تسخیر شب‌ها توسط لایوها
روزنامه خراسان نوشت: فقط کافی است که آخر شب‌ها صفحه اینستاگرام‌تان را باز کنید تا شگفت‌زده شوید! انواع و اقسام آدم‌ها لایو گذاشته‌اند. مجری، بازیگر، فوتبالیست، خواننده و هرکسی که فکرش را بکنید. این وسط هرکسی برنامه و راه و روش خودش را دارد. یکی به صورت تصادفی سراغ فالوئرهایش می‌رود و در پخش زنده دونفره با آن‌ها گپ می‌زند. یک نفر مسابقه استعدادیابی راه انداخته و دیگری به هم صنف‌هایش می‌تازد و آن‌ها را مورد انتقادهای سختی قرار می‌دهد. در این بین، مخاطب باید انتخاب کند که سراغ تماشای کدام لایو برود.
خلاصه که اینستاگرام این روزهای کرونایی یک پا تلویزیون مجازی است، با کلی حاشیه، جنجال و سرو صدا. در پرونده امروز زندگی‌سلام خبرسازترین و جالب‌ترین پخش های زنده پرحاشیه، جنجالی و مفید این شب‌ها را مرور کردیم. هم آن‌هایی که سرگرم‌مان می‌کنند و هم آن‌هایی که به جز جنجال و حرف‌های پرحاشیه چیز دیگری ندارند. این وسط بعضی‌ها هم با زدن حرف‌های رکیک و ناهنجار در لایوهایشان رکورد می‌شکنند که در بخشی از مطلب به آسیب‌شناسی چنین لایوهایی با محتوای خلاف عرف پرداختیم.
گپ های 2 نفره و معمولا پرحاشیه
چه کسی؟ رضا رشیدپور چند تا فالوئر دارد؟ 1.1 میلیون پخش های زنده او چقدر مخاطب دارد؟ حدود 50 هزار نفر
موضوع لایوهایش چیست؟
هم جالب و هم پر از حاشیه. پخش های زنده رشیدپور در این چند شب، حسابی در شبکه‌های اجتماعی خبرساز شده است. از جنجال مربوط به دستمزدش در «حالا خورشید» که آقای مجری تا حالا چندبار درباره آن توضیح داده است تا قطع ارتباط لایو با یک دختر 13 ساله به خاطر نداشتن حجاب. رشیدپور این شب‌ها در خانه‌اش می‌نشیند، پزشکان، بیماران و آدم‌های مختلف را در لایو می‌آورد و درباره موضوعات مختلف با آن‌ها صحبت می‌کند. گاهی به پیام‌های کاربران پاسخ می‌دهد و گاهی هم ارتباط زنده اینستاگرامی را مثل آنتن زنده تلویزیونی داغ می‌کند. مثلا چند شب پیش بود که او در ارتباط زنده به صورت مجازی به بیمارستان امیراعلم تهران رفت؛ جایی که پزشکان و کادر درمانی بیمارستان پنجه درپنجه کرونا انداخته‌اند. در یکی از همین ارتباط‌ها، رشیدپور با نیلوفر، دختر 18 ساله‌ای همکلام شد که با کرونا می جنگید. روایت نیلوفر از تحمل بیماری همه مخاطبان را پای لایو میخکوب نگه داشته بود. رشیدپور معمولا هرشب از ساعت 23 تا 24 در اینستاگرام فعال است.
شب‌کوک در فضای‌مجازی
چه کسی؟ پوریا حیدری چند تا فالوئر دارد؟ 257 هزار نفر پخش های زنده او چقدر مخاطب دارد؟ نزدیک 2 هزار نفر
موضوع لایوهایش چیست؟
اگر حوصله‌تان سر رفته، اگر احساس می‌کنید صدای خوبی دارید اما هنوز کشف نشده‌اید، پخش های زنده پوریا حیدری به درد شما می‌خورد! آهنگ ساز، تنظیم کننده و خواننده معروف حالا یک ماه است که هرشب به اینستاگرام می‌آید و دو یا سه ساعتی را صرف مردم می‌کند. او به نوبت، درخواست‌های دنبال کننده‌ها را قبول می‌کند و در پخش زنده دوطرفه از آن‌ها تست خوانندگی می‌گیرد. داوران این برنامه استعدادیابی هم، همان بینندگان لایو هستند. به این ترتیب که هرشب حدود 30 جوان خوش‌صدا در اینستاگرام می‌خوانند و می‌نوازند و بیننده‌ها هم ایموجی «لایک» و «دیس لایک» نشان می‌دهند. کسانی که بیشترین لایک را از بینندگان بگیرند به فینال می‌روند. در آخر هم سه نفر برنده می‌شوند و با این خواننده و نوازنده معروف همکاری خواهند کرد. قرار است هرکدام از برندگان برای ساخت یک قطعه موسیقی از گروه پوریا حیدری کمک بگیرند و بدون هیچ هزینه‌ای یک قطعه موسیقی بسازند. البته آقای خواننده هرشب وسط برنامه به سراغ هنرمندها، اینفلوئنسرها و آدم‌های مختلف می‌رود و با آن‌ها هم گپ کوتاهی می‌زند. حیدری هر شب از ساعت یک تا 3 بامداد در اینستاگرام پخش زنده دارد.
کتاب‌خوانی و گپ زدن با نویسنده‌ها
چه کسی؟ مسعود بربر چند تا فالوئر دارد؟ 5 هزار نفر پخش های زنده او چقدر مخاطب دارد؟ حدود 600 نفر
موضوع لایوهایش چیست؟
«از همان آغاز خانه‌مانی برای پیشگیری از گسترش کرونا پیدا بود که سوغات چینی زود ازسرزمین ما رخت بر نخواهد بست و هر کس، باید که هرچه می‌تواند در میانه بگذارد و این شب‌های تنهایی را گرد هم و کنار هم بگذرانیم، با حفظ فاصله گذاری اجتماعی. حالا نزدیک به 40 شب است که هر شب روی لایو اینستاگرام برای دوستانم داستان می‌خوانم و از داستان‌نویسان دعوت می‌کنم برای دنبال کنندگان این پیج داستان بخوانند...» این پستی است که مسعود بربر، نویسنده و داستان‌نویس کشورمان چند روز پیش در صفحه اینستاگرامی‌اش منتشر کرد. آقای نویسنده، این شب‌ها در روستای زادگاهش در قرنطینه است. او هرشب پشت به قفسه‌های کتابخانه‌اش می‌نشیند و با بعضی از نویسندگان و داستان‌نویسان گفت‌و‌گو می‌کند. مثلا دو شب پیش او با الهام فلاح به گفت‌و‌گو نشست. مهمان برنامه بخشی از داستان «اردک‌های اندره» را برای بینندگان خواند. شما هرشب در ساعت 21:30 می‌توانید پخش های زنده این نویسنده را ببینید. ویدئوی این لایوها در آپارات هم بارگذاری می‌شود.
تحلیل‌های نخبگانی درباره مسائل اجتماعی
چه کسی؟ بشیر حسینی چند تا فالوئر دارد؟ 284 هزار نفر پخش های زنده او چقدر مخاطب دارد؟ 3 هزار نفر
موضوع لایوهایش چیست؟
ما دهه شصتی‌ها نسل قطع دسترسی و نسل حسرت بودیم. خیلی چیزها نداشتیم و حسرت داشتن آن‌ها را داشتیم اما نسل جدید، نسل حیرت است! چون آن‌قدر دسترسی به امکانات دارد که از این میزان دسترسی حیرت‌زده می‌شود. در واقع حیرت دارد چون نمی‌داند از بین این‌همه باید کدام را انتخاب کند و اصلا باید با این‌همه امکانات چه کار کند؟ استاد ارتباطات و داور برنامه عصرجدید چند شبی است که در لایوهای دونفره با آدم‌های مختلف درباره دنیای این روزهای نسل جدید صحبت می‌کند. پخش های زنده بشیر حسینی، درباره سواد رسانه و مسائل اجتماعی برگزار می‌شود. محمدرضا حسینیان مجری تلویزیون، مجید حسینی، محمد دلاوری و... کسانی بودند که در چند شب اخیر به پخش زنده داور برنامه عصر جدید آمدند. مدارس خاص، لایوهای بامحتوای مبتذل، نسل امروزی و... هم موضوعاتی بوده که بشیر حسینی درباره‌شان با مهمانان گپ زده است. مثلا بعد از رکورد شکستن تتلو در لایو اینستاگرام، او در لایو دو نفره با محمد دلاوری، مجری و نویسنده به این موضوع پرداخت و آن را تحلیل کرد. داور برنامه عصر جدید معمولا هرشب از ساعت 23 به مدت یک ساعت لایو اینستاگرامی دارد.
لایوهای آقای مشکی‌پوش
چه کسی؟ رضا صادقی چند تا فالوئر دارد؟ 2.3میلیون پخش های زنده او چقدر مخاطب دارد؟ حدود 80 هزار نفر
موضوع لایوهایش چیست؟
از همان دو ماه پیش که از شیوع کرونا شوکه شدیم و خانه‌نشینی را شروع کردیم خواننده معروف فعالیت اش را در اینستاگرام بیشتر کرد. رضا صادقی در ابتدا ویدئویی از همخوانی خانوادگی را در صفحه اینستاگرامی‌اش منتشر کرد که بسیار دست به دست شد. همخوانی «یه چیزی میشه دیگه» با 4.5 میلیون بیننده رکورد پربازدیدترین پست اینستاگرامی آقای خواننده را جابه‌جا کرد و بعدها چندین بار هم در تلویزیون پخش شد. خواننده مشکی‌پوش البته کمی بعد در برنامه نوروزی «اتفاق نود و نو» توضیح داد که این ویدئو چندوقت پیش تهیه شده بود و در روزهایی که همه بابت کرونا نگران هستند، آن را منتشر کرده تا حال همه بهتر شود. رضا صادقی بعد از آن ویدئو تا حالا نزدیک به 30 پست منتشر کرده و هر یکی دو شب در پخش زنده اینستاگرامی گاهی با مردم و هنرمندان گپ می‌زند، گاهی کنسرت آنلاین برگزار می‌کند و گاهی هم حاشیه درست می‌کند! مثلا پنج شب پیش او دو خواننده لس‌آنجلسی را به لایو شبانه‌اش دعوت کرد که واکنش‌های زیادی به دنبال داشت. پخش زنده رضا صادقی، زمان مشخصی ندارد.
لایوهای مخرب
بعضی لایوهای شبانه و متاسفانه پربیننده که هرگونه محتوای غیراخلاقی و مبتذل را به کاربران ارائه می‌دهند چه بر سر مخاطبان می‌آورند؟
آخر شب‌ها بعضی از اینفلوئنسرهای اینستاگرامی، خواننده‌های آن ور آبی و آدم‌هایی که چندین میلیون دنبال‌کننده دارند، بیدارند و لایو می‌گذارند. برخی از آن‌ها با پخش زنده در اینستاگرام، هرحرفی می‌زنند و هر چیزی را نشان می‌دهند. کلمات رکیک، صحنه‌ها و تصاویر نامناسب، فحاشی و...، قسمتی از این لایوهای پربیننده است. اما آیا می‌دانید که تماشای چنین لایوهایی چه بر سر جوانان و نوجوانان‌مان می‌آورد؟ اصلا چاره چیست و چه باید کرد؟ یک روان‌شناس بالینی به آسیب‌شناسی این محتواهای غیراخلاقی در لایوهای اینستاگرامی می‌پردازد.
چه افرادی مخاطب این لایوها هستند؟
فرزانه شهریاردوست، کارشناس‌ارشد روان‌شناسی بالینی می‌گوید: «این روزها فرصت مغتنمی برای بسیاری از اینفلوئنسرهاست که از طریق لایو، تعداد مخاطبان خود را افزایش دهند. چه از طریق برگزاری کنسرت‌های لایو با صندلی‌های خالی برای تشویق مردم به در خانه ماندن، چه از طریق برگزاری کمپین‌ها و پخش قرعه‌کشی مسابقات اینستاگرامی و اهدای جوایز و در نهایت به وسیله محتوای مبتذل برای حفظ مخاطب تا انتهای لایو. طبق آن چه که در این روزها شاهد هستیم، لایوهایی با محتوای غیراخلاقی آمار بیننده آنلاین بسیار بیشتری نسبت به سایر پیج‌ها داشته‌اند و رکوردهایی را هم شکسته‌اند. شاید در نگاه اول این چنین به نظر برسد که طرفداران این پیج‌های معلوم الحال، افراد خاصی هستند که از نظر تفکر یا منش و شخصیت شباهت‌هایی با صاحبان پیج دارند یا این‌که این میزان از مخاطب غیرواقعی است! اما واقعیت این نیست. شاید بسیاری از اطرافیان ما یا حتی خودمان گاهی سری به این لایوهای بحث برانگیز زده باشیم.»
چرا این لایوها پربیننده است؟
این روان‌شناس درباره دلایل جذابیت این لایوها می‌افزاید: «جذاب بودن دیدن و شنیدن محتوایی که عموما در جامعه برای هر سنی ممنوع بوده است، آن هم در فضایی که بدون نظارت و خجالت از انظار و ترس از قضاوت و شماتت دیگران می‌توان حضور داشت، کنجکاوی درباره این‌که در این پیج‌های پرمخاطب چه می‌گذرد، بیکاری و رخوت ناشی از این روزهای قرنطینگی، همه و همه می‌تواند متاسفانه برخی را به یکی از همان بینندگانی تبدیل کند که رکورد یک لایو را می شکنند. واقعیت این است که چه خوش مان بیاید چه نیاید، صاحبان بسیاری از این پیج‌هایی که زشتی و عریانی را مشی خود قرار داده اند و با محتوای مبتذل خود برای سایت های شرط بندی و... تبلیغ می کنند متاسفانه اکنون از شخصیت‌های مورد علاقه برخی جوانان و نوجوانان شده‌اند و نادیده گرفتن‌شان، آن‌ها را از این عرصه حذف نخواهد کرد. بی‌اعتنایی به حضور آن‌ها نه فعالیت آن‌ها را از رونق می اندازد نه از پیامدهای وجودشان می‌کاهد».
آسیب‌های تماشای چنین لایوهایی
شهریاردوست درباره عوارض تماشای چنین لایوهایی می‌گوید: «به نظر می‌رسد بیشترین عارضه این اتفاق متوجه نوجوانانی باشد که در مرحله کسب هویت به سر می‌برند. جذابیت بصری و شنیداری آن چه که نوجوان در این لایوها می‌بیند و می‌شنود، می‌تواند او را به سمت یک سبک زندگی عصیانگر، خوی نه چندان انسانی و چالش با قید و بندهای اخلاقی سوق دهد. انحراف از جاده اصلی که علایم کنار جاده از قبل برای‌مان توضیح داده شده و به اندازه کافی از عواقب انحرافی ترسانده شده‌ایم، در هیچ دورانی به اندازه نوجوانی جذاب و دلپذیر نیست. البته بزرگ سالان نیز از پیامدهای روانی این قصه بی‌نصیب نیستند. اولین درگیری ذهنی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد شکل و شمایلی که زیست کرده را مطابق با عرف و شرع و قید و بندها می‌داند اما در مقابل چشمانش کسانی را می‌بیند که عقاید و باورها و حتی گفتار روزمره‌شان بسیار متفاوت‌تر از چیزی است که جامعه انتظارش را داشته است؛ یک چالش روانی خزنده میان آن چه به رسمیت شناخته شده و قبول کرده و آن چه که با جذابیت عرضه می‌شود و اتفاقا مخاطبان و شیفتگان زیادی دارد.
شایان ذکر است درصدی از بینندگان این لایوها کسانی هستند که نه از روی غریزه و نه از روی عقلانیت، بلکه از سر کسالت و بی‌حوصلگی و برای گذراندن بیکاری در لایو حضور یافته‌اند. حضور این افراد بیش از پیش این نکته را یادآور می‌شود که تغییر ذائقه تدریجی مخاطب برای انتخاب سرگرمی اوقات فراغتش، می‌تواند از عوارض آرام و بی سروصدای این لایوها باشد».