حجت الاسلام کلانتری: تشکیل حکومت اسلامی لازمه اعتقاد به ولایت است
به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری فارس، چهل و هفتمین جلسه از سلسله مباحث با موضوع «ولایت فقیه» با تدریس حجت الاسلام والمسلمین ابراهیم کلانتری، رییس انجمن علمی انقلاب اسلامی و تولیت حرم مطهر حضرت احمدبن موسی الکاظم شاهچراغ علیه السلام برگزار شد.
تولیت حرم مطهر شاهچراغ در این جلسه ضمن تسلیت هفتم صفر، سالروز شهادت کریم اهل بیت (ع) حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام، گفت: با توجه به اینکه ادله قرآنی نظریه ولایت فقیه را به پایان رسانده ایم، پیش از آنکه به بررسی ادله روایی ولایت فقیه بپردازیم، مناسب است در این جلسه مروری بر چهار نکته کلیدی در باب ولایت فقیه از منظر حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) داشته باشیم. مرور مجدد بر این نکات تصویر دقیق تری از نظریه «ولایت انتصابی مطلقه فقیه» را در اختیار می گذارد. استاد دانشگاه تهران در ادامه به بیان نخستین نکته پرداخت و با اشاره به این موضوع که همه احکام الهی ریشه در اصل توحید دارند، گفت: «اصل توحید» زیر بنای همه اصول و فروع و از جمله حکومت و اداره جامعه است. در جلسات گذشته بارها بر این مطلب تأکید شد که هیچ موضوعی از موضوعات گوناگونی که در حیات بشری وجود داشته، وجود دارد، و وجود پیدا خواهد کرد، قطعا آن موضوع واجد حکمی از احکام الهی خواهد بود. از سویی همه احکام الهی ریشه در اصل توحید دارند.
وی افزود: امام خمینی (قدس سره) در این باب چنین می گوید: «اعتقادات من و همه مسلمین همان مسائلی است که در قرآن کریم آمده است و یا پیامبر اسلام (ص) و پیشوایان به حق بعد از آن حضرت بیان فرمودهاند که ریشه و اصل همه آن عقاید - که مهمترین و با ارزش ترین اعتقادات ماست - اصل توحید است.
کلانتری تاکید کرد: مطابق این اصل، ما معتقدیم که خالق و آفریننده جهان و همه عوالم وجود و انسان تنها ذات مقدس خدای تعالی است که از همه حقایق مطلع است و قادر بر همه چیز است و مالک همه چیز. این اصل به ما میآموزد که انسان تنها در برابر ذات اقدس حق باید تسلیم باشد و از هیچ انسانی نباید اطاعت کند مگر اینکه اطاعت او اطاعت خدا باشد؛ و بنابراین هیچ انسانی هم حق ندارد انسان های دیگر را به تسلیم در برابر خود مجبور کند.
وی افزود: ما از این اصل اعتقادی، اصل آزادی بشر را میآموزیم که هیچ فردی حق ندارد انسانی و یا جامعه و ملتی را از آزادی محروم کند، برای او قانون وضع کند، رفتار و روابط او را بنا به درک و شناخت خود که بسیار ناقص است و یا بنا به خواستهها و امیال خود تنظیم نماید. و از این اصل ما نیز معتقدیم که قانونگذاری برای بشر تنها در اختیار خدای تعالی است، همچنان که قوانین هستی و خلقت را نیز خداوند مقرر فرموده است. و سعادت و کمال انسان و جوامع تنها در گرو اطاعت از قوانین الهی است که توسط انبیا به بشر ابلاغ شده است». (صحیفه امام، ج5، صص 387 و 388) تولیت حرم مطهر با بیان اینکه دومین نکته از منظر حضرت امام (ره) به تفاوت حکومت مبتنی بر ولایت فقیه با سایر حکومت ها، بر می گردد، گفت: امام خمینی (رحمت الله علیه) در باب تفاوت حکومت اسلامی با سایر حکومت ها چنین می فرمایند: «حکومت اسلامی هیچ یک از انواع طرز حکومت های موجود نیست. مثلًا استبدادی نیست، که رئیس دولت مستبد و خودرأی باشد؛ مال و جان مردم را به بازی بگیرد و در آن به دلخواه دخل و تصرف کند؛ هر کس را ارادهاش تعلق گرفت بکشد، و هر کس را خواست انعام کند، و به هر که خواست تیول] = ملک، زمین یا یک منطقه که توسط اربابان به دست‌نشاندگان بخشیده شود، که نمونه های آن بسیار در زمان پادشاهان مختلف، همچون قاجار دیده شده [بدهد و املاک و اموال ملت را به این و آن ببخشد.
وی افزود: رسول اکرم (ص) و حضرت امیر المؤمنین (ع) و سایر خلفا هم چنین اختیاراتی نداشتند. حکومت اسلامی نه استبدادی است و نه مطلقه؛ بلکه «مشروطه» است. البته نه مشروطه به معنای متعارف فعلی آن که تصویب قوانین تابع آرای اشخاص و اکثریت باشد. مشروطه از این جهت که حکومت کنندگان در اجرا و اداره مقید به یک مجموعه شرط هستند که در قرآن کریم و سنت رسول اکرم (ص) معین گشته است. «مجموعه شرط» همان احکام و قوانین اسلام است که باید رعایت و اجرا شود. از این جهت حکومت اسلامی «حکومت قانون الهی بر مردم» است.
کلانتری تاکید کرد: فرق اساسی حکومت اسلامی با حکومت های «مشروطه سلطنتی» و «جمهوری» در همین است: در اینکه نمایندگان مردم، یا شاه، در این گونه رژیم ها به قانونگذاری میپردازند؛ در صورتی که قدرت مقننه و اختیار تشریع در اسلام به خداوند متعال اختصاص یافته است. شارع مقدس اسلام یگانه قدرت مقننه است. هیچ کس حق قانونگذاری ندارد؛ و هیچ قانونی جز حکم شارع را نمیتوان به مورد اجرا گذاشت». (ولایت فقیه، صص43 و 44)
این استاد حوزه و دانشگاه، در ادامه به بیان سومین نکته پیرامون نظریه «ولایت فقیه» از منظر امام (ره)، پرداخت و گفت: تشکیل حکومت اسلامی لازمه اعتقاد به ولایت است و حکومت اسلامی حکومت ولایی است، نه سلطنتی مطلقه، نه سلطنتی مشروطه و نه لیبرال دموکراسی به معنای متعارف آن و نه نوعی دیگر از حکومت های ساخته شده دست بشر.
وی افزود: امام خمینی (قدس سره) در این باب چنین می گویند: «ما معتقد به «ولایت» هستیم؛ و معتقدیم پیغمبر اکرم (ص) باید خلیفه تعیین کند و تعیین هم کرده است. آیا تعیین خلیفه برای بیان احکام است؟... اعتقاد به ضرورت تشکیل حکومت و برقراری دستگاه اجرا و اداره، جزئی از ولایت است؛ چنانکه مبارزه و کوشش برای آن از اعتقاد به ولایت است. درست توجه کنید.
کلانتری تاکید کرد: همان طور که آنها [= استعمارگران] بر ضد شما اسلام را بد معرفی کردهاند، شما اسلام را آن طورکه هست معرفی کنید؛ ولایت را چنانکه هست معرفی کنید. بگویید ما که به ولایت معتقدیم، و به اینکه رسول اکرم (ص) تعیین خلیفه کرده و خدا او را واداشته تا تعیین خلیفه کند و «ولی امر» مسلمانان را تعیین کند، باید به ضرورت تشکیل حکومت معتقد باشیم؛ و باید کوشش کنیم که دستگاه اجرای احکام و اداره امور برقرار شود. مبارزه در راه تشکیل حکومت اسلامی لازمه اعتقاد به ولایت است». (همان، صص20 و 21) رئیس انجمن علمی انقلاب اسلامی در ادامه به بیان چهارمین نکته پیرامون نظریه «ولایت فقیه» از منظر امام (ره) پرداخت و گفت: نصب الهی فقیهان جامع شرایط به ولایت در عصر غیبت، بر مبنای همان زیرساخت اساسی، یعنی اصل توحید است.
وی افزود: امام خمینی (ره) به صراحت از نصب فقیهان به ولایت در عصر غیبت امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) سخن گفته اند: «لازم است که فقها اجتماعاً یا انفراداً برای اجرای حدود و حفظ ثغور و نظام، حکومت شرعی تشکیل دهند. این امر اگر برای کسی امکان داشته باشد، واجب عینی است؛ و گر نه واجب کفایی است. در صورتی هم که ممکن نباشد، ولایت ساقط نمیشود، زیرا از جانب خدا منصوبند.
کلانتری تاکید کرد: اگر توانستند، باید مالیات، زکات، خمس و خراج را بگیرند و در مصالح مسلمین صرف کنند؛ و اجرای حدود کنند. این طور نیست که حالا که نمیتوانیم حکومت عمومی و سراسری تشکیل بدهیم، کنار بنشینیم؛ بلکه تمام امور [ی] که مسلمین [بدان] محتاجند و از وظایفی است که حکومت اسلامی باید عهدهدار شود، هر مقدار که میتوانیم باید انجام دهیم». (همان، صص52 و 53) تولیت حرم مطهر گفت: بر اساس همین مبنای وثیق، امام خمینی (ره) در پاسخ به این سئوال که: «در چه صورت فقیه جامع الشرایط بر جامعه اسلامی ولایت دارد؟» چنین پاسخ می دهند: «ولایت در جمیع صوَر دارد. لکن تولی امور مسلمین و تشکیل حکومت بستگی دارد به آرای اکثریت مسلمین، که در قانون اساسی هم از آن یاد شده است، و در صدر اسلام تعبیر میشده به بیعت با ولی مسلمین». (صحیفه امام، ج20، ص459)
حجت الاسلام والمسلمین دکتر کلانتری در توضیح این جمله امام (ره) اظهار کرد: اینکه امام (قدس سره) می گویند «ولایت در جمیع صور دارد»، بدین معناست که فقیه جامع شرایط در عصر غیبت از ناحیه خداوند به ولایت منصوب شده است. این همان مقام ثبوت است، یعنی در اسلام به عنوان دین کامل الهی، تکلیف حکومت و نوع آن مانند سایر موضوعات مشخص شده است و هر حکومتی غیر از آن نامشروع خواهد بود؛ اما اینکه ایشان می گویند: «لکن تولی امور مسلمین و تشکیل حکومت بستگی دارد به آرای اکثریت مسلمین، که در قانون اساسی هم از آن یاد شده است، و در صدر اسلام تعبیر میشده به بیعت با ولی مسلمین»، این همان مقام اثبات و استقرار است.
استاد دانشگاه تهران گفت: بی گمان در مقام اثبات و استقرار و استمرار حکومت اسلامی، این مردم هستند که بر اساس باور و اعتقاد به اسلام به عنوان دین کامل الهی، برای عملی شدن احکام الهی و از جمله حکومت اسلامی تلاش می کنند و فقیه منصوب از ناحیه خداوند را به حاکمیت می رسانند. پایان پیام /