توافق جدید واشنگتن و پکن بر سر فنتانیل چه بود؟
دنیای اقتصاد: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، دوره دوم ریاست‌جمهوری خود را با اعلام شکست مذاکرات با چین برای مهار جریان مرگبار فنتانیل آغاز کرد و در واکنش، برای تحت فشار گذاشتن پکن در مقابله با قاچاق این ماده مخدر مصنوعی، تعرفه‌هایی 20 درصدی بر کالاهای چینی اعمال کرد.
گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد؛ نیلوفر ادیب‌نیا: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، دوره دوم ریاست‌جمهوری خود را با اعلام شکست مذاکرات با چین برای مهار جریان مرگبار فنتانیل آغاز کرد و در واکنش، برای تحت فشار گذاشتن پکن در مقابله با قاچاق این ماده مخدر مصنوعی، تعرفه‌هایی 20 درصدی بر کالاهای چینی اعمال کرد.
به گزارش رویترز، اما هفته گذشته، پس از دیدار با شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین در کره جنوبی، ترامپ پذیرفت تعرفه‌های مربوط به فنتانیل را به نصف کاهش دهد؛ در ازای دستیابی به یک «توافق تازه» که به گفته اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، قرار است از طریق کارگروهی دوجانبه تنظیم شود.
این توافق، کانال ارتباطی‌ای را احیا می‌کند که مورد استقبال چین است اما سال‌هاست از سوی قانون‌گذاران جمهوری‌خواه به سخره گرفته می‌شود. آنان معتقدند پکن با پیشنهاد چنین کارگروه‌هایی، امتیازاتی ظاهری در مذاکرات سطح بالا می‌دهد تا آمریکا را در گفت‌وگوهای طولانی و بی‌نتیجه گرفتار کند.
این تصمیم در واقع تغییری آشکار در رویکرد دولت ترامپ است؛ چراکه مقامات این دولت پیش‌تر تاکید کرده بودند اقدامات تنبیهی تا زمانی که چین به‌طور ملموس زنجیره‌های تامین فنتانیل را سرکوب نکند، ادامه خواهد یافت.
هنریتا لوین، مدیر پیشین بخش چین در شورای امنیت ملی دولت بایدن و پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی، دراین‌باره گفت: «دولت کنونی با پذیرش تشکیل یک کارگروه مشترک، از موضع سخت‌گیرانه پیشین خود در قبال چین و مبارزه با مواد مخدر عقب‌نشینی کرده است.»
او افزود: «چنین کارگروهی می‌تواند نتایجی داشته باشد، اما چین در دهه گذشته دست‌کم سه بار توانسته است همکاری در زمینه مبارزه با مواد مخدر را به‌عنوان امتیازی ظاهری به آمریکا بفروشد چه در دوران ترامپ و چه در دوره بایدن. هرکسی کم‌کم به این فکر می‌افتد که چند بار دیگر می‌توانند همین تعهد نیم‌بند را دوباره عرضه کنند.»
بااین‌حال، مقامات دولت ترامپ تاکید دارند که این بار سازوکار تازه «نتیجه‌محور» خواهد بود و قرار نیست صرفا به محفلی برای گفت‌وگو درباره فنتانیل تبدیل شود.
در سوی دیگر، مقامات چینی به‌شدت از عملکرد خود در زمینه فنتانیل که یکی از عوامل اصلی مرگ ناشی از مصرف بیش‌ازحد در آمریکا است دفاع می‌کنند. آنان می‌گویند پکن پیش‌تر اقدامات گسترده‌ای برای کنترل مواد اولیه شیمیاییِ مورد استفاده در تولید این دارو انجام داده و واشنگتن را متهم می‌کنند که از این موضوع به‌عنوان «ابزار باج‌گیری» بهره می‌برد.
چین تاکنون جزئیات چندانی از توافق جدید ارائه نکرده است. در گزارش وزارت خارجه چین از دیدار ترامپ و شی هیچ اشاره‌ای به فنتانیل نشده و بیانیه وزارت بازرگانی این کشور تنها از دستیابی به یک «توافق مشترک» برای همکاری در زمینه مقابله با قاچاق این ماده سخن گفته است.
سفارت چین در واشنگتن نیز در پاسخ به رویترز، بدون اشاره به کارگروه دوجانبه، اعلام کرد: «ایالات متحده باید اقدامات ملموسی انجام دهد تا شرایط لازم برای همکاری فراهم شود.» این سفارت افزود: «چین همچنان آماده ادامه همکاری است.»
کارگروه مشترک مبارزه با مواد مخدر که در دوران بایدن تشکیل شده بود، پس از اعمال تعرفه‌های جدید از سوی ترامپ در اوایل امسال، به‌سرعت از هم پاشید هرچند پیش‌تر نیز هدف انتقاد شدید جمهوری‌خواهان بود.
در سال 2023، جی‌دی ونس، که اکنون معاون ترامپ است به همراه چند قانون‌گذار جمهوری‌خواه دیگر، دولت بایدن را به‌دلیل لغو تحریم‌ها علیه چین برای ترغیب پکن به مذاکره درباره فنتانیل، به‌شدت مورد انتقاد قرار دادند. آنان در نامه‌ای به کاخ سفید نوشتند: «رئیس‌جمهور شی تنها به قدرت پاسخ می‌دهد. باید او را تحت فشار گذاشت و روشن کرد که تحریم‌ها فقط زمانی لغو خواهند شد که حزب کمونیست چین تولید مرگبار مواد اولیه فنتانیل را متوقف کند.»
مقامات دولت بایدن تاکید داشتند که چین در قالب آن کارگروه گام‌هایی تدریجی برداشته است، اما برای نشان دادن تعهد واقعی باید بسیار فراتر برود.
کاخ سفید در برابر درخواست رویترز برای اظهارنظر درباره کارگروه تازه سکوت کرد، اما روز شنبه بیانیه‌ای منتشر کرد مبنی بر اینکه چین «ارسال برخی مواد شیمیایی مشخص به آمریکای شمالی را متوقف کرده و صادرات برخی دیگر از این مواد را به تمام مقاصد در جهان به‌شدت کنترل خواهد کرد.»
جیمیِسون گریر، نماینده تجاری ایالات متحده، نیز در گفت‌وگو با شبکه فاکس بیزنس نیوز گفت که آمریکا همچنان تعرفه‌های 10 درصدی بر کالاهای چینی مرتبط با فنتانیل را حفظ کرده است و افزود: «ما هنوز در این زمینه اهرم فشار لازم را داریم تا مطمئن شویم چینی‌ها به تعهدات خود پایبند می‌مانند.»
بااین‌حال، بازگرداندن تعرفه‌ها می‌تواند آتش‌بس شکننده تجاری میان ترامپ و شی را به خطر بیندازد، و هرگونه افزایش تنش ممکن است سفر احتمالی ترامپ به چین در ماه آوریل را زیر سوال ببرد.
مایکل فرومن، رئیس شورای روابط خارجی و نماینده پیشین تجاری آمریکا، نیز در مطلبی نوشت: «تعرفه‌های ترامپ در صورتی کارساز خواهند بود که چین این بار واقعا به توافق پایبند بماند. در غیر این صورت، تصور می‌کنم آن تعرفه‌ها دوباره افزایش خواهند یافت.»