بررسی چشم‌انداز فراروی داعش با کشته شدن «عبدالله قرداش»

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو، علام آمریکایی ها مبنی بر حذف فیزیکی «عبدالله قرداش» معروف به «ابوابراهیم الهاشمی القرشی» سرکرده «داعش» در روز پنجشنبه پیش، طی یک حمله آمریکایی به منزلی که او در منطقه «أطمه» در حومه ادلب حضور داشت، سوالاتی را در خصوص سرنوشت این گروه تروریستی پس از مرگ سرکرده آن، به وجود آورده است. وبگاه روزنامه قطری «العربی الجدید» با انتشار یادداشتی با این محور نوشت: «اکثر تحلیلگران و کارشناسان این‌که کشته شدن سرکرده داعش ضربه سختی به این سازمان تروریستی وارد کند را رد می‌کنند زیرا مشخص است که سازمان‌های افراطی مشابه "القاعده"، هر باری که سرکرده آن کشته شود، باز به کار خود ادامه می‌دهند، به خصوص که آن‌ها متکی به قوانین و قواعدی برای انتخاب سرکرده‌ها و رهبران جدید هستند». حذف القرشی «داعش» را موقتا سردرگم می‌کند در ادامه این یادداشت آمده است، با این وجود، انتظار می‌رود که کشتن القرشی، داعش را، هرچند موقت، سردرگم کند و منجر به عقب‌نشینی از استراتژی شود که به نظر می‌رسید القرشی به دنبال تداوم آن با راه‌اندازی یک جنگ چریکی به‌ویژه در عراق و سوریه بود. بنا بر این یادداشت، همچنین این سازمان باید مکان‌های حضور فرماندهان و سرکرده‌های خود را و نیز روش‌های ارتباطی را تغییر دهد، زیرا به نظر می‌رسد ائتلاف بین‌المللی موسوم به مبارزه با تروریسم به رهبری ایالات متحده که دائماً تهدید به تعقیب سران این سازمان کرده است، موفق به نفوذ آن شده است. انتظار می‌رود که داعش با تاخیر به مرگ سرکرده خود اعتراف کند و فعلا اقدام به رایزنی برای انتخاب سرکرده جدید و سازماندهی مجدد داخلی خود کند، مشابه آنچه پس از کشته شدن ابوعمر البغدادی در سال 2010 و سپس ابوبکر البغدادی در سال 2019 روی داد. نویسنده در ادامه نوشت: «القرشی از اواخر اکتبر 2019 که سرکردگی این سازمان را به جای البغدادی به دست گرفت، استراتژی جنگ چریکی را علیه نیروهای عراقی، "نیروهای سوریه دموکراتیک" (قسد؛ SDF) و نظام سوریه در بادیه این کشور اتخاذ کرد و با گروه‌های موسوم به «الجیش الوطنی» سوریه در شمال این کشور و در داخل شهرها و روستاها با کارگذاری بمب‌های دست ساز و خودروهای بمب‌گذاری شده؛ مقابله می‌کرد. القرشی و سازماندهی مجدد داعش القرشی با سیاست تمرکززدایی، بدون غفلت از سیاست تصمیم مرکزی، یعنی پیوند قوی‌تر زیرشاخه‌ها و هسته‌های تروریستی با تصمیم مرکزی، تلاش کرد تا داعش را بازسازی کند و غنائم به دست آورد. همانطور که در حمله اخیر به زندان غویران در "الحسکه" سوریه اقدام کرد. اقدامی که نیازمند یک تصمیم مرکزی و هماهنگی میان هسته‌های مختلف بود. در خصوص پیامدهای مرگ القرشی بر داعش، عباس شریفه، پژوهشگر متخصص در امور گروه‌های اسلامی، در مصاحبه با العربی الجدید گفت که غیبت القرشی تا حدی بر فعالیت این سازمان تأثیر خواهد داشت. اما این گروه تروریستی قادر است از مرگ رهبر خود عبور کند و دوباره فعالیت خود را از سر بگیرد. بازگشت داعش وی توضیح داد: مرگ القرشی خسران بزرگی برای داعش است؛ داعش پس از ادامه فعالیت غیرمتمرکز این سازمان در طول مرحله پیش، تلاش می‌کرد تا در راستای هماهنگی بین شاخه‌ها، به خود جانی ببخشد و کار کند. لذا انتظار می‌رود که پیش از از سرگیری مجدد فعالیت خود، در یک وضعیت پسرفت قرار گیرد. به اعتقاد این تحلیلگر، چنین سازمان‌هایی اساساً تحت تأثیر قتل رهبران خود قرار نمی‌گیرند، اگرچه چنین رویدادهایی می تواند آن‌ها را برای مدتی سردرگم کند. آن‌ها با قوانین تغذیه می‌شوند و لذا می‌توانند خود را ترمیم کنند و رهبران جدید را در بازه‌های زمانی محدود تعیین کنند. وی در خصوص اسامی نامزدهای جانشینی القرشی در راس این سازمان گفت که نمی‌توان اسامی روشنی برای سرکرده جدید گمانه‌زنی کرد، اما به احتمال زیاد شاخه عراق همچنان کنترل سازمان و رهبر جدید آن را در دست خواهد داشت و مانند دفعات قبل، سرکرده جدید نیز از عراق خواهد بود. عباس شریفه افزود: القرشی به طور کامل در رسانه‌ها غایب بود و در دوران سرکردگی وی، بر خلاف البغدادی که بیشتر مشتاق ارسال پیام های رسانه‌ای بود، پیام ها و بیانیه‌های رسانه‌ای سازمان کاهش یافت. به اعتقاد این کارشناس، داعشدر دوره گذشته به دلیل حملات نیروی هوایی ائتلاف بین المللی و روسیه تلاشی برای حفظ زمین نداشت، بنابراین از روش جنگ و گریز که نام آن را «جهاد النکایه» برای فرسایش دشمنان گذاشته بود، با تخریب دیوارها و به هم ریختن ذهنیت‌ها، به دنبال بازسازی ساختار خود و تجدید و بازیابی اعتماد شد. اما این به آن معنا نیست که در صورت ایجاد شرایط مناسب، هدف او از تسلط بر زمین منتفی یا کاملاً خارج از محاسبات قرار گیرد. این در حالی است که مقامات مسئول آمریکایی بنا بر اعلام «لوید آستین» وزیر دفاع آمریکا، از کشته شدن القرشی به عنوان ضربه سخت به سازمان داعش یاد می‌کنند. «جان کربی» سخنگوی وزارت دفاع آمریکا نیز به نوبه خود گفت که القرشی در تلاش بود تا داعش را به گذشته خود بازگرداند لذا کشته شدن وی ضربه محکمی به این سازمان است. اما «رشید حورانی» تحلیلگر و محقق سوری، بعید دانست که مرگ القرشی در مرحله بعدی تاثیر بسزایی بر فعالیت داعش بگذارد زیرا انتظار می‌رود که داعش پس از کشته شدن «ابوبکر البغدادی» سرکرده سابق خود، برای چنین روزی نیز آماده باشد. وی با مرتبط دانستن سرنوشت داعش به تحولات کلی منطقه، افزود: «نتظار می‌رود در مدت کوتاهی رهبر جدیدی انتخاب شود که به تلاش ها برای احیای فعالیت داعش ادامه دهد و از روشی در مدیریت داخلی و خارجی پیروی کند که به آن امکان دهد حضور خود را در منطقه تحمیل کند و خود را به عنوان یک بازیگر اصلی مطرح کند». اما «هانس - جیکوب شیندلر» یکی از مقامات سابق سازمان ملل در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه می‌گوید که کشته شدن القرشی به وضوح یک شکست بزرگ برای داعش به شمار می‌رود. وی افزود: «طبعا آن‌ها یک رهبر جدیدتعیین خواهند کرد و طرح نام آن، امروز صرفا در حد گمانه‌زنی است.. اما اشتباه این است که فکر کنیم همه چیز تمام شده است. یا این‌ه با توجه به تعداد کم حملات در اروپا و ایالات متحده، اوضاع پس از این پاکسازی صورت گرفته، بهتر می‌شود». «وائل علون» پژوهشگر اندیشکده «جسور» در این خصوص به العربی الجدید گفت: «کشته شدن القرشی از دو جنبه تأثیر عمده‌ای بر سازمان داعش خواهد داشت؛ نخست، توانایی ائتلاف بین المللی در ردیابی و هدف قرار دادن رهبران سازمان که به شدت توانایی سازمان را برای احیای مجدد تضعیف می‌کند و دوم، شکست ائتلاف در سیاست مرکزی است که سازمان سعی کرد آن را بازگرداند، همانطور که در حمله به زندان غویران در الحسکه از آن استفاده کرد. عملیاتی که نیاز به تصمیمات مرکزی داشت و این امری بود که داعش به دنبال تقویت آن بود. وی افزود که قتل القرشی تلاش‌های داعش را در این زمینه تضعیف می‌کند و وظایف جدیدی از جمله تغییر مکان‌ها و تغییر روش‌های ارتباطی را به دلیل نفوذ ائتلاف به آن تحمیل می‌کند. علوان به نکته دیگری در ارتباط با محل استقرار سرکرده داعش، یعنی استان ادلب در شمال سوریه اشاره کرد که موضع فعالیت این سازمان نیست بلکه پناهگاهی امن برای سرکرده‌های این سازمان است. لذا انتظار می‌رود که در مرحله بعدی نظارت امنیتی بیشتری بر فعالیت این این سازمان‌های تروریستی در ادلب صورت گیرد. پیامدها فراتر از عراق و سوریه است بر اساس این یادداشت، پیامدهایی قتل القرشی به فعالیت های «داعش» در عراق و سوریه، به ویژه پس از ظهور «ولایع خراسان» (شاخه داعش در افغانستان) در دوره اخیر و انجام عملیاتهای متعدد آن، محدود نخواهد شد. عملیات‌هایی نظیر حمله به فرودگاه کابل در جریان عقب نشینی ایالات متحده در ماه آگوست گذشته. بنا بر این گزارش، داعش در دوران القرشی شاهد رشد چشمگیر در منطقه دریاچه چاد؛ به ویژه پس از بیعت برخی از جنگجویان گروه «بوکوحرام» (فعال در نیجریه) با وی و همچنین در آفریقای مرکزی بود. دامیان فره، مدیر شرکت «جهاد آنالیتیکس» متخصص در انالیز اطلاعات مربوط به جهاد بین‌المللی و سایبری توضیح داد که القرشی در زمان رهبری خود بر داعش، مدت‌ها قبل از این‌که طالبان به قدرت برسد، تلاش کرد تا «ولایه خراسان» را در خط مقدم صدارت قرار دهد. وی در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه گفت که داعش در سال 2020 درخشش خود را بازیافت، قبل از این‌که عملیات آن در سال گذشته از نظر کمی و کیفی کاهش یابد.