بررسی نقاط مثبت و منفی مدیریت بازار در جنگ / هشدار نسبت به خلأهای بانکی

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در پی ناآرامی‌های اخیر و بروز برخی کمبودها در بازار کالاهای اساسی، اتاق اصناف ایران با استفاده از ظرفیت شبکه گسترده صنفی کشور توانست نقش مؤثری در آرام‌سازی بازار ایفا کند. امیدوار، سخنگوی اتاق اصناف ایران در گفت و گو با خبرنگار تسنیم، ضمن تشریح تجربه مدیریت بازار در 12 روز جنگ، به تشریح نقاط مثبت و منفی روز های سپری شده در حوزه تنظیم و مدیریت بازار پرداخت.

وی در تشریح جزئیات اقدامات انجام‌شده، بر چند محور کلیدی تأکید کرد: مدیریت اطلاعات استانی، توزیع عادلانه کالا، هماهنگی با نهادهای مختلف و نیاز به اصلاحات ساختاری در بخش‌های توزیع و قیمت‌گذاری.

هم‌افزایی اصناف و فروشگاه‌های زنجیره‌ای در تأمین کالاهای اساسی

امیدوار، سخنگوی اتاق اصناف ایران با اشاره به نقش اثرگذار این نهاد در مدیریت شرایط اخیر بازار گفت: یکی از اتفاقات مثبت در این دوره، ایجاد همدلی میان فعالان بازار و اتاق‌های اصناف سراسر کشور بود. اتاق اصناف ایران از همان روزهای ابتدایی به مدیریت شرایط ورود کرد و ارتباطات مجازی منظم میان اتاق‌های اصناف استان‌ها و اتاق اصناف ایران برقرار شد. این ارتباطات سبب شد استان‌ها به طور مستمر و منظم، گزارشی از موجودی کالاها و وضعیت بازار ارائه دهند؛ جلساتی که بدون حضور نمایندگان دولت و به صورت خودجوش میان اصناف برگزار می‌شد.

ارتباط سریع و خودجوش میان استان‌ها برای رفع کمبودها

وی ادامه داد: این هماهنگی‌ها منجر به شناسایی سریع کمبودها در استان‌های مختلف و ایجاد ارتباط مؤثر با وزارتخانه‌ها شد. به‌عنوان نمونه، در مواردی که کمبود مرغ یا روغن در یک منطقه گزارش می‌شد، به سرعت استان‌های معین برای تأمین کالاها تعیین می‌گردیدند. این همدلی موجب شد اصناف بتوانند موجودی کالاهای اساسی کشور را به صورت منسجم پایش کنند و اطلاعات دقیقی از وضعیت کالاهایی همچون برنج و روغن در استان‌های مختلف در اختیار داشته باشند.

ورود سرمایه‌های صنفی به چرخه بازار

امیدوار افزود: بازار توانست به صورت خودجوش و با استفاده از ظرفیت‌های درون‌صنفی، مدیریت کمبودها را به عهده بگیرد. علاوه بر تأمین کالاها از سوی دولت، سرمایه و موجودی کالاهای اساسی که در اختیار مباشرین صنفی و اتحادیه‌ها بود نیز وارد چرخه بازار شد و این موضوع نقش مهمی در تعادل عرضه و تقاضا ایفا کرد.

سخنگوی اتاق اصناف ایران اظهار داشت: همچنین در این دوره شاهد بودیم که همدلی میان فروشگاه‌های زنجیره‌ای و اصناف تقویت شد. به عنوان مثال، زمانی که در نقاطی از شهر کمبود روغن گزارش می‌شد، فروشگاه‌های زنجیره‌ای اعلام کردند که موجودی دارند و حاضر به توزیع آن بودند. همچنین فروشگاه‌های زنجیره‌ای خارج از سهمیه استان‌ها به صورت جداگانه شارژ می‌شدند که تجربه موفقی در مدیریت بازار رقم زد.

وی تأکید کرد: در جلسات تنظیم بازار استان‌ها نیز با همراهی استانداران، معاونین اقتصادی و مدیران سازمان‌های صمت، ارتباط مؤثری با اتاق‌های اصناف برقرار شد. به طور خاص در موضوع آرد و نان، با انتخاب نانوایان سالم و تخصیص سهمیه آرد اضافه به آنان، صف‌های نان به سرعت مدیریت و مشکلات رفع شد.

مدیریت مؤثر بازار نان با تعیین نرخ آزاد

امیدوار افزود: در حوزه نان آزادپز نیز با تعیین نرخ آزاد و معقول، انگیزه تولید افزایش یافت و از انحراف آرد به بازار آزاد جلوگیری شد. تجربه نشان داد که زمانی که نرخ‌های منطقی و عادلانه برای نان تعیین شود، نانوایان به جای فروش آرد، آن را تبدیل به نان می‌کنند و این موضوع نقش مؤثری در تعادل بازار ایفا کرد.

وی به تجربه موفق استان‌های مهمان‌پذیر نیز اشاره کرد و گفت: در این استان‌ها با حمایت از مجتمع‌های نان و تخصیص آرد آزاد، مشکلات نان در مدت کوتاهی برطرف شد. این تجربه نشان داد که باید همواره به واحدهای صنفی که نقش خدماتی و تولیدی دارند توجه ویژه داشت و نرخ‌گذاری در زمان مناسب انجام شود تا سرمایه اجتماعی اصناف حفظ گردد.

لزوم قیمت‌گذاری منطقه‌ای در بازار طلا

سخنگوی اتاق اصناف ایران همچنین به مشکلات حوزه طلا اشاره کرد و افزود: وابستگی قیمت‌گذاری طلا در استان‌ها به تابلوی قیمت تهران باعث می‌شود که در صورت قطع قیمت‌گذاری در پایتخت، بازار طلا در سایر استان‌ها تعطیل شود. باید اجازه داده شود که استان‌ها بر اساس شرایط منطقه‌ای، قیمت‌های خود را اعلام و بازار را فعال نگه دارند.

وی در پایان تأکید کرد: همه‌چیز نباید وابسته به قیمت‌های کشوری باشد؛ به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند طلا که امکان مدیریت منطقه‌ای وجود دارد. این تجربه‌ها نشان داد که می‌توان با مشارکت اصناف و ایجاد هماهنگی میان استان‌ها، بسیاری از چالش‌های بازار را با رویکرد خودجوش و درون‌زا مدیریت کرد.

 برخورد با محتکران ضروری است و تصمیمات بازار بدون حضور اصناف قابل قبول نیست

امیدوار، سخنگوی اتاق اصناف ایران با انتقاد از ضعف رسانه‌ای در برخی استان‌ها گفت: یکی از مشکلات اساسی ما این بود که صدا و سیما در بعضی استان‌ها به درستی پای کار نیامد. رسانه ملی باید بزرگان بازار را دعوت می‌کرد و در حوزه نظارت‌ها شفاف‌سازی می‌کرد. لازم بود به مردم نشان داده شود که در صورت بروز احتکار، با محتکران برخورد شده و اقدامات قانونی انجام می‌شود.

وی افزود: یکی از اقدامات مؤثر دادستان‌ها، بازداشت صنوفی بود که اقدام به احتکار کرده بودند. هرچند در برخی موارد با وساطت این افراد آزاد شدند، اما باید در چنین شرایطی با اشد مجازات با محتکران برخورد شود.

امیدوار تأکید کرد: برای ایجاد آرامش در بازار، بزرگان صنفی باید در میدان باشند و به مردم اطلاع‌رسانی کنند. باید صادقانه به مردم گفته شود که اگر در حوزه‌ای مانند روغن کمبود وجود دارد، تأمین آن در حال انجام است. همچنین لازم است از مردم به خاطر خرید منطقی و عدم ایجاد خریدهای هیجانی قدردانی شود. مردم نباید منازل خود را به انبار کالا تبدیل کنند و باید بدانند که کالا در بازار موجود است.

وی افزود: یکی از نگرانی‌ها در شرایط فعلی، اجرای طرح کالابرگ است که در صورت مدیریت نادرست می‌تواند منجر به خالی شدن ذخایر انبارها شود. این مسئله باید به دقت کنترل شود تا در شهرها با کمبود کالا مواجه نشویم.

ضرورت تسریع در ترخیص کالا و اعتماد به بخش خصوصی

سخنگوی اتاق اصناف ایران با اشاره به جلسات موفق تنظیم بازار در استان‌ها گفت: تأمین کالاهای اساسی علاوه بر منابع دولتی، با کمک اصناف و استفاده از انبارهای شخصی صنوف انجام شد. وی افزود: بانک مرکزی باید هرچه سریع‌تر مسیر ترخیص مواد اولیه کالاهای اساسی را تسهیل کند. هم‌اکنون بسیاری از مواد اولیه در گمرکات کشور معطل مانده و این مسئله باید فوراً برطرف شود. باید به تاجران خوش‌نام و بخش خصوصی اعتماد شود تا مواد اولیه به موقع وارد کارخانه‌ها شده و تولید ادامه یابد.

لزوم اصلاح نظام بانکی و حمایت از شبکه نانوایان

امیدوار در ادامه به مشکلات بانکی کشور اشاره کرد و گفت: یکی از ضعف‌های بزرگ، انحصار شبکه نانوایان در یک بانک خاص است. اگر در شرایط بحران یا حمله سایبری این بانک دچار اختلال شود، کل شبکه نان کشور مختل خواهد شد. نانوایان باید امکان استفاده از حساب‌های بانکی جایگزین داشته باشند و بانک مرکزی باید به صورت دوره‌ای مانورهای امنیتی برای شبکه بانکی برگزار کند.

وی همچنین با انتقاد از نرخ بالای بهره تسهیلات برای نانوایان تصریح کرد: بانک‌ها باید با ارائه وام‌های فوری و با نرخ پایین از واحدهای نانوایی حمایت کنند.

سخنگوی اتاق اصناف ایران با اشاره به اقدامات ارزشمند برخی مسئولان گفت: حضور معاون رئیس‌جمهور در اتاق اصناف ایران و قدردانی از اصناف اقدامی شایسته بود. همچنین در برخی استان‌ها استانداران به طور مستقیم به اتاق‌های اصناف مراجعه و از آن‌ها تقدیر کردند. این ارتباط مستقیم و بدون واسطه، تأثیر بسیار مثبتی بر روحیه اصناف داشت.

امیدوار تأکید کرد: متأسفانه در بسیاری از جلسات تصمیم‌گیری، اصناف حضور ندارند. هیچ تصمیمی در حوزه بازار نباید بدون حضور نمایندگان اصناف اتخاذ شود.

حفظ سرمایه اجتماعی و بازنگری در نظام یارانه نان

امیدوار در پایان گفت: یکی از ضعف‌های بزرگ دولت‌های فعلی و گذشته، بی‌توجهی به یارانه نان بوده است. با توجه به تجربه اخیر، اگر در آینده با بحران مواجه شویم، امکان بازگشت به نظام حمایتی قبلی دشوار خواهد بود.

وی افزود: نانوایان، مباشرین و فعالان صنفی سرمایه‌های اجتماعی و اقتصادی کشور هستند. حتی در دوران آرامش نیز باید جلسات مستمر با اصناف برگزار و مشکلات آن‌ها پیگیری شود. دولت باید همواره در کنار اصناف باشد و حمایت از آن‌ها را به عنوان یک اصل در نظر بگیرد.