بر سر دعوای صدا و سیما با ارشاد، نظارتی دیگر نمانده / فاجعه بارترین محصولات به لحاظ هنری و اخلاقی در VOD ها برای خانواده ها تولید می شود

به گزارش خبرنگار شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ مسئله شبکه نمایش خانگی و محصولاتی که به مخاطبان عرضه می شود‌، در سال‌های اخیر بیش از هر زمان دیگری با چالش‌های گوناگون و انتقاد کارشناسان مواجه شده است؛ اینکه متولی ممیزی آثار این حوزه کیست و اساسا آیا ممیزی خاصی صورت می‌گیرد یا نه، باعث شده تا این حوزه به نوعی تبدیل به «منطقه آزاد» شود.

محمدصادق کوشکی استاد دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار فرهنگی «راه دانا» به بررسی این موضوع پرداخته است.

مسئله شبکه نمایش خانگی، از آن دست مسائل فرهنگی و رسانه‌ای کشورمان است که دائما با چالش و اما و اگرهایی مواجه هست؛ واقعیت هم این است که انگار تکلیف این شبکه و برخی مشکلات آن معلوم نیست. به نظر شما درباره این حوزه چگونه باید عمل شود؟

منظور از شبکه نمایش خانگی، یعنی آن کالای فرهنگی که ویژه خانواده ساخته می‌شود؛ طبیعتا وقتی محصولی برای خانواده ساخته می‌شود باید بر اساس الگوهای شرعی، قانونی و هنجاری باشد و ضوابط پخش در خانواده استاندارد و نرمال ایرانی را داشته باشد. در حالی که مدت قابل توجهی است کارهایی که استاندارد پخش در محیط خانواده را ندارند و حتی از استانداردهای پخش در سینما هم فاصله بسیار دارند و بی‌کیفیت؛ برای شبکه نمایش خانگی تولید می‌شوند.

حتی فاجعه‌بارتر اینکه تقریبا هیچ نوع ضوابط ممیزی سینما و سیما در آنها رعایت نمی‌شود. یعنی سازندگان این اختیار را دارند که بدور از هرگونه ضوابط اخلاقی و قانونی و حتی حرفه‌ای، آن چیزی را که خودشان دوست دارند براحتی بسازند که مخاطب اصلی آن خانواده است. این به شدت فاجعه‌بار است و اگر ضوابط چنین نمونه‌هایی را در اروپای غربی یا آمریکای شمالی نگاه کنیم، شاهد هستیم که حتما محصولاتی که برای مصرف خانواده عرضه می‌شوند، از استانداردهای اخلاقی و هنجاری بیشتری برخوردار هستند و لزوما همه با رعایت سنی منتشر می شوند.

فاجعه بارترین محصولات به لحاظ هنری و اخلاقی در VOD ها

اما در کشور ما با کمال تاسف برعکس است و فاجعه بارترین محصولات از نظر هنری و اخلاقی و هنجاری برای مصرف خانوارها تولید می‌شود و تقریبا سازندگان این محصولات مطمئن هستند که وزارت ارشاد کاری به آنها ندارد. این یک اتفاق فاجعه‌بار است و تخلف قانونی از سوی ارشاد و از طرفی وظیفه‌نشناسی سازندگان محصولات است. وقتی عموم سازندگان چنین محصولاتی اصول اولیه کیفیت هنری و هنجارهای اخلاقی و اجتماعی را رعایت نمی‌کنند باید با اهرم جدی قانون با آن ها برخورد شود که متاسفانه وزارت ارشاد در طول 6 سال گذشته و البته قبل از آن هم تاحدودی، این را رها کرده و فکر می کنم در مجلس آینده یکی از مواردی که کمیسیون فرهنگی روی آن باید دست بگذارد و از ادامه فاجعه جلوگیری کند، این مورد است که از تولید محصولاتی که به اسم تولیدات خانگی عرضه می‌شوند، به نحوی جلوگیری کند.

چرا کمیسیون فرهنگی در این باره ورود نمی کند؟

البته در این عرصه مشکل قانونی وجود ندارد، بلکه مشکل عدم اجرای قانون و تمکین به قانون از سوی وزارت ارشاد را داریم. قطعا باید کمیسیون فرهنگی مجلس یازدهم ورود کند و بیش از این اجازه این حجم از ناهنجاری را ندهد. این محصولات با مهر وزارت ارشاد جمهوری اسلامی وارد فضای خانواده‌ها می‌شود و خانواده‌ها به این مهر اعتماد می کنند و زمانی متوجه می‌شوند که بسیاری از خطوط قرمز اخلاقی و ایمانی‌شان در خانواده زیرسوال رفته است.

عده‌ای می‌گویند این شبکه نمایش خانگی باید زیرنظر صداوسیما برود. نظر شما چیست؟

ببینید، اگر وزارت ارشاد وظایف قانونی‌اش را در این زمینه انجام دهد، نیازی به اینکه شبکه نمایش خانگی جای دیگری برود، نیست؛ شما در این زمینه قانون دارید و اگر ضوابط کم است، باید لایحه بدهند تا مجلس آینده قوانین به روزتری را تصویب کند ولی همین قوانین فعلی را اگر ارشاد اجرا کند، وظیفه شرعی و قانونی‌شان را طبق قانون فعلی انجام دهد، معلوم می‌شود بسیاری از آثاری که عرضه شده حتما رد خواهد شد.

یعنی از نظر قانونی وزارت ارشاد مسئول است؟

بله و نکته این است که مدیران ارشاد اگر پایبند قانون باشند و قانون را در این زمینه اجرا کنند، مشکلی نخواهیم داشت.

صدا و سیما که می‌گوید این شبکه باید زیرنظر او باشد و او به استنادات قانونی ارجاع می دهد!

نه، صدا و سیما اگر آثار خودش را ممیزی کند کفایت می‌کند! ما قبلا موسسه‌ای به نام رسانه‌های تصویری داشتیم که زیر نظر ارشاد بود. حالا آن موسسه به آن شکل فعالیت نمی کند و تعطیل شد، ولی دادن مجوز به چنین محصولاتی که برای اکران در نمایش خانگی هست، قانونا برعهده وزارت ارشاد است.

حالا اگر اختلاف قانونی بین سیما یا ارشاد وجود داشته باشد، این یک بحث اداری است. الان بحث ما اداری نیست، بحث ما محتوایی است. کسانی که این محصولات را می‌سازند به وزارت ارشاد مراجعه می‌کنند، به صداوسیما که نمی‌روند.

بر سر دعوای صدا و سیما با ارشاد، نظارتی دیگر نمانده است

نکته من در خصوص مجوز ساخت و پخش محصولات است. اینکه یک سیمای اینترنتی ایجاد شده، چه در آن گفت وگو، فیلم، چه هر محصولی پخش کنند، به نظر می‌رسد مجوز آن با صداوسیماست؛ البته قانون ما در اینجا ابهام هم دارد. ولی در کل به نظر می رسد مجوز تلویزیون‌های اینترنتی به عنوان یک قالب و مدیوم با سیماست، اما بحث من تا الان با محتوای آثار است. اینکه آثار چگونه تولید شود و مجوز پخش محتوای آن صادر شود یا نه، قانونا دست وزارت ارشاد است، اما اینکه مثلا در قالب DVD فروخته شود که البته الان چنین چیزی معنی ندارد و در قالب بسته‌هایی در فضای مجازی و با عنوان شرکت هایی در فضای مجازی عرضه می‌شود، یا هر قالب دیگر، به نظر می‌رسد این برعهده صدا و سیماست.