بازرگانان و دوره خاموشی*
دنیای‌اقتصاد: «وقتی که رأی ها را شمردند، باورم نمی شد که رأی نیاورده ام؛ ولی با خودم می گفتم که آقای نهاوندیان الان پشت تریبون می‌رود و می گوید من حاضر نیستم به جای «خاموشی» بنشینم. بعد دیدم ایشان پشت تریبون رفت و برنامه های آینده اش را گفت. عجب!»
این جملات علینقی خاموشی، رئیس 30ساله اتاق بازرگانی ایران پس از انقلاب است که در مدت عمده ای از آن هم زمان ریاست اتاق تهران را نیز برعهده داشت. اتاق تهران تا سال 81ظعملا بخشی از اتاق ایران بود تا طی اتفاقاتی، هویتی مجزا و رئیس دیگری یافت و سپس در سال 86 خاموشی با «تعجب» از اتاق ایران نیز رفت.
از این دوره اتاق بازرگانی می‌شود به دوره «خاموشی» به دو معنی یاد کرد: هم ریاست خاموشی بر آن و هم سکوت خبری، بدون درز اخباری از اختلافات احتمالی یا جناح بندی های درونی آن به فضای عمومی .
پس از انقلاب کمیته منتخب رهبر انقلاب در اتاق بازرگانی تشکیل شد. این کمیته هشت‌نفره تنها چند روز پس از پیروزی انقلاب در 22بهمن با نامه ای به امضای امام خمینی به اتاق بازرگانی رفتند. کمیته ای که خود بازمانده کمیته قدیمی تری بود که در پاریس و شبی با حضور بازرگان، آیت‌الله بهشتی، باهنر و علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی در منزل علاءمیرمحمدصادقی تشکیل شد و وظیفه آن ساماندهی اعتصابات و حفظ ارتباط با کارخانه‌ها و بازاریان بود.
پس از انتخاب بازرگان به عنوان نخست وزیر و انتخاب وزیران دولت موقت و خروج سران دیگر انقلاب پس از پیروزی از کمیته ساماندهی اعتصابات، این کمیته خالی شد و تنها چند عضو همچون میرمحمدصادقی و لولاچی باقی ماندند. در این زمان بود که میرمحمدصادقی دست به کار شد و با کمک دوستانش مانند شهید سیدکاظم موسوی در مورد مشکلات واحدهای تولیدی، کسبه و بازرگانان نامه ای برای امام نوشت و آن گونه که خود می گوید از طریق پشت بام به مدرسه علوی رفت و به وسیله شهید مطهری نامه را به امام رساند.
رهبر انقلاب که پیش از انقلاب با جمله «سلام من را به آقایان برسانید» به نامه اتاق بازرگانی در حمایت از انقلاب پاسخ گفته بود، با جمله «حضرات آقایان اقدام کنید» این نامه را پاراف کردند. بنا به یک روایت، میرمحمدصادقی به خانه آیت‌الله بهشتی رفت تا اعضای کمیته ای را مشخص کند که مامور رسیدگی به مشکلات بازرگانان شده بود. افراد کمیته توسط چند تن از فعالان بازار همچون میرمحمدصادقی و عالی نسب انتخاب شدند و به تایید آیت‌الله بهشتی و آیت‌الله موسوی اردبیلی رسیدند. کمیته با حضور علاء میرمحمدصادقی، میرمصطفی عالی نسب، سیدعلینقی خاموشی، اسدالله عسگراولادی، علی حاج طرخانی، حاج محمدعلی نوید، حاج ابوالفضل کرداحمدی و حاج علی اکبر پورشهامی شکل گرفت و جلسات خود را در اتاق بازرگانی ایران شروع کرد.
خاموشی علاوه بر اتاق بازرگانی در بنیاد مستضعفان نیز حضور داشت. با این همه ریاستش بر این نهاد انقلابی بسیار کوتاه تر از اتاق بازرگانی بود و در شهریور 59 با انتقال این مسوولیت به شهید رجایی نخست وزیر وقت بنیاد را ترک کرد. حضور علینقی خاموشی در ترکیب کمیته هشت‌نفره رسیدگی به مشکلات بازرگانان همچنان ادامه یافت تا اینکه پس از انتخاب حبیب الله عسگراولادی به عنوان وزیر بازرگانی به همراه او به این وزارتخانه رفت و به عنوان معاون صادرات و تجارت خارجی مشغول به کار شد و در عین حال حضوری فعال در اتاق بازرگانی داشت.
با این همه در این دوران مصطفی عالی نسب به عنوان رئیس احترامی جلسات انتخاب شده بود و امور اجرایی نیز برعهده حاج‌طرخانی بود. پس از آنکه تصدی عسگراولادی در وزارت بازرگانی پس از دو سال به اتمام رسید، زمینه حضور بیشتر خاموشی در اتاق بازرگانی فراهم شد.
علینقی خاموشی پس از آن در اولین انتخابات اتاق های بازرگانی به عنوان رئیس اتاق بازرگانی تهران و ایران انتخاب شد و این دو اتاق بازرگانی که کاملا در هم ادغام و ممزوج شده بودند با هیات رئیسه ای که غالب اعضایش مشترک بودند ادامه حیات دادند. خاموشی در دوره های دوم، سوم، چهارم و پنجم پارلمان بخش خصوصی نیز به عنوان رئیس اتاق تهران و ایران انتخاب شد.
سید علینقی خاموشی تا پنجمین دوره انتخابات هیات نمایندگان اتاق های بازرگانی در کسوت رئیس اتاق تهران باقی ماند تا اینکه در انتخاباتی که در اسفندماه 81 برگزار شد، گروهی موسوم به تحول خواهان در هیات رئیسه اتاق تهران اکثریت صندلی ها را در اختیار گرفتند و به ریاست محمدرضا بهزادیان حکم دادند تا خاموشی پس از 23سال حضور در رأس اتاق پایتخت، در چهار سال بعد از آن تنها ریاست اتاق بازرگانی ایران را در اختیار داشته باشد و در نهایت انتخابات دوره ششم نیز پایان بخش حضور طولانی خاموشی در ریاست اتاق بازرگانی ایران شد. اما تحلیل این دوران موضوع یادداشت های بعدی خواهد بود.
*عمده این مطلب اقتباس از گزارشی بدون نام در روزنامه شهروند است.
--> اخبار مرتبط