روایت سمانه بایرامی از باستانی پاریزی؛ تاریخ با زبانی شیرین و ساده

بایرامی گفت: توانایی ترکیب پیچیدگی‌ها و تلخی‌های تاریخ با زبانی شیرین و طنزآمیز، و ارائه آن به شکلی ساده به مخاطب، مهمترین ویژگی باستانی پاریزی بود.

به گزارش خبرنگار مهر، سمانه بایرامی خانشیر، دانش آموخته علوم سیاسی در مقطع دکتری است و از سال 1400 با حوزه هنری همکاری می‌کند. کتاب باستانی پاریزی از مجموعه شخصیت های مانا _شماره 41_ به قلم او توسط انتشارات سوره مهر منتشر و عرضه شده است. درباره تجربه نوشتن این کتاب با او به گفتگو نشستیم.

بایرامی در ابتدای سخن و در پاسخ به این پرسش که خودش این شخصیت را انتخاب کرده یا نه، گفت: برای من انتخاب این شخصیت بر اساس علاقه شخصی بوده است. کتاب ایشان با عنوان «از پاریز تا پاریس» (سفرنامه ایشان) برای بنده بسیار جالب بود. شیوه نگارش این اثر به گونه‌ای بود که سفرنامه ابن بطوطه را در ذهنم تداعی می‌کرد. در میان پیشنهاداتی که حوزه هنری ارائه کرده بود، این اثر را انتخاب کردم، چرا که کتاب‌ها و سبک نوشتاری ایشان برایم بسیار جذاب بود.

وی افزود: علاوه بر قلم ایشان که پیشتر اشاره شد، وجوه شخصیتی دیگری نیز در آقای باستانی برای اینجانب جذاب بود. همان‌گونه که مستحضر هستید، ایشان فردی بسیار متواضع، مهربان و در عین حال عالم بودند. ویژگی برجسته دیگر، توانایی ایشان در بیان مطالب علمی به زبانی ساده و قابل درک بود. همان‌طور که در فضای دانشگاهی ملاحظه می‌فرمایید، متأسفانه رویکردی رایج شده است که در آن هر فردی با پیچیده‌تر سخن گفتن، تلاش دارد بر عمق دانش خود تأکید نماید. زمانی که فردی به دانشگاه می‌رود، ابتدا چنین تصوری دارد که هر چه اصطلاحات تخصصی بیشتری به کار برد، نشان‌دهنده برتری علمی اوست، اما به تدریج درمی‌یابد که این امر لزوماً صحیح نیست.

بایرامی ادامه داد: ایشان به‌گونه‌ای بودند که مفاهیم علمی را، یا وقایع تاریخی را، با طنز ظریف، قصه‌پردازی و استفاده از ضرب‌المثل‌ها تلفیق می‌کردند و بعد به شکلی شیوا در اختیار مخاطب قرار می‌دادند. همینطور بیشتر از متن کتاب خواندن پانویس‌های موجود در کتاب‌هایشان، برای من جالب بودند و شخصاً علاقه‌مند به مطالعه دقیق این پانویس‌ها بودم. این توضیحاتی که به متن اصلی افزوده شده بود، فاقد آن غرور و منیتی بود که متأسفانه در برخی آثار مشاهده می‌شود. همانطور که در متن کتاب هم نوشته ام، آقای باستانی پاریزی همان سیره و روش عارفان ایران را در پیش داشتند.

او در توضیح شیوه فصل‌بندی کتاب گفت: ساختار فصل‌بندی کتاب، تا حدی بر اساس شاکله و چارچوب تعیین‌شده از سوی حوزه هنری طراحی شد، اما در مواردی نیز امکان اعمال تغییرات و سلیقه شخصی وجود داشت. برخی از همکاران، بخش زندگی‌نامه را در اولویت قرار می‌دهند. در این اثر، فصل نخست به زندگی‌نامه ایشان اختصاص یافته که از دوران تحصیل در پاریس آغاز شده و تا واپسین سفر ایشان ادامه می‌یابد. فصل دوم به فضایل اخلاقی، خاطرات همکاران، دوستان و دانشجویان ایشان پرداخته است. فصل سوم نیز به اندیشه‌های ایشان اختصاص دارد؛ زیرا هر نویسنده‌ای دارای بنیان‌های فکری خاصی است که بر اساس آن می‌نویسد و ایشان نیز از این قاعده مستثنی نبودند.

این نویسنده در زمینه باورهای باستانی پاریزی گفت: ایشان معتقد بودند که اراده الهی بر تاریخ حاکم است. علاوه بر این، باوری که در تمامی آثار ایشان مشهود است، این است که مردم باید از تاریخ آگاه شوند. اما پرسش اینجاست که چگونه؟ متون سنتی تاریخ اغلب برای عموم مردم قابل درک نیست. ایشان تلاش می‌کردند وقایع و رخدادهای مهم تاریخی را با زبانی ساده انتقال دهند. به گمانم این مهم‌ترین ویژگی ایشان بود: توانایی ترکیب پیچیدگی‌ها و تلخی‌های تاریخ با زبانی شیرین و طنزآمیز، و ارائه آن به شکلی ساده به مخاطب. این امر در زمانه ما نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. مردم تنها زمانی به مطالعه تاریخ روی می‌آورند که خوانش آن برایشان لذت‌بخش باشد.

بایرامی درباره شیوه جمع آوری و پژوهش داده ها گفت: با چند تن از دانشجویان ایشان هم گفت‌وگو کردم، اما منابع اطلاعاتی کافی دسترس داشتم. ایشان در دوران بازنشستگی، فرصت و فراغت بالایی داشتند که به تألیف و نگارش خاطراتشان بپردازند. البته فرزندان ایشان هم خیلی تلاش کردند تا کلیه خاطرات مرتبط با پدر را به صورت مکتوب جمع کنند و در اختیار ما قرار دهند.

او در پاسخ به پرسشی درباره نکته به یادماندنی از نگارش کتاب گفت: نکته جالب برای من، تأکید ایشان بر نقش ادبیات در جوامع است. این موضوع که ادبیات تا چه اندازه می‌تواند در انتقال فرهنگ یک ملت ایفای نقش کند، بسیار حائز اهمیت است. همان‌گونه که ایشان در مورد فرانسه اشاره کرده اند که در دوران کودکی، کتاب‌های ویکتور هوگو را مطالعه می‌کردیم و هنگامی که به پاریس سفر کردم، نام محله‌ها و خیابان‌ها را می‌دانستم. این نشان می‌دهد که چگونه فرهنگ یک کشور می‌تواند از طریق ادبیات به نسل‌های بعد و حتی به دیگر ملل انتقال پیدا کند، کاری که لشکرکشی و حمله نظامی نمی‌تواند بکند.

کتاب باستانی پاریزی از مجموعه شخصیت های مانا، در 180 صفحه و با قیمت 200هزار تومان توسط انتشارات سوره مهر منتشر و عرضه شده است