توسعه هوش مصنوعی ایران با همکاری معاونت علمی و دانش‌بنیان‌ها

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنان اخیر خود بر لزوم تسلط ایران بر لایه‌های عمیق هوش مصنوعی تأکید ویژه‌ای داشته‌اند. ایشان هوش مصنوعی را یکی از تکنولوژی‌های راهبردی و آینده‌ساز برای کشور معرفی کرده و بر ضرورت سرمایه‌گذاری و تقویت زیرساخت‌های علمی و فناورانه در این حوزه تأکید کرده‌اند. این سخنان نشان‌دهنده اهمیت حیاتی هوش مصنوعی در دستیابی به قدرت علمی، اقتصادی و حتی امنیتی در سال‌های آینده است.

رهبر انقلاب همچنین تصریح کردند که تسلط بر هوش مصنوعی نباید تنها به سطوح ابتدایی و سطحی این فناوری محدود شود، بلکه باید تلاش شود تا ایران در لایه‌های عمیق و پیچیده‌تر این تکنولوژی (از جمله طراحی الگوریتم‌ها، توسعه مدل‌های پیچیده و تولید محصولات پیشرفته) صاحب‌نظر و پیشرو باشد. این تأکیدات نشان از نیاز به حرکت جدی‌تر و عمیق‌تر کشور در این مسیر دارد.

این دیدگاه مقام معظم رهبری باعث شد که موضوع هوش مصنوعی در ایران بیش از گذشته بُلد شود و به یکی از اولویت‌های اصلی سیاست‌گذاران و نهادهای اجرایی تبدیل شود. امروز بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان به دنبال توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی هستند و تلاش می‌کنند ایران را در این حوزه به جایگاه بالاتری در سطح بین‌المللی برسانند.

در حالی که کشورهای پیشرفته با سرعت زیادی به سوی پیشرفت‌های چشمگیر در حوزه هوش مصنوعی حرکت می‌کنند، ایران همچنان با مسائلی چون تعدد متولیان و نبود یک راهبرد منسجم در این حوزه مواجه است. این مشکل موجب شده که روند توسعه و استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی در ایران با سردرگمی و تداخل مسئولیت‌ها روبه‌رو شود.

یکی از مشکلات اصلی در حوزه هوش مصنوعی ایران، وجود متولیان متعدد و عدم هماهنگی بین نهادها و سازمان‌های مختلف است. به گفته کارشناسان، تاکنون چندین سند و نهاد برای توسعه هوش مصنوعی در ایران شکل گرفته، اما عدم وجود یک رویکرد مشترک و شفاف بین این نهادها باعث سردرگمی فعالان این حوزه شده است.

در حال حاضر، نهادهایی چون سازمان ملی هوش مصنوعی، ستاد هوش مصنوعی معاونت علمی ریاست جمهوری، شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان متولیان رسمی فعالیت دارند. نبود هماهنگی و برنامه‌ریزی کلان باعث شده که پروژه‌های هوش مصنوعی در کشور به طور متمرکز و هماهنگ پیش نروند.

تعدد متولیان و عدم تعریف دقیق مسئولیت‌ها و اهداف مشترک، یکی از عوامل کندی در توسعه هوش مصنوعی در ایران محسوب می‌شود. برای آنکه ایران بتواند از پتانسیل‌های بالقوه هوش مصنوعی به‌طور موثر استفاده کند، نیاز به یک برنامه‌ریزی ملی و یکپارچه وجود دارد تا با رفع تداخلات و ایجاد هماهنگی میان نهادهای مختلف، مسیر توسعه این فناوری هموارتر شود.

نقش کلیدی شرکت‌های دانش‌بنیان در توسعه هوش مصنوعی ایران

دراین میان، شرکت‌های دانش‌بنیان به‌عنوان موتورهای اصلی نوآوری و فناوری در کشور، می‌توانند نقشی اساسی در توسعه و ترویج هوش مصنوعی ایفا کنند. این شرکت‌ها با بهره‌گیری از توان علمی و فنی خود، قادرند مسیر استفاده از هوش مصنوعی را در صنایع مختلف هموار کنند و به ارتقای زیرساخت‌های تکنولوژیکی کشور کمک کنند. از طرفی، هوش مصنوعی به‌عنوان یکی از تکنولوژی‌های محوری آینده، می‌تواند تحول بزرگی در صنایع مختلف مانند صنعت، خدمات، کشاورزی، و حتی بخش‌های دولتی ایجاد کند.

نقش معاونت علمی و فناوری در توسعه هوش مصنوعی

در این راستا، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با ایجاد بسترهای حمایتی و مالی، نقش مهمی در توسعه این فناوری در کشور ایفا می‌کند. یکی از مهم‌ترین اقدامات این نهاد، همکاری و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه هوش مصنوعی است. معاونت علمی با ایجاد طرح‌های حمایتی، ارائه تسهیلات و امضای قراردادهای همکاری، می‌تواند به این شرکت‌ها کمک کند تا علاوه بر توسعه تکنولوژی، به صادرات محصولات هوش مصنوعی نیز دست یابند و جایگاه ایران را در این حوزه ارتقا دهند.

همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان با معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری

در این مسیر، امضای قرارداد کارگزاری بین شرکت دانش‌بنیان فیلاگر و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، گامی بزرگ در جهت توسعه هوش مصنوعی در کشور محسوب می‌شود. فیلاگر که یکی از شرکت‌های پیشرو در حوزه هوش مصنوعی است، به عنوان کارگزار رسمی هوش مصنوعی معاونت علمی منصوب شده است. این قرارداد، برگزاری دوره‌های آموزشی و رویدادهای مرتبط با هوش مصنوعی، توسعه منابع انسانی متخصص و اجرای پروژه‌های ملی در این حوزه را به دنبال خواهد داشت، که می‌تواند به تحکیم اکوسیستم هوش مصنوعی ایران کمک کند.

پوریا حداد؛ مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان فیلاگر که از قدیمی‌ترین شرکت‌های بزرگ ایران در حوزه هوش مصنوعی است در گفت‌و‌گو با خبرنگار تسنیم گفت: در دو سال گذشته، با معرفی چت‌بات‌های هوش مصنوعی مانند ChatGPT از شرکت OpenAI، موضوع هوش مصنوعی به شکل گسترده‌تری مورد توجه قرار گرفت و کاربردهای آن در زندگی روزمره مردم رواج بیشتری یافت. در کشور ما نیز این روند دنبال شد تا از هوش مصنوعی به شکل بهینه‌تری استفاده شود.

حداد ادامه داد: به همین منظور، سازمان ملی هوش مصنوعی تأسیس شد و دکتر محمدسعید سرافراز به عنوان رئیس آن انتخاب شد. همچنین، ستاد هوش مصنوعی در معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری تشکیل گردید که ریاست آن بر عهده دکتر بهروز مینایی است.

وی افزود: برای آنکه استفاده از هوش مصنوعی در سطح جامعه بهبود یابد و آموزش‌های لازم در این زمینه ارائه شود، نیاز است که نهادی به عنوان کارگزار فعالیت‌های هوش مصنوعی وجود داشته باشد. این نهاد باید مدیریت و ترویج این فناوری در کشور را به عهده گرفته و همچنین منابع انسانی متخصص در این حوزه را برای شرکت‌های فعال در این زمینه تربیت کند.

مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان در راستای توسعه استفاده از هوش مصنوعی، ستاد هوش مصنوعی معاونت فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، پیش از آنکه هوش مصنوعی در کشور به موضوعی داغ و ترند تبدیل شود، با یکی از مجموعه‌های قدیمی فعال در این حوزه وارد همکاری شد.

حداد تصریح کرد: شرکت دانش‌بنیان فیلاگر، که از سال 1398 فعالیت خود را آغاز کرده است، با توجه به سوابق و دستاوردهایش به عنوان کارگزار رسمی ستاد هوش مصنوعی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری منصوب شد. این کارگزاری مسئولیت‌هایی در حوزه‌های آموزش و ترویج هوش مصنوعی بر عهده دارد.

وی ادامه داد: آموزش‌ها در دو سطح تکنیکال و غیرتکنیکال ارائه می‌شوند. در سطح تکنیکال، توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی که در زمینه طراحی مدل‌ها و نرم‌افزارهای هوش مصنوعی فعالیت می‌کنند، آموزش داده می‌شوند. در سطح غیرتکنیکال، مدیران و افرادی که در حوزه‌های مختلف، از جمله مدیریت صنایع و حتی نمایندگی مجلس، فعالیت دارند و باید با اصول و کاربردهای هوش مصنوعی آشنا شوند، آموزش می‌بینند.

وی اضافه کرد: در حوزه ترویج هوش مصنوعی، برگزاری رویدادهای مختلف با هدف ایجاد اکوسیستم هوش مصنوعی در ایران برنامه‌ریزی شده است. ما از همان ابتدا با نام "جامعه هوش مصنوعی ایران" شروع به فعالیت کردیم و هدفمان این است که این اکوسیستم را تقویت کنیم و از طریق آن منابع انسانی متخصص در حوزه هوش مصنوعی را پرورش دهیم.

حداد همچنین به این نکته اشاره کرد که شرکت فیلاگر اکنون به عنوان کارگزار رسمی هوش مصنوعی معاونت علمی ریاست جمهوری، در حوزه‌های پیمانکاری، آموزش و ترویج هوش مصنوعی فعالیت می‌کند.

مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان در ادامه، به برنامه‌های این شرکت دانش‌بنیان در همکاری با معاونت علمی اشاره کرد و افزود: این شرکت در دو ماه آینده پنج رویداد بزرگ هوش مصنوعی را برگزار می‌کند. این رویدادها با سایر رویدادهای گذشته تفاوت دارند، چراکه در مناطقی برگزار می‌شوند که تاکنون میزبان رویدادهای هوش مصنوعی نبوده‌اند و بیشتر به عنوان مراکز صنعتی شناخته می‌شدند.

وی برنامه‌های رویدادها را این‌گونه تشریح کرد: نخستین رویداد 28 آبان ماه در عسلویه برگزار خواهد شد و موضوع آن هوش مصنوعی در صنعت پتروشیمی است. سپس در 30 آبان ماه، رویداد دیگری در سمنان و در پارک علم و فناوری شاهرود برای صنایع مرتبط با معدن و صنعت برگزار می‌شود. همچنین در 22 آذر ماه، یک رویداد ملی هوش مصنوعی در تهران برگزار خواهد شد که در آن، صنایع مختلف از جمله بانکداری، اپراتورها و سایر صنایع حضور خواهند داشت.

حداد ادامه داد: یک رویداد دیگر در هفته اول آبان ماه در مشهد برگزار می‌شود که به موضوع هوش مصنوعی در صنایع غذایی اختصاص دارد. همچنین در هفته آخر آذر، رویدادی در یزد برگزار خواهد شد که به موضوع فعالیت صنایع در این استان، از جمله صنعت کاشی و دیگر صنایع، می‌پردازد.

مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان همچنین به آموزش‌های رایگان و بورسیه‌های ارائه شده توسط شرکت فیلاگر اشاره کرد و گفت: ما از طریق این شرکت افراد مختلفی را بورسیه می‌کنیم تا به‌طور رایگان در حوزه‌های مختلف توسعه‌دهندگی هوش مصنوعی آموزش ببینند و بدین وسیله به تقویت منابع انسانی کشور در این حوزه کمک کنیم. تاکنون نزدیک به 45 هزار نفر در فیلاگر آموزش دیده‌اند که از این تعداد، 10 هزار نفر بورسیه فیلگر بوده و به‌طور رایگان آموزش دیده‌اند. ما همچنین برای هلدینگ‌های بزرگ کشور، از جمله هلدینگ فناپ که زیرمجموعه گروه پاسارگاد است، آموزش‌های هوش مصنوعی ارائه داده‌ایم و تاکنون نزدیک به 900 نفر منابع انسانی برای آنها آموزش دیده‌اند تا در بخش‌های مختلف فعالیت کنند.

وی گفت: آموزش‌های ما در سطح بین‌المللی نیز ارائه می‌شود و افراد از کشورهای مختلف مانند کره جنوبی، آمریکا، ژاپن و سایر کشورهای آسیای شرقی از این آموزش‌ها بهره‌مند شده‌اند.

حداد خاطرنشان کرد: یکی از اقدامات مهم در مجموعه دانش‌بنیان ما، تشکیل "اسکواد هوش مصنوعی فیلاگر" است که در زمینه پیمانکاری پروژه‌های هوش مصنوعی فعالیت می‌کند. به عنوان مثال، این اسکواد پروژه‌هایی برای همراه اول و بانک ملت انجام داده است. همچنین یک پروژه ملی در حوزه کامپیوترهای کوانتومی و هوش مصنوعی را پیش می‌برد. بیشتر نیروی انسانی فعال در این پروژه‌ها از افرادی هستند که در مجموعه فیلاگر آموزش دیده‌اند و توسعه‌دهندگان و متخصصان حوزه‌های مختلف هوش مصنوعی محسوب می‌شوند.

مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان افزود: همکاری‌های بین‌المللی نیز با دانشگاه‌های معتبر جهان از جمله دانشگاه هاروارد داریم و دوره‌های آموزشی مختلفی در ایران برگزار کرده‌ایم. یکی از این دوره‌ها، بزرگترین دوره آموزشی در حوزه هوش مصنوعی در کشور بوده است. هدف ما توانمندسازی صنایع مختلف کشور در حوزه هوش مصنوعی است.

حداد ادامه داد: در این مسیر، با همکاری سازمان ملی هوش مصنوعی و ستاد هوش مصنوعی معاونت علمی تلاش می‌کنیم تا هم منابع انسانی متخصص در حوزه هوش مصنوعی را پرورش دهیم و هم پروژه‌های مختلف را با قدرت بیشتری پیش ببریم.

وی در پایان گفت: سازمان ملی هوش مصنوعی در آخرین روزهای دولت شهید رئیسی تشکیل شد. این سازمان اکنون به عنوان یک نهاد مستقل فعالیت می‌کند و از معاونت علمی ریاست جمهوری جدا شده است.

در پایان باید بگوییم با توجه به تلاش‌های شرکت‌های دانش‌بنیان همچون فیلاگر و حمایت‌های معاونت علمی و سازمان ملی هوش مصنوعی، به نظر می‌رسد که ایران در حال حرکت به سوی تقویت جایگاه خود در عرصه فناوری‌های نوین است. توسعه نیروی انسانی متخصص و برگزاری رویدادهای گسترده در مناطق صنعتی کشور، گامی موثر در جهت پیوند هرچه بیشتر فناوری هوش مصنوعی با صنایع و بخش‌های مختلف جامعه خواهد بود.

این رویدادها به احتمال زیاد نقشی کلیدی در تسریع روند دیجیتالی شدن صنایع ایران و استفاده بهینه از هوش مصنوعی در زندگی روزمره ایفا خواهند کرد.