بزن مطرب سرودی خوش
شاید اولین روزهایی که سرود سلام فرمانده تولید و پخش شد، هیچکس حتی سازندگانش هم حدس نمیزدند که روزی این سرودِ بظاهر ساده اینقدر در دلها و جانها جای بگیرد و همه آن را زمزمه کنند.
به گزارش مشرق، تقی دژاکام طی یادداشتی در روزنامه جوان نوشت: شاید اولین روزهایی که سرود سلام فرمانده تولید و پخش شد، هیچکس حتی سازندگانش هم حدس نمیزدند که روزی این سرودِ بظاهر ساده اینقدر در دلها و جانها جای بگیرد و همه آن را زمزمه کنند و آوازه آن مرزهای ایران اسلامی را هم در نوردد و به زبانهای عربی و اردو و انگلیسی و ترکی و هندی و یونانی و افغانی و چندین زبان دیگر عیناً یا تقریباً با مضمون امام زمانی ترجمه شود. اگر یادتان باشد خیلی از کسانی که دستی به ادب و ادبیات داشتند آنروزها از قوی نبودن ادبیات و واژگان بهکار رفته در آن گلایه هم داشتند اما بسیاری از همانها وقتی دیدند فرزندان خودشان چه انس و ارتباط خوبی با آن برقرار کردهاند، کوتاه آمدند و به تجلیل این سرود بخصوص به دلیل اینکه دلها را تسخیر کرده بود پرداختند.
استفاده از ظرفیت شعر و سرود سابقه بسیار زیاد و جالبی در انقلابها و تحولات جهان دارد. گفتهاند در انقلاب فرانسه مردم و گروههای انقلابی بیش از دوهزار سرود و تصنیف ساختند که البته معروفترین و ماندگارترین آنها دو سرود مارسی یز و کا ایرا با مضامینی چون «درست خواهد شد» و «ما تسلیم نمیشویم» است. در جنگ جهانی و در انقلاب اکتبر روسیه هم نمونههایی از این سرودها و آهنگها تأثیرگذار بودند از جمله شور امیروف اثر آهنگساز شهیر روسی فکرت امیروف.
رهبر فرزانه انقلاب اسلامی هم در مردادماه سال 1380 درباره سمفونی شور میگوید: «من شنیدهام که در قضایای جنگ جهانی در روسیه، شورِ امیروف در تهییج مردم برای وارد شدن به میدان جنگ، بیشترین تأثیر را داشت؛ یعنی در خدمت اهداف مردمی قرار گرفت. به طور طبیعی این توقع از هنرمندِ هر کشوری وجود دارد؛ یک هنرمند چطور میتواند نسبت به این قضیه بیتفاوت بماند؛ در حالی که دشمن از ابزار هنر استفاده میکند؟»
نمونه دیگر در سالهای اخیر، آثار بشدت تأثیرگذار و حماسی جولیا پطرس خواننده مسیحی لبنانی است که همیشه برای جبهه مقاومت و مجاهدان علیه صهیونیسم و تمامیت ارضی لبنان و کشورهای اسلامی و عربی، یک غافلگیرانه شورآفرین دارد؛ کسی که عواید اثر جهانی و ماندگارش احبائی را که در استقبال از پاسخِ نامه سیدحسن نصرالله به مجاهدان جنگ 33روزه سروده و اجرا شده بود به خانواده شهیدان مقاومت اهدا کرد و بعدها هم با سرودهایی چون الحق سلاحی در تجلیل از حماسه مردم فلسطین در جنگ هشتروزه علیه اسرائیل این کار را تکرار کرد.
در خود انقلاب اسلامی، هم نیروهای انقلابی مسلمان و هم گروهها و سازمانهای چپ، از هنر موسیقی و بخصوص سرودهای مهیج و حماسی برای خیزش عمومی مردم نهایت استفاده را کردند. در میان نیروهای مسلمان، گروه سرود حسینیه ارشاد و کمی پیشتر از آن خوانندگانی که زودتر از دیگران پیام انقلاب را گرفته بودند به ساخت و اجرای آثاری در این زمینه پرداختند که گاه همپا یا همراه نوارهای کاست سخنرانیهای امام خمینی پخش و منتشر میشد. از مهمترین نمونههای این سرودها و تصانیف میتوان به تصنیف «از خون جوانان وطن لاله دمیده»، خمینی ای امام، برخیزید ای شهیدان راه خدا، به لاله در خون خفته، بهاران خجسته باد، ایران ای سرای امید، و بخصوص سرود ایران ایران اشاره کرد.
با گسترش و تقویت ترانهها و تصنیفهایی که بر اساس شعر شاعران مشهور ایرانی ساخته و تولید شد، بتدریج سرودهای انقلابی کمتر و کمتر در دستور تولید قرار گرفت، شاید هم متولیان امر احساس کردند حالا که انقلاب اسلامی به پیروزی رسیده، دیگر چه نیازی به سرودهای انقلابی است؟ به همین دلیل پس از سالها مرکز سرود و آهنگهای انقلابی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نام خود را به مرکز سرود و موسیقی تغییر داد و عبارت «سرودهای انقلابی» حذف شد. جالب اینکه در سالهای بعد، اگر هم سرودی ساخته شد از مفاهیم بلند و آرمانهای انقلابی و مکتبی تا حدود زیادی خالی و عاری شده بود؛ مفاهیمی چون توحید، مستضعفان، رهبران انقلاب، جهانوطنی اسلامی یا شعارهای ضداستکباری و ضدآمریکایی.
برگردیم به ماههای اخیر و گُل کردن سرودی که توسط یک گروه ناشناس در استان گیلان تولید شد اما شهرتی جهانی یافت. پس از آن بود که خوشبختانه توجه به ابزار مؤثری به نام سرود انقلابی بار دیگر جدی گرفته شد و آثار متعددی با شدت و ضعف کمتر و بیشتر تولید شد. صداوسیما هم خوشبختانه در دوره جدید اهتمام محسوسی به این موضوع نشان داده و هم با هوشمندی با تولید آثاری در شبکه پویا و نهال و هم در برنامههای استعدادیابی چون اعجوبهها و نماهنگ و نواهنگ و... این تلاش را در معرض توجه عموم مردم قرار داده است که جای تقدیر دارد.