بیوریتم و نقش آن در تیم های ورزشی؛/ توضیح علمی دو پدیده نادر جام‌های جهانی

به گزارش "ورزش سه"، گاهی ورزشکاران از تمرکز بالایی برخوردارند و توانایی یادگیری بالایی دارند، همان افراد در روزهای دیگر دچار حواس پرتی و اختلال حافظه میشوند. همچنین گاهی در شرایط روحی خوبی قرار دارند و در زمان دیگر دچار احساسات منفی، افسردگی و بی حوصلگی می‌شوند. از نظر جسمانی گاهی ورزشکاران توانایی، مقاومت و تحمل بیشتری داشته و نیرومند و پرشور هستند و در روزهای دیگر احساس خستگی کرده و بیشتر مستعد آسیب دیدگی هستند. به راستی چرا چنین حالت‌هایی در ورزشکاران رخ میدهد؟ این تغییر حالات به خاطر وجود بیوریتم در سیستم بدن است. در واقع انرژی فیزیکی، حالات روحی و وضعیت احساسات و نیز توان فکری انسان‌ها به شکل دوره‌ای کم و زیاد می‌شوند؛ زیرا بدن انسان نمی‌تواند برای مدتی طولانی سطح بالایی از کارایی فیزیولوژیکی، روانشناختی و اجتماعی را حفظ کند. شناخت چرخههای بیوریتم و استفاده از آن‌ها در ورزش برای ورزشکاران، مربیان و داوران حائز اهمیت زیادی می‌باشد؛ ورزشکاران با آگاهی از چرخه های بیوریتم خود، می توانند برنامه تمرینات و یا کارهای خود را به نحوی تنظیم کنند که ضریب خطا و احتمال آسیب‌دیدگی به حداقل رسانده شود، مربیان می توانند برنامه‌های تمرینی را براساس چرخه های بیوریتم ورزشکاران تعیین نمایند و در زمان انتخاب ترکیب تیم برای شرکت در مسابقههنگامی که دو ورزشکار در شرایط یکسانی هستند (جسمی، تکنیکی و غیره)، ورزشکاری را انتخاب نمایند که چرخه‌های بیوریتم او در شرایط بهتری در روز مسابقه باشد، همچنین برنامه کاری داوران را باید به نحوی تنظیم کرد که این افراد در روز (مسابقه) از چرخه‌های بیوریتم (به خصوص چرخه ذهنی) خوبی برخوردار باشند و در صورتی که داوری در روزهای بحرانی قرار داشت، بهتر است به جایشان از داورانی که در آن روزها سیکل مثبت دارند استفاده شود تا احتمال خطا در قضاوت به حداقل برسد. توجه به چرخه های بیوریتم در انتخاب ترکیب تیم و به تبع آن نتایج کسب شده بسیار اهمیت دارد. مثلا تیمی که با دو مهاجم بازی می کند اگر یکی از این دو مهاجم از نظر فیزیکی در ناحیه مثبت (Active) باشد، پر انرژی بوده و قابلت دوندگی، پرس و استارت های انفجاری را دارد ولی اگر مهاجم دیگر در ناحیه منفی (passive) باشد قاعدتا قدرت و توان همراهی با مهاجم اول را نداشته و حملات تیم بی ثمر خواهد بود. یا مثلا بازیکنی را در نظر بگیرید که به لحاظ فیزیکی در ناحیه مثبت بوده و قدرت دوندگی بالایی دارد اما به دلیل اینکه از نظر عقلانی در ناحیه منفی قرار دارد در ارسال پاس یا زدن ضربه آخر قدرت تمرکز و تصمیم گیری درست را نداشته و مدام دچار اشتباه می شود. این دو چرخه و ترکیب آن ها برای انتخاب بازیکنان بسیار اهمیت دارد به همین دلیل برخی از نرم افزارهای ترسیم بیوریتم یک منحنی به نام تفوق یا تسلط (Mastery) رسم می کنند که برآیندی از دو نیروی جسمانی و عقلانی است. همچنین توجه به وضعیت روحی و عاطفی بازیکن که با چرخه عاطفی نمایش داده میشود بسیار مهم است. به فرض اگر بازیکنی به لحاظ فیزیکی و عقلانی در شرایط بسیار مناسبی باشد ولی از نظر عاطفی در ناحیه مثبت یا در روز بحرانی باشد ممکن با کوچکترین تحریک یا اهانت بازیکن تیم مقابل یا یک تصمیم اشتباه داور عکس العمل ناخواسته و غیر قابل کنترلی انجام دهد که منجر به اخراج بازیکن حتی در دقایق ایتدایی بازی شده و تیم را با مشکل مواجه کند.

نمونه های تجربی جهان فوتبال تیم ملی فرانسه ریمون دومنک، تیری آنری و ترزگه وقتی دومنک فهرست 23 نفر نهایی‌اش برای یورو 2008 را خواند، نام بافه گومیس به عنوان چهارمین مهاجم و پس از آنری، بن‌زما و آنلکا دیده می‌شد. او بدون تجربه حتی یک بازی ملی، در فهرست 30 نفره دومنک به ترزگه ترجیح داده شد. دومنک اعتقاد داشت از نظر صور فلکی قرار گرفتن ترزگه در ترکیب تیمش درست نیست. او در جای دیگری هم در توجیه عدم دعوت هم زمان ترزگه و آنری به تیم ملی گفته بود که طالع آن ها به هم نمی خورد. استفاده از صور فلکی و یا بروج فلکی در طالع بینی از قدیم مورد توجه طرفداران طالع بینی بوده است. در واقع منظور دومنک از این اظهارات عدم تطابق چرخه های بیوریتم آنری و ترزگه بوده است که باعث می شد این دو مهاجم در کنار هم نتوانند حداکثر کارایی را ارایه کنند. تیری آنری متولد 17 اوت 1977 و دیوید ترزگه متولد 15اکتبر 1977 هستند. نمودار بیوریتم این دو بازیکن سابق تیم ملی فرانسه در زیر مشاهده می شود.

همانطور که ملاحظه می کنید در روزی که آنری از نظر فیزیکی 81 درصد آمادگی جسمانی دارد، منحنی فیزیکی ترزگه در محدوده 40 درصد است. از نظر قوای عقلانی هم وقتی آنری بیش از 95 درصد توان فکری دارد، ترزگه در محدوده 41 درصد است. این بدین معنی است که این دو مهاجم نمی توانستند در کنار هم کارایی مطلوبی داشته باشند. و وقتی آنری انتخاب اول است ترزگه نمی تواند در کنار او باشد. پس حرف دومنک اگر چه در غالب خرافات و عامیانه بیان شده ولی بی ربط نبوده است.

فینال جام جهانی 2006: ضربه سر زیدان به ماتراتزی ضربه سر خشمگینانه زین‌الدین زیدان به سینه مارکو ماتراتزی در فینال جام جهانی 2006، اتفاقی که به اخراج زیزو از زمین و از دست رفتن جام برای فرانسوی‌ها منجر شد و برای همیشه در تاریخ جامهای جهانی و حافظه فوتبال دنیا ماندگار شد. مشهورترین اخراج تاریخ فینال‌های جام جهانی فوتبال باعث شد بهترین بازیکن فرانسه از میدان خارج شود. فرانسه و ایتالیا در نهایت در پایان وقتهای معمول به تساوی 1-1 رسیدند ولی ایتالیایی‌ها در ضربات پنالتی به پیروزی رسیده و جام جهانی را بالای سر بردند. اما حتی ایتالیایی‌ها هم قبول دارند که اگر شیطنت ماتراتزی و عکس العمل و اخراج زیدان نبود، ممکن بود نتیجه‌ای به غیر از این رقم بخورد. زیدان متولد 23 ژوئن 1972 است. نگاهی به منحنی های بیوریتم زیدان در تاریخ 9 جولای 2006 یا همان روز فینال جام جهانی (نمودار زیر) نشان می دهد که او از نظر عاطفی در ناحیه مثبت (76.6%) و از نظر عقلانی در ناحیه منفی (فقط 2.7%) بوده و عجیب نیست که در مقابل شیطنت و توهین ماتراتزی چنین عکس العمل شدیدی انجام داده بود. اگر عکس این ماجرا بود و از نظر عقلی در ناحیه Active و از نظر احساسی در ناحیه Passive بود شاید به سادگی از کنار ماتراتزی می گذشت و شاید در پایان بازی جام قهرمانی جهان را بالای سر می برد. جالب است به منحنی ترکیبی دیگری که برآیند دو منحنی عقلانی و عاطفی است عنوان درایت (Wisdom) را داده اند. آیا اگر ریمون دومنک براساس صور فلکی و طالع بینی (بیوریتم) از وضعیت روحی و روانی زیدان آگاهی داشت ممکن بود ستاره تیمش را روی نیمکت بنشاند به این امید که فاتح جام جهانی بشود؟ آیا نیمکت نشینی بزرگترین ستاره فوتبال دنیادر فینال جام جهانی با استناد به این موضوع قابل توجیه بود؟ کدام مربی در دنیا جسارت چنین کاری را دارد؟ آنچه مسلم است بیوریتم هم مثل سایر ابزارها و تکنیک های تحلیل، بررسی و آنالیز وسیله ای برای کمک به مربیان جهت کسب موفقیت است نه باید مورد غفلت واقع شود و نه چنان به آن تعصب داشت که بقیه موارد را نادیده گرفت. همانگونه که استفاده از داده های آماری (Moneyball) هم همینطور است به قول آندرو لنگآمار را چنان به کار گیرید که مرد مست تیر چراغ را نه برای استفاده از روشنایی آن بلکه به خاطر تکیه بر آن.