جعفری‌جوزانی؛ کارگردانی مهم با نوستالژیِ «در چشم باد»
سریال «در چشم باد» اثری تاریخی بود که این روزها دوباره از تلویزیون پخش می‌شود؛ مسعود جعفری‌جوزانی کارگردانِ‌آن، به نسبت به دیگر فیلمسازان کم‌کار اما با صرفِ زمان کارهایی می‌سازد که در تاریخ ماندگار بماند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، 18 آذرماه زادروز یک کارگردانِ مهم در سینما و تلویزیون است. کارگردانی که کم و گزیده کار می‌کند اما کارهایش در تاریخ ماندگار شده است. مدرک کارشناسی ارشد فیلم‌سازی‌اش را از دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو گرفته و در آغاز فعالیت سینمایی خود با کارگردانی فیلم کوتاه توانست دیپلم افتخار بهترین فیلم‌کوتاه جشنواره فیلم فجر را کسب کند. از مهمترین آثارش می‌توان به کارگردانی و نویسندگی سریال «در چشم باد» اشاره کرد.
سریالی که این روزها دوباره از شبکه آی‌فیلم پخش می‌شود و بینندگانِ‌بسیاری دارد. او بخش عمده‌ای از دهه 80 را به نوشتن و کارگردانی سریال عظیم «در چشم باد» می‌گذراند. در چشم باد در 44 قسمت 50 دقیقه‌ای در زمره سریال‌های الف ویژه برای پخش از شبکه یک سیما بود که روایتی دیدنی از سه برهه تاریخ معاصر ایران از قیام کوچک جنگلی تا جنگ ایران و عراق را روایت می‌کند. فیلمنامه این سریال توسط خود مسعود جعفری جوزانی در مدت دو سال نوشته شده‌است.
سریال تاریخی «در چشم باد»، وقایع سیاسی و اجتماعی سه دوره از تاریخ را روایت می‌کند: پایان دوره قاجار و دوره پهلوی، جنگ جهانی دوم و یک دوره زمانی خاص بعد از انقلاب که دوره فتح خرمشهر است. ساخت این سریال یکی از بزرگترین پروژه‌های سریال‌سازی در تلویزیون است که برای ساخت آن 480 لوکیشن استفاده و به بیش از 10 شهرستان و استان دیگر سفر شده است.
از این منظر هم یکی از رکورددارهای تاریخ تلویزیون ایران است. در اکثر آثار تاریخی، با توجه به ساخت سریال در شهرک‌های سینمایی معمولاً تعداد لوکیشن‌ها نیز ثابت و نزدیک به هم است، اما «در چشم باد» از آن دست آثار بود که گروه سازنده آن به شهرها و کشورهای مختلف سفر کرد و در هر سفر هم بخش‌های گوناگون کار را در لوکیشن‌های متفاوت ضبط کردند.
در دل این وقایع‌نگاری اجتماعی، ما با خانواده «ایرانی» آشنا می‌شویم خانواده‌ای که در آن پدر از یاران میرزا کوچک‌خان جنگلی بود و بعد از شکست حرکت یاران جنگل، به تهران کوچ می‌کنند. بعد از گذشت دوره بیست ساله، بار دیگر با این خانواده همراه می‌شویم و حالا دیگر قهرمان داستان فرزند کوچک آنهاست، بیژن، جوانی که حالا از خلبان‌های نیروی هوایی ارتش است.
در اواسط داستان، ماجرای عاشقانه بیژن و لیلی بار اصلی درام داستان را به دوش می‌کشد، عاشقانه جذابی که زمان حضور لیلی در ارتش شوروی شعله می‌کشد و باعث می‌شود بیژنی که اسیر نیروهای شوروی بوده، از اسارت فرار کند. جوزانی در بخش اول داستان رابطه دوستانه بیژن و لیلی را (که در آن زمان دو خردسال هم بازی بودند) به‌خوبی به تصویر کشید و این سابقه باعث شد عشق این دو برای مخاطب باورپذیرتر و جذاب‌تر باشد.
بخش سوم این سریال هم مربوط می‌شود به سال‌های ابتدایی جنگ تحمیلی. دورانی که انقلاب اسلامی در کشورمان شکل گرفته و خیلی زود هم درگیر جنگی نابرابر شده است. بیژن که در خارج از کشور است، برای پیدا کردن فرزندش با شنیدن خبر جنگ در ایران، به کشور برمی‌گردد و به جبهه‌های جنوب می‌رود تا گمشده‌اش را پیدا کند. سفری که سرنوشت این شخصیت را تغییر می‌دهد.
اگرچه چهره‌های مطرح زیادی در مقابل و پشت دوربین ساخت «در چشم باد» حضور داشتند، که نام خیلی از آنها برای اعتبار بخشیدن به یک اثر هنری کافی بود، اما چهره اصلی و مرد شماره یک این سریال مسعود جعفری جوزانی است. فیلمساز باسابقه‌ای که زمان زیادی برای ساخت این اثر گذاشت و نویسندگی فیلمنامه آن را هم خود برعهده داشت. البته این دو عنوان تنها سمت‌های جوزانی در این اثر نبود و او هرجایی که احساس می‌کرد کار لنگ مانده است، خود آستین بالا می‌زد و کارها را جلو می‌برد.
یکی از نکات مثبت اصلی این سریال گروه بازیگران آن بود و با توجه به اینکه این اثر در سه بخش تولید می‌شد، در هر دوره زمانی آن، چهره‌های جدیدی به گروه ثابت بازیگران کار اضافه می‌شدند. پارسا پیروزفر، سعید نیک‌پور، کامبیز دیرباز، محمدرضا هدایتی، هومن سیدی، طناز طباطبایی، گلاره عباسی، سحر جعفری جوزانی، سعید راد، مصطفی زمانی، اکبر عبدی و... برخی از بازیگران شناخته شده این سریال بودند. چهره‌هایی هم بودند که در این اثر نقش‌های کوتاهی داشتند، کوتاه‌ترین حضور هم مربوط می‌شد به مهران مدیری که به‌عنوان صداپیشه در این اثر حضور داشت و صدای نقش محمدعلی فروغی را دوبله می‌کرد.
مسعود جعفری‌جوزانی کارگردان این سریال کارهای خوبِ دیگری هم در کارنامه خودش دارد. جوزانی کارگردانی است که نمی‌توان اثرهایی که خلق کرده است را نادیده گرفت. سریال و سینمایی‌هایی که در بخشی از آن تاریخی است و گذشته ایران را روایت می‌کند. در کنار «یک مرد یک خرس»، «ایران برگر» جزو آخرین کارهای او به شمار می‌رود.
این فیلم داستان امرالله خان و فتح‌الله خان است که بر سر انتخابات شوراها در یک روستا با یکدیگر رقابت می‌کنند. این روستا نمادی از جامعه ایران است و جعفری جوزانی توانسته است یک کمدی تلخ را به خوبی بسازد. فیلمنامه روستایی را برایمان می‌سازد که در آن دو خان، رقبای اصلی انتخابات روستا و مشغول چالش با یکدیگر جهت برنده‌شدن در انتخابات هستند. روستا نماد کشور ایران، مردمش نماد مردم ایران‌اند.
آیا سریال‌هایی که تلویزیون برای «پرستاران» ساخته، موفق بوده‌اند؟علی نصیریان در نفش امرالله خان، محسن تنابنده در نقش فتح‌الله خان، سحر جعفری جوزانی در نقش ماهگل، حمید گودرزی در نقش سهراب، نیوشا ضیغمی در نقش مشاور، احمد مهران‌فر در نقش رهام، شهره لرستانی در نقش همسر فتح‌الله خان، گوهر خیراندیش در نقش ننه نبات تعدادی از بازیگران این فیلم‌اند.
در طول این سال‌ها صحبت از سریال «خواجه نصیرالدین طوسی» بوده که جایی صحبت از کارگردانی محمدحسین لطیفی بود و جایی هم حضورِ مسعود جعفری‌جوزانی؛ چرا که گفته می‌شود او قصد داشت پس از سریال «در چشم باد» به سفارش سیمافیلم کارگردانی سریالی درباره زندگی خواجه نصیر الدین طوسی را برعهده بگیرد که گویا فیلمنامه آن به جایی نمی‌رسد. به تازگی فیلم سینمایی «وزش بادهای جنوبی» به نویسندگی و کارگردانی آزیتا رصافی و تهیه‌کنندگی مسعود جعفری جوزانی، پروانه ساخت گرفته است.
ساختِ سریال‌هایی همچون «در چشم باد» با پژوهش و تحقیق چند ساله و نگارش فیلمنامه مناسب نشان دهنده اندیشه یک کارگردان بزرگی همچون مسعود جعفری‌جوزانی است. سال‌هاست تلویزیون و سینما از ساخت چنین کارهای همراه با پژوهش و فیلمنامه قدرتمند رنج می‌برد و شاید بازگشتِ کارگردانانی همچون او بتواند به غنایِ آثار فرهنگی و هنریِ کمک کند و مدیران برای امتدادِ این مسیر از تجربیاتِ امثالِ «جوزانی» برای تربیت و پرورش بهتر فیلمسازان و سریال‌سازان جوان، بهره ببرند.
