توانمندسازی زنان سرپرست خانوار در راستای دستیابی به توسعه پایدار

توانمندسازی زنان از مؤلفه‌های مهم توسعه پایدار است و توسعه توانمندسازی زنان سرپرست خانوار به عنوان بخش مهمی از شهروندان کشور از جمله موضوعاتی است که دولت مکلف به انجام آن است.

به گزارش خبرنگار مهر، رشد جمعیت زنان سرپرست خانوار در دهه‌های اخیر، طیف وسیعی از مسائل و مشکلات در موضوعات اقتصادی، اجتماعی، سلامت و مهارتی را در پی داشته است از این رو توجه بسیاری از سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان به این گروه جمعیتی، معطوف شده است.

بر اساس گزارش‌های بانک جهانی، بیش از 66 درصد از فقرای جهان را زنان تشکیل می‌دهند. این در حالی است که زنان در سراسر جهان، همواره بیش از دوسوم بار کاری را بر دوش می‌کشند اما تنها ده درصد از کل درآمد جهانی و فقط یک درصد از ثروت جهان نصیب آنان شده است. از این رو سازمان ملل در گزارش سالیانه خود در سال 2018 هدف توسعه پایدار را اطمینان از زندگی سالم و ارتقای سلامت برای همه در همه سنین دانسته است.

در عصر حاضر با مطرح شدن مفهوم عامل انسانی در نظریات توسعه، وضعیت زنان و سطح توانمندسازی این قشر یکی از شاخص‌های مهم برای سنجش توسعه هر کشوری، محسوب می‌شود. با توجه به اینکه توانمندسازی زنان ازجمله مؤلفه‌های مهم در توسعه پایدار است و زنان سرپرست خانوار بخش مهمی از شهروندان کشور را تشکیل می‌دهند. در این راستا توسعه توانمندسازی آنان و ازجمله موضوعات اولویت‌دار و محوری هستند و دولت مکلف است زمینه اشتغال افراد تحت پوشش نهادهای حمایتی را فراهم کند.

بر اساس سرشماری نفوس و مسکن در سال 1395 توزیع تعداد خانوارهای زن‌سرپرست خانوار کمتر از 55 سال به صورت زیر است:

طرح جامع توانمندسازی زنان سرپرست خانوار اهدافی مانند حمایت همه‌جانبه فردی، اجتماعی و اقتصادی از زنان سرپرست خانوار، هم‌افزایی بین دستگاه‌ها و یکپارچه‌سازی حمایت‌ها، جلب مشارکت حداکثری سازمان‌های مردم‌نهاد، تسهیل فرایند توانمندسازی، اشتغال، تولید و عرضه محصولات و ایجاد شرایط امنیت شغلی و پایداری وضعیت مطلوب زنان سرپرست خانوار را در دستورکار دارد.

از طرفی در کشور ما نه‌تنها محرومیت‌زدایی ریشه تاریخی و فرهنگی دارد بلکه امروزه یک تکلیف قانونی نیز به حساب می‌آید که توسط سازمان‌های حمایتی همچون بهزیستی و کمیته امداد امام (ره) انجام می‌گیرد. هر چند در سه برنامه اول توسعه، توجه به زنان خودسرپرست و سرپرست خانوار جز سیاست‌های اصلی نظام برنامه‌ریزی به شمار نمی‌آمد، اما از برنامه چهارم توسعه به بعد رویکرد حمایتی معطوف به این گروه از زنان قوت گرفت.

در برنامه پنجم توسعه در قالب ماده 230 «توجه به ابعاد معیشتی و اشتغال زنان سرپرست خانوار» به‌عنوان یکی از محورهای 14 گانه این ماده مورد تأکید واقع شد.

در سال 1393 «برنامه ملی توانمندسازی زنان سرپرست خانوار» با مدیریت و هماهنگ‌سازی معاونت امور زنان و خانواده و با مشارکت دستگاه‌های اصلی متولی در موضوع زنان سرپرست خانوار همچون سازمان بهزیستی، کمیته امداد امام خمینی به صورت پایلوت در برخی مناطق به اجرا درآمد.

در فرایند تدوین برنامه ششم، موضوع زنان سرپرست خانوار با محوریت دو موضوع: «پیشنهاد ملی شدن طرح توانمندسازی زنان سرپرست خانوار و تقسیم کار دستگاهی برنامه کاهش آسیب‌های اجتماعی شورای اجتماعی کشور» به تصویب رسید.

در برنامه هفتم توسعه نیز تاکید شده است که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف است با همکاری معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی به منظور توانمندسازی و حمایت از زنان سرپرست خانوار و بدسرپرست اقداماتی را انجام دهد و همچنین سامانه پنجره واحد خدمات در سال اول اجرای برنامه در راستای یکپارچه سازی فرایند شناسایی، جذب و خدمات حمایتی و توانمندسازی نهادهای حمایتی و مردمی در حوزه زنان سرپرست خانوار و بدسرپرست را راه‌اندازی کند.

این برنامه همچنین برای کاهش پنجاه درصدی تعرفه، خدمات مشاوره‌ای ذیل سازمان بهزیستی کشور و وزارت ورزش و جوانان برای خانواده‌های دارای سرپرست زن و یا بدسرپرست تمهیداتی در نظر دارد و بر حمایت و تقویت ظرفیت گروه‌های جهادی و مردم نهاد در حوزه توانمندسازی خانوارهای دارای سرپرست زن و بدسرپرست تاکید می‌کند.

بر این اساس زهرا بهروزآذر معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهور در صفحه شخصی خود در پلتفرم اینستاگرام نوشت: یکی از مهمترین مسائلی که زنان سرپرست خانوار با آن مواجه هستند تأمین اشتغال امن و سالم و دستیابی به معیشت پایدار برای حمایت و حفظ خانواده خود است.

وی نوشته است: حضور کارآفرینان اجتماعی به عنوان واسطه بین دولت و زنان سرپرست خانوار می‌تواند رویکردی مؤثر در تأمین اشتغال و توانمندسازی این زنان باشد.

به اعتقاد وی این همکاری می‌تواند به بهبود کیفیت برنامه‌های حمایتی و افزایش فرصت‌های اقتصادی برای زنان منجر شود. اما برای موفقیت این طرح ضروری است که چالش‌های نظارتی و هماهنگی به دقت مدیریت شود و دسترسی به کارآفرینان اجتماعی با تجربه و مناسب در سراسر کشور تضمین گردد. این رویکرد می‌تواند به ایجاد تغییرات مثبت و پایدار در زندگی زنان سرپرست خانوار کمک کند.

امید است با همت و پیگیری‌های مستمر و مؤثر معاونت امور زنان و خانواده حمایت و تقویت ظرفیت‌های زنان سرپرست خانوار و توانمندسازی آنان در حوزه مشاغل خانگی و کارآفرینی در دولت چهاردهم دنبال شده و شاهد تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه باشیم.