تاثیر صنعت فضایی در زندگی مردم / ایران در شمار ده کشور برتر دنیا در ساخت ماهواره قرار دارد

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، مرتضی گرشاسبی، اکثر مردم وقتی نام ماهواره را می‌شنوند شاید از کاربردهای روزمره‌ای که مدام با آن سروکار دارند و ارتباط این کاربردها با ماهواره ذهنیتی نداشته باشند و برای خیلی از مردم این سوال مطرح شود که پرتاب ماهواره چه سودی برای زندگی ما خواهد داشت؟

شاید دور از ذهن خیلی‌ها باشد اما واقعیت این است که بسیاری از عوامل اطراف ما در شبانه روز که تاصیر مستقیم بر زندگی ما دارد به ماهواره‌ها وابسته اند. امداد رسانی از طریق اورژانس، آتشنشانی، پلیس و دیگر عواملی که برای پیشگیری از فاجعه نیاز به حضور سریع در محل حادثه دارند بدون ماهواره امکان پذیر نیست. یا همین تاکسی‌های اینترنتی یا نرم افزارهای مسیریاب تلفن همراه که در زندگی ما نقش پررنگی دارند. همانطور که هزینه کردن و خرید تلفن‌های همراه با کاربرد صحبت کردن از راه دور موجب تغییر اساسی در زندگی مردم شد و به ابزاری ضروری برای مدیریت زندگی روزانه تبدیل ش، در آینده نیز با پیشرفت فناوری فضایی نیازهای فراوانی به سهولت برطرف و ضرورت استفاده بیش از پیشر نمایان خواهد شد.

حکمرانی از فضا

ساختن ایستگاه فضایی و پرتابگر با هدف قرار دادن ماهواره در فضا با کاربردهای مختلف، ضرورت دسترسی پیدا کردن بیشتر جهت مدیریت بخش‌های مختلف متناسب با نیازهای کشورها را می‌رساند. ماهواره‌ها با ایجاد امکان دیدن همزمان کل سطح زمین به کشورهایی که این تکنولوژی را دارند کمک می‌کنند تا در مدیریت مسائل مختلف مانند حل بحران سیل یا زلزله با برنامه ریزی توسط اطلاعات به روز رسانی شده ماهواره‌ای مقابله کنند. هرچه قدر این میزان از دسترسی با دقت و اشراف بالاتری باشد، در مدیریت هدف مشخص شده کارآمدتر خواهد بود. در این باره حسین سالاریه رئیس سازمان فضایی کشور میگوید: "اگر صد سال پیش حوزه ریلی و حمل و نقل از مؤلفه‌های پیشرفت محسوب میشد، امروزه دسترسی به فضا محسوب می‌شود".

کاربردهای عمومی ماهواره

سازمان‌ها و کشورها متناسب با نیاز خود عموما ماهواره‌هایی با کاربردهای سنجشی، مخابراتی و ناوبری در ارتفاع‌های مختلف از سطح زمین جهت استفاده از این نعمت خدادادی قرار داده‌اند. استفاده از ماهواره همچون چراغی در تاریکی راه گشا خواهد بود. به عبارت دیگر همانطور که در ایام همه گیری ویروس کرونا خلأ امنیت سلامت مورد توجه همه قرار گرفت، ممکن است در شرایط خلأ ماهواره‌ها نیز متوجه این نعمت شویم.

کاربرد مخابراتی

در شرایط عادی بدون استفاده از ماهواره سیگنال‌های تلوزیونی به صورت منحنی بر سطح کره زمین، منتقل می‌شوند لذا بعضی موانع مانند ارتفاع بلند کوه‌ها مانع عبور این سیگنال‌ها می‌شوند. اما با ایجاد ماهواره‌های مخابراتی حرکت سیگنال‌ها آزادانه در فضا انجام می‌شود. استفاده از این ماهواره‌ها جهت تماس‌های تلفنی موجب امکان پذیری تماس با نقاط دوردست شده است. بدون استفاده از ماهواره برای ایجاد ارتباط تلفنی نیاز به سیم کشی سراسری و پیوسته می‌باشد اما با استفاده از ماهواره، واسطه و انتقال دهنده مکالمه در تماس ماهواره خواهد بود.

کاربرد هواشناسی

همواره ماهواره‌ها با دادن اطلاعاتی درباره جو زمین با پیشبینی شرایط آب و هوایی این امکان را برای کشاورزان فراهم می‌کنند تا باتوجه به شرایط پیش رو زراعت انواع محصولات را انجام دهند تا بهترین برداشت را در آخر کسب کنند. مسئولین در وزارت خانه‌های مختلف نیز با پیشبینی به موقع می‌توانند مانع بحران‌ها شوند. کاربران هم با استفاده از نرم افزارهای مختلف از شرایط هواشناسی مطلع و برنامه ریزی کوتاه مدت خود را انجام می‌دهند.

GPS

وجود ماهواره‌های GPS امکان مسیریابی به صورت دقیق را فراهم کرده‌اند. این مسیریابی امروزه با تشخیص مسیر کوتاه عصای دست رانندگان تاکسی‌های اینترنتی جهت پیدا کردن مکان‌های مختلف شده‌اند. دقت این مسیریابی برای کشتی‌ها در دریانوردی گاهی در حد چند متر مهم است. کوچکترین اختلال در مسیریابی و تغییر مسیر موجب دیر رسیدن کشتی‌های تجاری به مقصد می‌شود که از پیامدهای آن کمیاب شدن محموله و در نتیجه افزایش قیمت اجناس وارداتی می‌تواند شود.

سنجش از دور

برای تعیین نقشه کره زمین امکان سفر به سراسر کره زمین وجود ندارد. جزیره لندست در شمال کانادا با مساحت 68 کیلومتر مربع در سال 1979 توسط ماهواره لندست کشف شد و به همین علت نام این ماهواره بر روی این جزیره گذاشته شد. حکومت‌ها با استفاده تصاویر ماهواره‌ای و با رصد دقیق منابع آب، درختان و... و تجزیه و تحلیل‌های دقیق اقدامات لازم برای مواجهه و برخورد با کم آبی‌های پیش رو یا قطع درختان و سایر منابع طبیعی را انجام می‌دهند. یکی دیگر از مزیت‌های دیدن خارج از جو دسترسی برای بهتر دیدن است. وجود گرد و خاک، آلودگی و در نهایت لایه اوزون مانع کیفیت دید تلسکوپ می‌شود و ماهواره در شناخت بهتر فضا در جهان هستی و پیرامون آن به دانشمندان برای رسم دقیق‌تر منظومه شمسی کمک می‌کند.

موقیت جزیره لندست مشخص شده توسط ماهواره لندست

ورود ایران به فضا

شکست همواره مقدمه یک پیروزی بزرگت‌تر است. طبیعی است دست یافتن به یک شگفتی بدون آزمون و خطا محقق نخواهد شد، اما واکنش بعد از شکست سرنوشت را رقم میزند. بعضی‌ها با دیدن عدم موفقیت شکست را قبول می‌کنند. در مقابل می‌توان با تلاش مضاعف همان طور که یک قطره آب با استمرار یک سنگ را خم می‌کند، تلاش با استمرار هم میتواند یک روحیه و استعداد بزرگ را شکوفا کند. ایران نیز از این قائده مستثنی نیست. بعد از گذشت 20 سال از شروع فعالیت موشکی موفق به ساخت موشک ماهواره‌بر و ارسال ماهواره شدیم و بعد از 13 سال از ورود به فضا ماهواره پارس 1 که پیچیده‌ترین ماهواره تماماً ایرانی است را ساختیم. حسین سالاریه درباره ماهواره پارس 1 میگوید: "پارس 1 نقطه عطفی در صنعت فضایی است". همواره از علم فضایی به عنوان لبه مرز تکنولوژی نام برده می‌شود. فقط ده کشور توانایی ساخت و پرتاب ماهواره را دارند. کم رقیب بودن این صنعت نشان دهنده دشوار بودن دست یافتن به این صنعت است. حضور ایران در فضا پس از نیم دهه حضور مدعیان در فضا شروع شده است. با موفقیت آمیز بودن تست ماهواره‌بر سفیر شرایط برای ارسال ماهواره امید که 4 سال ساخت آن زمان برده بود فراهم شد. انتظار می‌رفت بعد از اولین موفقیت ساخت ماهواره‌هایی باکیفیت‌تر برای رسیدن به الگو‌های جهانی با افزایش پرتاب همراه شود. با گذر زمان و پس از وقفه‌ای چند ساله با ساخت ماهواره‌بر‌های مختلف، استفاده از ماهواره‌بر‌های روسی و بستن قرارداد و ورود بخش خصوصی در اواخر دهه نود و قرن جدید تعداد پرتاب‌ها افزایش پیدا کرد.

ماهواره پارس 1

خوب شدن حال کشور

سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور در بازدید از نمایشگاه صنعت فضایی گفت: "این خدمات تجاری سازی شود که بشود از آن تولید ثروت کرد، این حضور هم ثروت آفرین است هم قدرت آفرین". طبق برنامه اطلاع رسانی شده توسط وزیر ارتباطات انتظار میرود حدود 40 ماهواره طی امسال و سال آینده آماده و در مدار لئو جهت تثبیت حضور ایران در این لایه تا وزن 200 کیلوگرم با فناوری‌های جدید قرار بگیرد. خوب شدن حال کشور بدون از بین بردن تهدیدات ناشی از تحریم ممکن نخواهد بود. برای جلوگیری از موانع قابل تحریم در فضا مجبور به تثبیت جایگاه خود در فضا با پرتاب‌های با تعداد بالا خواهیم بود. منع کردن ایران از استفاده از ماهواره‌های کشور‌ها و شرکت‌های رقیب یکی از این تهدیدات است. حضور با قدرت در فضا علاوه بر دور کردن سایه تحریم از سر کشور، از طریق وابسته سازی دیگر کشور‌ها موجب بازدارندگی خواهد شد. قرار دادن تعداد زیادی ماهواره که با یکدیگر ارتباطی نظام‌مند دارند تشکیل یک منظومه فضایی را می‌دهند. ایجاد منظومه شهید سلیمانی از اهداف نزدیک ایران که از سوی مسئولین سازمان صنعت فضایی اطلاع رسانی شده است. ساخت منظومه فضایی نیازمند پرتاب از نقاط مختلف کره زمین است. تاکنون ماهواره‌های ایرانی از: ایران (پایگاه امام خمینی سمنان)، قزاقستان (پایگاه فضایی بایکونور) و روسیه (پایگاه فضایی وستوچینی روسیه در استان آمور) پرتاب شده‌اند.

پایگاه فضایی چابهار

از آنجایی که ماهواره‌ها به صورت افقی و در خط استوا حرکت می‌کنند، هرچه پایگاه فضایی به خط استوا نزدیک‌تر باشد پرتاب ماهواره راحت‌تر و امکان حمل وزن بیشتر با یک ماهواره‌بر مشابه میسر خواهد شد. جنوبی‌ترین نقطه کشور چابهار هست و به همین جهت ایستگاه فضایی چابهار علاوه بر امکان ایجاد تنوع در پرتاب برای کشور که لازمه منظومه سازی هست امکان حضوری ثروت آفرین و قدرت آفرین در فضا را هم مهیا می‌کند. انتظار می‌رود با اقدامات ضروروی جهت افزایش سرعت توسعه صنعت فضایی با ساخت ماهواره‌برهایی با توان حمل محموله‌هایی سنگین‌تر و در ارتفاع بالاتر، موجب دسترسی ایران به لایه های بالاتر و حتی با گرفتن سفارش و فرستادن ماهواره برای کشورهای دیگر باعث درامد ارزی غیر نفتی به صورت مستقیم بشود.

حسین سالاریه گفت: "صنعت فضایی وابسته به دولت نیست، چون عمده تجهیزات ساخت ماهواره بومی هست به رونق اقتصادی صنعت فضایی کمک خواهد کرد ". باتوجه به اقدامات صورت گرفته و مسیر طولانی پیش رو باید دید برای احساس کردن ثمره بیشتر این مؤلفه مهم پیشرفت در جامعه اقدامات لازم از سوی مسئولان برای برداشتن گام‌های بلندتر تا رسیدن به اهداف بزرگ‌تر انجام خواهد شد یا خیر.