جراحی پر هزینه اقتصادی و کارنامه درخشان بانک مرکزی / اعدادی که حرف نمیزنند

هر نهاد با یک هدف خاص تاسیس می‌شود و در راستای رسیدن به آن هدف، فعالیت خود را تنظیم می‌کند. بانک مرکزی ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و با هدف حفظ ارزش پول، موازنه پرداخت‌ها، بهبود روابط بازرگانی و به صورت کلی، رشد اقتصاد کشور تاسیس شده است.

بانک مرکزی ایران در سال 1339 با سرمایه 6.3 میلیارد ریال در تهران تأسیس شد. این نهاد به عنوان یکی از مهمترین نهادهای غیرانتفاعی شناخته می‌شود و مسئولیت نظارت بر خدمات مالی و بانکداری را برعهده دارد. وظایف بانک مرکزی شامل انتشار اسکناس، تنظیم مقررات حوزه بانکداری، نظارت بر ورود و صدور ارز رایج کشور، نظارت بر فعالیت سایر بانک‌ها، حفظ ارزش داخلی و خارجی پول و غیره می‌باشد. این مقاله به معرفی بانک مرکزی و بررسی تاریخچه جالب آن پرداخته و شما را با اهداف و وظایف اصلی این نهاد آشنا خواهد کرد.

دولت و مجلس اصولگرا در ماه اول سال 1401 با اجرای یک برنامه اقتصادی، ارز 4،200 تومانی را از بازار حذف کرده و جایگزین آن دلار 28،500 تومانی و دلار مرکز مبادله ارزی با نرخ 43،000 تومانی برای واردکنندگان کالا قرار دادند. این اقدام منجر به افزایش قیمت بسیاری از مواد غذایی از جمله نان، ماکارونی، روغن، گوشت و مرغ شد. محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی، اظهار کرد: "ما نرخ ارز بازار آزاد را تحمل نمی‌کنیم، زیرا این نرخ بر اساس توقعات تورمی ناشی از اخبار منفی شکل می‌گیرد." او ادعا کرد که دولت ارز دولتی را به تمام واردکنندگان ارائه می‌دهد و به همین دلیل قیمت دلار در بازار آزاد مهم نیست. این اظهارات باعث واکنش‌های فراوانی شد. روز گذشته، اعضای هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران جلسه‌ای با نمایندگان مجلس داشتند و نسبت به عملکرد بانک مرکزی اعتراض کردند.

عدم تخصیص ارز از مهرماه

کاوه زرگران، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران می‌گوید فعالان اقتصادی، 5 ماه است که منتظر تخصیص ارز هستند.

داوود رنگی، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران گفت: یک ماه است، تخصیص ارز به واردات کالاهای اساسی متوقف‌شده است، موضوعی که با واکنش سریع بانک مرکزی مواجه شد. بانک مرکزی با ارسال نامه‌ای اعلام کرد که این مطلب را تکذیب می‌کند و از ابتدای سال جاری (فروردین‌ماه)، بر اساس آمار موجود بانک مرکزی، 2 میلیارد و 772 میلیون دلار ارز برای واردات کالاهای اساسی، دارو، کالاهای تجاری و بازرگانی، واردات در مقابل صادرات و خدمات تأمین کرده است.

اعضای هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران دیروز در نشست با نمایندگان مجلس شورای اسلامی گرد هم آمدند و از عدم تخصیص ارز انتقاد کردند.

زرگران دراین‌باره گفت: از 30 مهر خیلی از شرکت‌های کالاهای اساسی را وارد و در بازارهای داخلی فروخته‌اند و منتظر تخصیص ارز هستند، از این تاریخ به بعد بسیاری از کالاها مشمول تخصیص ارز نشده‌اند. بانک مرکزی اعلام کرده که اتاق تهران اطلاعات اشتباه داده، به عنوان رئیس انجمن غلات اعلام می‌کنم که ما محموله‌های متعددی از شرکت‌های مختلف از 30 مهر سال گذشته در نوبت تخصیص ارز هستند و هنوز نتوانسته‌اند ارز دریافت کنند. در 5 ماه پایانی سال 1402 دولت خوراک مردم را از جیب بخش خصوصی و وام‌هایی که بانک‌ها تأمین کرده‌اند داده است و همچنان بخش خصوصی منتظر است تا تعیین تکلیف شود. یک ماه از سال گذشته و وضعیت نرخ ارز به دلیل بودجه مشخص نیست گفته می‌شود که قرار است نرخ ارز شکر و برنج که 28 هزار و 500 است حذف شود، اما این موضوع ابلاغ نشده این روند می‌تواند تأمین این کالاها را در بازار مشکل کند.

هریک یاری جانیان، رئیس کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی تهران در نشست اتاق بازرگانی با نمایندگان مجلس گفت: بانک مرکزی اصلاً متوجه است که چه بلایی سر واحدهای تولیدی می‌آورد؟ بانک مرکزی هم متولی پولی شده هم متولی اقتصاد کشور شده، باید به این وضعیت رسیدگی شود.

خودآزاری اقتصادی داریم، بلاتکلیفی عجیبی در ساختار اقتصاد داریم که عمدترین دلیل آن اقدامات بانک مرکزی است که از برج 7 هیچ نوع تخصیص ارزی را اعمال نمی‌کند. بانک مرکزی فعالان اقتصادی را بلاتکلیف گذاشته است حداقل اعلام کند که هیچ تخصیص ارزی به ما تعلق نمی‌گیرد. با ارز آزاد هم نمی‌توانیم کارکنیم، چون اگر با ارز آزاد کالا وارد کنیم قاچاقچی محسوب می‌شویم. طبق نظرسنجی از 2800 فعال اقتصادی، سازمان امور مالیاتی، سازمان تأمین اجتماعی و بانک مرکزی سه نهادی هستند که در رتبه نخست ایجاد اختلال در فعالیت‌های اقتصادی معرفی‌شده‌اند. این‌ها در کنار اقتصاد هستند یا سوار بر اقتصادمان؟ استخوان‌های بخش خصوصی در حال خرد شدن است، کارکنانی داریم که از برج 7 خطوط تولیدی‌شان معطل است، این همه کالا در گمرکات رسوب‌کرده و انباشت کانتینر داریم.

وی با تأکید بر این‌که در دنیا حتی کشورهای کوچک هم نرخ ارز 20 سال است که تکان نخورده گفت: با این وضعیت ارزی صنعت چگونه باید رشد کند، مجلس ورود کند و این موضوع را حل‌وفصل کند. تاب و توانی برای صنعت باقی نمی‌مانده است، به دادبخش خصوصی برسید.

کمبود ارز برای واردات

صدیق بدری، نماینده اردبیل در این جلسه گفت: الآن وضعیت بازار ارز کاملاً آشفته است. همچنین برای موضوع واردات مواد اولیه، بانک مرکزی به تولیدکنندگان می‌گوید [ارز] ندارد؛ معلوم نیست که بانک مرکزی چه کار می‌کند؛ بانک مرکزی باید به مردم جواب دهد. بانک مرکزی بگوید سیاست ثباتی که گفتند چیست؟

محمدرضا پور ابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به افزایش التهابات ارزی در کشور، گفت: انتظار داریم رئیس‌جمهور و بانک مرکزی بر اساس تجارب علمی، اجرایی و سند تحول دولت مردمی، دولت سیزدهم مسیر حرکت ارزی کشور را مدیریت کرده و التهابات در این بازار را کاهش دهد. اگر باسیاست‌هایی که بانک مرکزی در قبال مسئله ارز اتخاذ کرده پیش برویم نگرانی ما برای افزایش التهابات ارزی به مراتب بیشتر خواهد شد. امیدواریم بانک مرکزی و وزارت اقتصاد بتوانند در شرایط بهتری آثار تورمی ارز بر مردم را که به‌شدت آن‌ها را دچار چالش کرده برداشته و مشکلات را کاهش دهند.