تاسیس شبکه همگرای نخبگانی امت اسلامی فارغ از وابستگی به دولت‌ها

رئیس دانشگاه تهران در جمع اندیشمندان 15 کشور اسلامی که در دانشگاه تهران گرد هم آمده‌اند، طرح شبکه‌سازی توسط اندیشمندان جهان اسلام را پیشنهاد داد.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از دانشگاه تهران، سید محمد مقیمی رئیس دانشگاه تهران در دومین همایش بین‌المللی همزیستی مسالمت‌آمیز که با عنوان «همگرایی جهان اسلام و افق تمدنی آینده با محوریت مقاصد شریعت» و با حضور شخصیت‌های علمی و فرهنگی از 15 کشور در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار شد، از همگرایی ملل مسلمان به عنوان یکی از موضوعات بسیار مهم جهان اسلام یاد کرد.

وی گفت: آنچه که متاسفانه در سده‌های اخیر شاهد آن بودیم، ایجاد نوعی تشتت و تفارق در جهان اسلام بوده است. تمدن اسلامی بیش از 500 سال بر تمدن جهانی سروری می‌کرد، اما متاسفانه امروز اروپایی‌ها نسبت به دین مبین اسلام ناسپاسی می‌کنند و گذشته خود را که بابت تمدن اسلامی چه بهره‌هایی برده‌اند، فراموش کرده یا خود را به فراموشی زده‌اند. لذا بر ما دانشگاهیان و همه نخبگان جهان اسلام تکلیف است که بتوانیم تمدن اسلامی را به اوج گذشته خود و ای بسا فراتر از گذشته بازگردانیم تا بتواند رفاه و آسایش ملل مسلمان و تمامی ملل جهان را تامین نماید.

رئیس دانشگاه تهران با مرور واژگانی نظیر «مقاصد شریعت»، «مصلحت» و «حکمت» که در محورهای این همایش بین‌المللی مورد توجه قرار دارد، اظهار کرد: همگی این واژگان بیانگر این است که هم در مقام فتوا و هم در مقام فقه حکومتی، مصلحت مردم و توجه به اینکه مفاسد به کمترین حد خود تنزل پیدا کند، دارای اهمیت است. امروز جهان اسلام مبتلابه نوعی تشتت است و لذا مهمترین مصلحتی که برای ملل مسلمان وجود دارد این است که با حضور اندیشمندان اسلامی بتوانیم به راهکارهای عملی برای همگرایی دست پیدا کنیم و دانشگاه تهران آمادگی دارد که در زمینه رسیدن به این هدف مقدس کمک کند.

وی با اشاره به اصل 11 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران گفت: همه به خوبی می‌دانیم که یکی از پیام‌های امیدبخش انقلاب اسلامی، وحدت جهان اسلام است. در ابتدای شکل‌گیری انقلاب اسلامی، دشمنان به عنوان عوامل بیرونی و مغرضان داخلی تلاش کردند تا پیام انقلاب اسلامی آنگونه که باید شنیده نشود و لذا وظیفه نخبگان این است که این پیام را به درستی مخابره کنند.

استاد دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران افزود: در اندیشه امام خمینی (ره)، سه مولفه «هدف مشترک»، «دشمن مشترک» و «وحدت کلمه» برای مدیریت تعارضات مورد توجه است. مقام معظم رهبری نیز در بیانات خود این موضوع را مورد مداقه قرار داده و نکات بسیار ارزشمندی در این خصوص بیان داشته‌اند و دائما تاکید می‌کنند که نخبگان و اندیشمندان جهان اسلام وظیفه دارند از تشتت در جامعه اسلامی جلوگیری کنند و تندروی‌ها در هر گروهی که می‌خواهد باشد، باید محکوم شود.

رئیس دانشگاه تهران افزود: برای اینکه بتوانیم تمدن اسلامی را به اوج خود برگردانیم، باید علل و عوامل درونی و بیرونی افول تمدنی را بررسی نماییم. برای پی‌ریزی تمدن نوین اسلامی ابتدا لازم است که یک آسیب‌شناسی کامل از افول تمدن اسلامی صورت گیرد. شاید بتوان مجموعه علل این افول را در دو دسته عوامل بیرونی و داخلی دسته‌بندی نمود. عوامل بیرونی شامل مولفه‌هایی همچون دشمنی دشمنان اسلام، گروه‌ها و جوامعی است که سال‌ها با فرهنگ اسلامی مشکل داشته و با آن جنگیده‌اند. جنگ‌های صلیبی، هجوم مغول‌ها، دشمنی غربی‌ها و نظام استکباری و جنگ‌های متعددی که از بیرون از مرزها به مسلمانان تحمیل شده است، از جمله عوامل بیرونی است که تمدن اسلامی را تحلیل برده است. همچنین مجموعه عوامل درونی که اگر اهمیت‌شان بیشتر از عوامل بیرونی نباشد، کمتر از آنها هم نیست و مصادیق بارز آن بی‌کفایتی حاکمان در ادوار مختلف و جهل توده عامه مردم بوده است.

رئیس دانشگاه تهران گفت: یکی از گروهایی که می‌تواند در همگرایی مسلمانان کنشگری اثربخشی داشته باشد، جامعه نخبگان و دانشگاهیان هستند. وظیفه نخبگان دانشگاهی و حوزوی این است که تلاش کنند تا در زمینه جبران آنچه ما به عنوان انزوای عقل به عنوان یک عامل افول تمدنی از آن یاد می‌کنیم، نقش‌آفرینی کنند.

وی افزود: از جمله دلایل داخلی جهان اسلام که بر شکاف ملل مسلمان اثر جدی گذاشت، گذر از مرز عقل‌گرایی بود. البته عقل با همان مختصاتی که به زعم آیت‌الله جوادی آملی در هندسه معرفت دینی باشد و منزلت عقل در این جایگاه برای ما اهمیت دارد. نخبگان دانشگاهی وظیفه دارند که در راستای همگرایی جهان اسلام برای تحقق تمدن نوین اسلامی، عقل‌گرایی را از انزوا خارج نمایند و به سهم خود به عنوان کنشگر ویژه نخبگانی وظایف خود را به نحو احسن انجام دهند.

رئیس دانشگاه تهران در پایان با ارائه پیشنهاد شبکه‌سازی در جمع اندیشمندان جهان اسلام، اظهار کرد: دانشگاه تهران آمادگی دارد یک شبکه همگرای نخبگانی امت اسلامی را ایجاد کند که این شبکه به عنوان یک نهاد مدنی و فارغ از وابستگی به دولت‌ها بتواند توسط اندیشمندان جهان اسلام مدیریت شود. امیدواریم این شبکه بتواند شبکه‌ای از سازمان‌های مردم‌نهاد را در کشورهای مختلف جهان اسلام ایجاد کند و این شبکه در فضای حقیقی و مجازی فعالیت نموده و هدف محوری همگرایی ملل مسلمان را در راستای مصلحت جامعه اسلامی دنبال نماید.

مقیمی در آغاز سخنانش از دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران به عنوان دانشکده پیشتاز فعالیت‌های بین‌المللی در دانشگاه تهران طی سال 1401 نام برد و از زحمات رئیس دانشکده و اعضای هیات علمی دانشکده تشکر کرد.