به‌کارگیری هوش مصنوعی در تحصیلات مقدماتی سبب تحول در آموزش می‌شود
رئیس مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) دانشگاه علم و صنعت ایران با بیان اینکه اگر بتوانیم هوش مصنوعی را در عرصه آموزش در مقاطع پایه و مقدماتی به‌کار بگیریم، به طور حتم عرصه آموزش متحول می‌شود؛ تصریح کرد: آموزش در دنیای امروز با محیط سایبری و فناوری عجین شده است. این موضوع علاوه بر اینکه می‌تواند کیفیت یادگیری را افزایش دهد، بلکه سبب افزایش سطح انتظارات از افراد می‌شود.
رئیس مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) دانشگاه علم و صنعت ایران با بیان اینکه اگر بتوانیم هوش مصنوعی را در عرصه آموزش در مقاطع پایه و مقدماتی به‌کار بگیریم، به طور حتم عرصه آموزش متحول می‌شود؛ تصریح کرد: آموزش در دنیای امروز با محیط سایبری و فناوری عجین شده است. این موضوع علاوه بر اینکه می‌تواند کیفیت یادگیری را افزایش دهد، بلکه سبب افزایش سطح انتظارات از افراد می‌شود.
دکتر ناصر مزینی، با اشاره به کاربردهای هوش مصنوعی در عرصه آموزش گفت: سال‌ها است که استفاده از هوش مصنوعی یا آموزش هوشمند با استفاده از سیستم‌های آموزشی در کانون توجه قرار دارد. کلیات این موضوع به این نحو است که محتوای درسی با توجه پیشرفت‌های یادگیرنده در اختیار جامعه هدف قرار گیرد. به این ترتیب که موارد درسی با توجه به بازخوردهایی که از فرد یادگیرنده گرفته می‌شد، در اختیار یادگیرندگان بعدی هم قرار می‌گیرد و مواردی مانند میزان دقت در یادگیری، میزان سرعت یادگیری، نیاز به تکرار یک مبحث درسی و حتی ویژگی‌های رفتاری افراد در این سیستم‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گرفتند. میزان عملکرد این سیستم‌ها هرچقدر گسترده‌تر می‌شد، محتوای مناسب‌تری را ارائه می‌داد و سبب افزایش کاریی می‌شد.
رئیس مرکز فاوای دانشگاه علم و صنعت ایران با بیان اینکه این روزها شاهد ظهور ابزارهای نوین هوش مصنوعی هستیم، تصریح کرد: ظهور ابزارهای نوینی مانند چت «جی‌پی‌تی»، شرایط آموزشی را تغییر داده است. میزان دسترسی به این ابزارها نسبت به گذشته افزایش یافته است؛ به نحوی که در دسترس تمام دانشجویان قرار دارد. میزان دسترسی به نحوی است که می‌توان به مقاطع تحصیلی متوسطه و مقدماتی نیز تسری داد. شاید بتوان ادعا کرد که میزان دسترسی افراد به ابزارهای نوین به صورت کاملا فراگیر و نامحسوس است.
وی با بیان اینکه تکنولوژی‌های نوین با معایبی نیز همراه هستند، اظهار کرد: سال گذشته، تجهیزاتی از برخی داوطلبان کنکور کشف و ضبط شد که به صورت نامحسوس در گوش داوطلب قرار می‌گرفت و اطلاعات را از راه دور به حوزه برگزاری آزمون منتقل می‌کرد. تقلب با استفاده از ابزارهای نوین، جنبه منفی تکنولوژی‌های نوین است اما اینطور نباید تصور کرد که تکنولوژی‌های نوین فقط معایب دارد.
تناسب میان محتوای آموزشی با توانایی افراد به کیفیت آموزشی کمک می‌کند
استاد گروه هوش مصنوعی و رباتیک دانشگاه علم و صنعت ادامه داد: در گذشته تلاش می‌شد که محتوای آموزشی منطبق بر توانمندی‌ها و نیازهای آموزشی افراد باشد. این روزها، با استفاده از هوش مصنوعی می‌توان به تحقق بهتر این موضوع کمک کرد و محتوای آموزشی را به طور کامل شخصی‌سازی کرد و به صورت فرد به فرد ارائه داد. به طور قطع، تناسب میان محتوای آموزشی با توانایی افراد می‌تواند کیفیت آموزشی را بهتر کند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علم و صنعت با بیان اینکه مزایای به‌کارگیری هوش مصنوعی در عرصه آموزش به آموزش شخصی‌سازی شده محدود نمی‌شود، افزود: نه تنها محتوای آموزشی بلکه مطالب آزمون‌ها می‌تواند برای افراد حاضر در یک کلاس درس متفاوت باشد.
وی در بخش دیگری ادامه داد: ابزارهایی مانند «واقعیت افزوده» و «واقعیت مجازی» در کنار هوش مصنوعی می‌توانند مزید برعلت شوند و با فراخور سطح یادگیرنده، محتوای آموزشی را به صورت بصری و 3بعدی ارائه دهند. در دسترس بودن تجهیزاتی از این دست می‌تواند به اثربخشی امر آموزش کمک کند. انواع ابزارهای «یادگیری ماشین» می‌توانند در این فناوری‌ها نیز تحولات خوبی در حوزه آموزش ایجاد کنند. این ابزارها می‌توانند کوچک‌ترین ویژگی‌های رفتاری مخاطبین را یاد بگیرند و برمبنای آن عمل کنند.
«انتظارات» و «توانایی» افراد در عرصه آموزش تغییر یافته است
دکتر مزینی با بیان اینکه امروزه انتظارات و توانایی‌های افراد در عرصه آموزش تغییر کرده است، خاطرنشان کرد: به طور مثال، در گذشته از یادگیرنده می‌خوانستند که جدول ضرب اعداد 2 رقمی را حفظ کند اما انتظارها و خواسته‌ها در گذر زمان با گسترش به‌کارگیری فناوری ها مثل فراگیر شدن ماشین‌حساب تغییر کرد. امروزه به واسطه ظهور ابزارهای نوین انتظارات باید تغییر کنند.
این استاد دانشگاه با طرح این پرسش که «آیا یک وکیل می‌بایست تمام قوانین، حقوق جزایی، کیفری و غیره را حفظ کند؟» تصریح کرد: در گذشته، یک وکیل وقتی توانمند محسوب می‌شد که تمام قوانین و مقررات را در ذهن داشته باشد. شرایط این روزها نسبت به گذشته تغییر کرده است و به واسطه فراگیر شدن ارتباطات و ابزارهای هوش مصنوعی یک وکیل در کم‌ترین زمان ممکن می‌تواند به قوانین و مقررات و دیگر مطالب مرتبط دسترسی داشته باشد و امروز باید چنین شخصی بتواند مطالب بسیار گسترده فراهم شده را تحلیل کند.
معاون پژوهش و فناوری مرکزآموزش الکترونیک دانشگاه علم و صنعت ایران با بیان اینکه آموزش در دنیای امروز با محیط سایبری و فناوری عجین شده است، اظهار داشت: نه تنها کیفیت یادگیری افزایش می‌یابد بلکه سبب افزایش سطح انتظارات از افراد می‌شود. من به عنوان یک استاد انتظار ندارم که یادگیرنده فرمول ها و روابط ریاضی را حفظ کند اما انتظار دارم محتوای درسی را تحلیل کند. هوش مصنوعی می‌تواند در امر تحلیل و ارزیابی افراد وارد شود. البته این پرسش که «هنگامی که یادگیرنده به تمام اطلاعات دسترسی دارد، چگونه می‌توان توانایی و آموخته های او را ارزیابی کرد؟» مطرح می‌شود و در پاسخ باید گفت، باز هم باید به مدد هوش مصنوعی، رابط‌های کاربری صوتی و تصویری هوشمند و دیگر امکاناتی که هوش مصنوعی در اختیار قرار می دهد میزان یادگیری ارزیابی شود.
میزان به‌کارگیری هوش مصنوعی در رشته‌ها متفاوت است
وی در پاسخ به این پرسش «آیا هوش مصنوعی می‌تواند در تمام رشته‌ها به‌کار گرفته شود؟» گفت: میزان به‌کارگیری هوش مصنوعی در رشته‌ها متفاوت است؛ به طور مثال، کاربرد این تکنولوژی در رشته‌های تجربی، مهارتی مانند پزشکی بیشتر است. دانشجویان می‌توانند یک ارگان بدن را با ابزارهای واقعیت افزوده یا تصاویر 3بعدی ببینند. تصاویر می‌توانند در یک محیط مجازی اما شبیه به واقعیت برای دانشجویان ارائه شود به نحوی که حس واقعی بودن را القاء کند. کاربرد هوش مصنوعی در رشته‌های مهارتی موثرتر است اما در رشته‌های مفهومی‌تر میزان کاربرد آن شاید کمتر باشد.
دکتر مزینی ادامه داد: کاربرد هوش مصنوعی در رشته‌هایی که بیشتر نظری، ذهنی فلسفی هستند کمتر است. با تمام این تفاسیر، هوش مصنوعی می‌تواند در تمام رشته‌ها به‌کار گرفته شود.
عضو هیات‌علمی دانشگاه علم و صنعت درباره میزان فاصله ایران با کشورهای پیشرفته در عرصه هوش مصنوعی گفت: هوش مصنوعی مبتنی بر نرم‌افزار، پیاده‌سازی و استفاده از ابزارهای فضای دیجیتال است. قاطعانه باید گفت که فاصله ما با کشورهای پیشرفته در این زمینه زیاد نیست. متخصصانی در کشور حضور دارند که می‌توانند همان فعالیت های پژوهشگران کشورهای پیشرفته را انجام دهند. لیکن موضوعی در ارتباط با ایجاد فاصله میان ما و کشورهای پیشرفته وجود دارد و آن نقش دولت است.
وی ادامه داد: دولت می‌تواند با فراهم کردن ابزار و پشتیبانی‌های مادی از ابزارهای فضای مجازی و هوش مصنوعی سبب برطرف شدن این خلاء شود. ما در زمینه فراهم بودن ابزار و حمایت‌های مادی با کشورهای پیشرفته بسیار فاصله داریم. همچنین باید به مؤلفه‌هایی مانند تحریم و شرایط اقتصادی نیز اشاره کنیم. اگر این زمینه‌ها کمرنگ‌تر شود و دولت شرایط اقتصادی مناسب را فراهم کند؛ انگیزه مدیران بالادستی برای استفاده از هوش مصنوعی بیشتر می‌شود و توسعه شکل می‌گیرد.
این استاد دانشگاه درباره مقاومت‌ها در به‌کارگیری هوش مصنوعی گفت: بدیهی است معمولا نسل قدیم به سختی می‌تواند تحول نسل جدید را بپذیرد. برخی از افراد که پا به سن گذاشته‌اند، حتی تمایلی به استفاده از قابلیت ابزارهایی مثل تلفن همراه ندارند هرچه درباره مزایای به‌کارگیری آن در آموزش، استدلال کنیم، بازهم کار سختی در پیش داریم. به هرحال در امر به‌کارگیری هوش مصنوعی باید فرهنگ‌سازی شود و بدون شک نسل جدید که اصطلاحا نسل دیجیتال شناخته می شوند و نیز افرادی که نیازمند استفاده از فناوری‌های نوین و قابلیت های هوش مصنوعی درامر آموزش باشند به شدت از کاربرد این ابزارها استقبال می‌کنند.
دکتر مزینی با بیان اینکه اراده در سطح کلان برای به‌کارگیری هوش مصنوعی در آموزش باید افزایش یابد، گفت: اگر بتوانیم هوش مصنوعی را در عرصه آموزش در مقاطع پایه و مقدماتی به‌کار بگیریم، به طور حتم عرصه آموزش متحول می‌شود. وی به مثالی اشاره کرد که درکنفرانس اموزش الکترونیکی سال گذشته ارایه شده بود و یکی از این مقالات در ارتباط با یک معلم در یک مدرسه روستایی بود و این معلم با انگیزه شخصی یک محتوای واقعیت افزوده را آماده کرده بود و برای دانش‌آموزان ارائه داده که بسیار ارزشمند و اثربخش است؛ چنین زمینه‌هایی در کشور وجود دارد اما پراکنده است و انسجام، حمایت و هدایتی برای آن وجود ندارد. هدایت و برنامه‌ریزی باید در سطح مدیریت کلان اتفاق بیفتد که در این صورت نسبت به به‌کارگیری هوش مصنوعی در آموزش و بهره‌مندی از مزایای آن بسیار خوش‌بین هستم.