌کند و همان طور که متن سعی دارد، آموزش صحیح را به کودک بدهد، تصویر هم تأثیر روانی خود را در آموزش مفاهیم دارد، بنابراین این دو مکمل هم‌اند.
طراحی‌های تصویرگر، خالق دنیای خیال انگیز کودکی است. تصاویر، خلاقیت کودکان را پرورش می‌دهد و خلاقیت لازمه‌ی زندگی در دنیای امروز و خصوصاً آینده است. تصاویری که بر اساس سن و فرهنگ مخاطب تولید می‌شوند، باعث رشد اعتماد به نفس او می‌شوند.
تصویرسازی خوب، نیازهای عاطفی کودک را برآورده می‌کند و او را آماده دریافت پیام‌های اخلاقی و انسانی و شهروند خوب بودن می‌کند. کودکان، همه چیز را می‌پذیرند، اما نباید هر چیزی را به آنان عرضه کرد.
کودکان را آسان می‌شود سرگرم کرد، اما نباید سرشان را با چیزهایی که روانشان را آشفته و ذهنشان را به راه‌های غیراصولی و غیرکارشناسی بکشاند، سرگرم کرد.
به‌عنوان سئوال‌پایانی باز می‌گردیم به موضوع دستمزدها و سطح کیفی تصاویر، به نظر شما این معادله چه اثری در تصویر کتب مختلف بخصوص کودکان ایجاد می‌کند؟
تصویر سازی شامل کارهای گسترده‌ای از جمله طراحی پوستر، لوگو، نقاشی دیواری و... است، و اگر بستر مناسبی برای تصویرگران فراهم شود، بازار کار خوبی شکل خواهد گرفت.
تصویرگر برای خلق تصاویر خوب و پر از جزئیات که ذهن مخاطبش را به چالش بکشد و موجب رشد خلاقیت او شود، نیاز به صرف زمان زیادی دارد که در مقابل دستمزد پایین ناشران و کارفرمایان، ناچار به فدا کردن کیفیت در مقابل کمیت می‌شود و در نتیجه تصاویر کتاب‌ها سطحی و بی روح می‌شوند، و مخاطب نمی‌تواند بین متن و تصویر ارتباط خوبی برقرار کند و جذب کتاب‌های با تصویرگری‌های خارجی می‌شود و درآخر، تصویرگر، با هر کتاب یک دنیا را برای کودکانمان، تصویر می‌کند و آنها را به دنیای خیال انگیز قصه‌ها، سوق می‌دهد، این هنر را جدی بگیریم....