بی‌توجهی سازمان برنامه و بودجه به حوزه فرهنگ!
فرهنگ مایه حیات یک جامعه است. برخلاف تصور غلط سیاستمداران که فرهنگ و فعالیت‌های فرهنگی را از اساس اموری حاشیه‌ای پنداشته و هزینه‌کرد در این حوزه را غیرضروری می‌دانند، اما فرهنگ علاوه بر ارزش ذاتی، فواید اجتماعی و اقتصادی مهمی را به همراه دارد. ازاین‌رو، لازم است تا همانند سایر فعالیت‌هابرآورد مالی و بودجه کافی به این عرصه اختصاص یابد.
در ادامه، دکتر امیرحسین بانکی پور، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و عضو شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی ضمن بررسی ریشه کاستی‌های بودجه فرهنگی، راهکارهایی را برای برون‌رفت از این معضل پیشنهاد می‌دهد.
مخالفت سازمان برنامه‌ریزی با افزایش 25 درصدی بودجه فرهنگی
عضو کمیسیون فرهنگی با اشاره به مشکلات بودجه‌ای موجود در حوزه فرهنگ گفت: «در ابتدای ورود به مجلس، کل بودجه فرهنگی نیم درصد بود؛ اما سال 1400 برای نخستین بار، بودجه فرهنگی کشور از نیم درصد به 5/2 درصد افزایش پیدا کرد.»
نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به مقاومت سازمان برنامه‌ریزی بودجه در خصوص افزایش بودجه فرهنگی افزود: «طی سال‌های اخیر، باوجود آنکه شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی مصوب کرد که سهم فرهنگ در بودجه هر سال، 25 درصد افزایش یابد اما سازمان برنامه‌ریزی با این مسئله مخالف بود؛ چون متأسفانه بحث‌های فرهنگی جزو اولویت‌های سازمان برنامه و بودجه نیست.»
بانکی پور تأکید کرد: «به‌طورکلی، کم‌توجهی برنامه‌ریزان کشور بر روی مسائل فرهنگی کاملاً مشهود است و توجه ویژه‌ای که باید به فرهنگ شود، صورت نمی‌گیرد.»
تقویت بودجه فرهنگی در عرصه صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد
بانکی پور دررابطه‌با تغییر بودجه فرهنگی نسبت به سال‌های قبل گفت: «سال گذشته در برنامه هفتم توسعه کشور با همراهی دولت، اقدامات خوبی برای صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت گرفت. این دو عرصه در بحث فرهنگی نسبتاً تقویت شد؛ اما می‌طلبد که نگاه نسبت به مسائل فرهنگ عمیق‌ترشده و سهم قابل‌توجهی برای بودجه فرهنگی در نظر گرفته شود. بر همین اساس، شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی تصویب کرد که هر سال سهم فرهنگ 25 درصد اضافه‌تر شود و امیدواریم که امسال این اقدام عملیاتی شود.»
بی‌توجهی سازمان برنامه‌وبودجه به حوزه فرهنگ
اگرچه تقریباً در تمام دولت‌ها شاهد کم‌توجهی نسبت به بودجه فرهنگی کشور بوده‌ایم، اما بانکی پور این کم‌توجهی را متوجه دولت‌هانمی‌داند. چنانچه به گفته او، دولت فعلی بر روی مسئله فرهنگ توجه ویژه‌ای دارد؛ بنابراین ریشه این کم‌توجهی بیش از دولت متوجه سازمان برنامه و بودجه است.
نماینده اصفهان در مجلس ادامه داد: «متأسفانه نگاه سازمان برنامه‌وبودجه بیش از فرهنگ به هزینه است. بارها از کارشناسان سازمان برنامه شنیده‌ایم که اگر چیزی برای آنها عینیت یا درآمدزایی داشته باشد، آنها تشخیص می‌دهند که بودجه صرف آن کنند؛ اما فرهنگ از نظر آنهامشمول هزینه‌هایی است که معلوم نیست چقدر به نتیجه برسد.»
این عضو کمیسیون فرهنگی بخش دیگر از کم‌توجهی سازمان برنامه به حوزه فرهنگ را مربوط به نتیجه‌بخشیدرازمدت این حوزه دانست و افزود: «برنامه‌ریزان به دلیل غیرمشهود بودن نتیجه حوزه فرهنگ، هزینه‌کرد در آن حوزه را نه‌تنهابی‌فایده می‌بینند، بلکه با توجه به تهاجم فرهنگی و هجمه‌های شدیدی که در جامعه حاکم است، هزینه در حوزه فرهنگ را نوعی هدررفت مالی می‌دانند. درحالی‌که آنها توجه ندارند که دشمن به‌شدت بر روی مسئله فرهنگی کشور هزینه می‌کند و ما در جنگ نابرابر قرار داریم و اگر این جنگ را جدی نگیریم، نمی‌توانیم مقابله کنیم.»
نگاه اقتصادی برنامه‌ریزان به حوزه فرهنگ
بانکی پور معتقد است که شالوده فکری کارشناسان مشورت دهنده در سازمان برنامه‌وبودجه، بر روی مسائل اقتصادی است.
او توضیح داد: «در برنامه هفتم توسعه کشور، ضمن تفاهم‌نامه صورت‌گرفته بین شورای انقلاب فرهنگی و سازمان برنامه‌وبودجه پروژه‌های بزرگ و پیشنهادات بسیار خوبی گماشته شد؛ اما در نهایت پیشنهادات زمانی که به سازمان برنامه رسید، تصویب نشد.»
این عضو شورای‌عالی انقلاب فرهنگی از ارائه طرحی خبر داد که عملیاتی نشد. نماینده مردم اصفهان گفت: «طرحی ارائه داده شد که در شورای نهایی برنامه، دبیر شورای انقلاب‌فرهنگی، وزیر ارشاد به‌عنوان رئیس کمیسیون فرهنگی و سه تن از اعضای حقیقی شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی حضور داشته باشند تا از حوزه فرهنگ حمایت کنند؛ این طرح در شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی تصویب شد و رئیس‌جمهور آن را ابلاغ کردند، اما باتوجه‌به نگاه اقتصادی برنامه‌ریزان سازمان برنامه‌وبودجه این طرح عملیاتی نشد و از این افراد که خود بنده نیز به‌عنوان یکی از اعضای حقیقی شورای انقلاب‌فرهنگی بودم، دعوت نشد؛ لذاباتوجه‌به نگاه اقتصادی برنامه‌ریزان نمی‌توان انتظار تحول اساسی در حوزه فرهنگ را داشت.»
اقتصاد و فرهنگ دو بال جدا نشدنی
بانکی پور با اشاره به شم اقتصادی برنامه‌ریزان گفت: «متأسفانه برنامه‌ریزان متوجه این مسئله نیستند که بال اقتصاد بدون بال فرهنگ به نتیجه نمی رسد. شاید یکی از دلایلی که علیرغم تأکیدات مکرر مقام معظم رهبری بر روی بحث اقتصاد ما نتوانستیم به موفقیت دست یابیم، همین بی توجهی به مسئله فرهنگ باشد، چون اقتصاد بدون فرهنگ به نتیجه نخواهد رسید.»
او تصریح کرد: «مقام معظم رهبری بارها تأکید کردند که فرهنگ اولویت ذاتی و اقتصاد اولویت رتبی دارد؛ لذا در جنگ اقتصادی فعلی، باید به اقتصاد توجه کنیم؛ اما از آنجایی‌که اولویت فرهنگی ذاتی است، در هر شرایطی باید به فرهنگ توجه شود.»
اصلاح سازمان برنامه راهی برای برون‌رفت از مشکلات جامعه
به گفته بانکی پور، مدیران سازمان برنامه باید به کارشناسان سازمان تفقه پیدا کنند. همچنین استفاده از کارشناسان حزب‌اللهی، شجاع و خلاق مسئله مهمی است که رئیس‌جمهور و دولت باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند. البته کارشناسان حتی کارشناسان مذهبی باید متوجه باشند که مرعوب ادبیات‌های تنیده شده از قبل و رویه‌های موجودی که سال‌ها ضربه آن را خورده‌ایم، نشوند؛ آنها بایدارزش‌های اصلی ما را بررسی کنند و بر اساس آن پیش روند.
او در پایان تأکید کرد: «پاشنه آشیل دولت، سازمان برنامه است؛ لذا دولت به‌منظور رفع مشکلات اقتصادی و فرهنگی جامعه باید به فکر اصلاح اساسی در سازمان برنامه و بودجه باشد.»