حل مشکلات کشور با یک فناوری پیشرفته / پرتوهایی که مورد غفلت واقع شده‌اند
گروه علم و پیشرفت خبرگزاری فارس، شهین مردانی: تصفیه پساب‌های صنعتی، کاهش آلودگی هوا، نگه‌داری مواد غذایی برای مدت‌زمان طولانی، استریل تجهیزات پزشکی؛ این‌ها مهمترین چالش‌هایی است که کشورهای مختلف با آن دست به گریبان هستند. امروز دانشمندان دست به کار شده‌اند تا روش‌های ایمن و موثر برای حل این مشکلات پیدا کنند و در حال حاضر یکی از موثرترین روش‌ها، استفاده از پرتوهای هسته‌ای است.
کاربردهای فناوری هسته‌ای امروزه آنقدر وسیع و گسترده شده که کمتر حوزه‌ای را می‌توان یافت که در آن ردی از فناوری هسته‌ای وجود نداشته باشد. کشور ما نیز با درک چنین موقعیتی با هدف رفع نیازها و دستیابی به توسعه و پیشرفت خود برای استفاده از این منبع انرژی تلاش می‌کند، اما بااین حال و با توجه به نیاز مبرم کشور برای استفاده از این فناوری موانع بسیاری بر سر راه استفاده از کاربردهای پرتوها قرار دارد که در همین راستا با «پژمان شیرمردی»، معاون سازمان انرژی اتمی به گفت‌و‌گو نشستیم که شرح آن را در زیر می‌خوانید:
در این گفت وگو می خوانید:
* موانع استفاده از پرتوهای هسته‌ای
* لزوم مطالبه عمومی برای استفاده از فناوری هسته‌ای در تمام صنایع ممکن
* سهم کم ایران در استفاده از کاربردهای پرتوها نسبت به جهان
* موقعیت خوب ایران در منطقه برای استفاده از پرتوها
* اثر تحریم‌ها در دیرکرد توسعه زیرساخت‌های لازم برای استفاده از کاربرد پرتوها
* دعوت از شرکت‌های دانش‌بنیان برای تحقق شعار سال
* کاهش موارد ابتلا به سرطان با استفاده از پرتوها
فارس: انرژی هسته‌ای در چه دسته‌ای قرار می‌گیرد و چگونه به توسعه کشور کمک می‌کند؟
* ایران یکی از 31 کشور دارنده نیروگاه هسته‌ای در دنیا
شیرمردی: وقتی ما می‌توانیم با استفاده از نفت تولید پلیمر کنیم و با قیمت بسیار بالا بفروشیم، خیلی ضرورت ندارد کارشناس‌هایمان را به کوره‌ها و نیروگاه ها بفرستیم و تولید برق کنیم. وقتی جایگزین‌های بهتری وجود دارد می‌توان از آن جایگزین‌ها استفاده کرد؛ مثل انرژی‌های پاک که یکی از آن انرژی‌ها انرژی هسته‌ای است. قطعاً ما بایستی به این سمت حرکت کنیم و عقل حکم می‌کند که به سمت استفاده از این ظرفیت‌های ارزشمند جلو برویم؛ ما یکی 31 کشور دارنده نیروگاه هسته‌ای در دنیا هستیم امروز هم معتقدیم هرکشوری که دارای تنوع در سبد انرژی خود باشد کشور، توسعه یافته‌تری است و قطعاً می‌تواند حرف‌های جدیدی در بخش‌های مختلف داشته باشد. وقتی یک رآکتور هسته‌ای راه‌اندازی می‌شود از زمان شروع به ساخت، علوم مختلف درگیر این فرآیند خواهد بود از علوم پایه تا فنی و مهندسی، علوم حوزه سلامت، علوم انسانی مانند جامعه‌شناسی که اثرات اجتماعی راه‌اندازی یک نیروگاه بررسی می‌شود و مسائل حقوقی که همان علوم انسانی است درگیر کار می‌شوند.
ما یکی 31 کشور دارنده نیروگاه هسته‌ای در دنیا هستیم امروز هم معتقدیم هرکشوری که دارای تنوع در سبد انرژی خود باشد کشور، توسعه یافته‌تری است.
فارس: هنوز قشر زیادی از مردم نگران معایب استفاده از پرتوها هستند؛ چه راهکاری برای برطرف کردن این نگرانی وجود دارد؟
* فعالیت‌های پرتویی کشور با نظارت نظام ایمنی هسته‌ای انجام می‌شود
شیرمردی: ما به صورت معمول از کالاهای پرتو دهی شده در زندگی استفاده می‌کنیم اما از آنها اطلاعی نداریم که چه محصولاتی هستند؛ وظیفه حاکمیتی ما ایجاب می‌کند که اگاهی بخشی کنیم؛ پرتو مانند یک چاقو است اگر از این چاقو درست استفاده شود منجر به انجام یک عمل جراحی موفقیت آمیز می‌شود و یک فرد را از بیماری نجات می‌دهد منتهی اگر همان چشمه پرتویی را به دست فردی بسپارید که از آن اگاهی نداشته باشد منجر به آسیب بدنی می‌شود. تمام فعالیت‌های پرتویی کشور با نظارت نظام ایمنی هسته‌ای کشور انجام می شود یعنی هیچ چشمه پرتویی بدون نظارت نظام ایمنی هسته‌ای که ذیل سازمان انرژی اتمی است نمی‌تواند در جایی استفاده شود مگر آنکه مجوز داشته باشد؛ بحث دوم این است که ما اگر مردم کشور را با مزایای پرتوها و کیفیت آنها آشنا کنیم قطعا از محصولات پرتودهی شده و محصولاتی که پرتودهی در آنها نقش دارند استقبال می‌شود؛ صرفا لازم است مردم نسبت به اینکه پرتوها اگر چگونه استفاده شوند مفید هستند آگاهی یابند. یکی از نقش‌های حاکمیتی ما این است که آگاهی بخشی کنیم به مردم که پرتو یک وسیله یا ابزاریست برای ارتقا یا افزایش کیفیت مردم؛ این نکته بسیار مهمی است.
تمام فعالیت‌های پرتویی کشور با نظارت نظام ایمنی هسته‌ای کشور انجام می شود.
فارس: با وجود آنکه نیاز به استفاده از پرتوها در کشور وجود دارد، چه موانعی بر سر راه آن قرار دارد؟
* آگاهی‌بخشی گام مهم برای توسعه کاربردهای پرتو
شیرمردی: اولین موضوع این است که باید فرهنگ استفاده از محصولات پرتودهی شده در کشور و در جامعه ایجاد شود و ما باید آنها را معرفی کنیم؛ واقعیت این است که پرتو دوست مردم است؛ وقتی پرتوها را به مردم معرفی کنیم خود آنها به سمت استفاده از کالاهایی می‌روند که می‌شناسند و می‌دانند که آنها با این فناوری پرتودهی شده‌اند؛ نکته مهم بحث اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی است که اصحاب رسانه باید زحمت آن را بکشند و دوشادوش سازمان انرژی اتمی برای‌آن وقت بگذارند و تلاش کنند؛ موضوع دوم این است که ما زیرساخت‌های لازم را در طول زمان برای استفاده از پرتو آماده نکرده و به این بخش استفاده از پرتو در حوزه کشاورزی، صنعت و سلامت خیلی توجه نکرده بودیم. تمام این حوزه‌ها مجموعه عظیمی از زیرمجموعه‌ها را شامل می‌شوند؛ در صنعت بحث نفت، گاز، پتروشیمی و پلیمر، در سلامت زیرمجموعه تشخیص و درمان و در کشاورزی هم مواد غذایی را داریم.
فارس: وضعیت استفاده از پرتوها در دنیا به چه صورت است؟
* کم‌کاری جدی در استریل تجهیزات پزشکی با پرتوها
شیرمردی: ما خیلی به این حوزه‌ها و توسعه زیرساخت‌های آن اهمیت ندادیم؛ اگر ما سامانه‌های پرتودهی زیادی در کشور آماده و زیرساخت لازم آن رامهیا می‌کردیم امروز خوب مشخصا کالاهای پرتودهی شده بهتری را در جامعه استفاده می‌کردیم؛ مانند تجهیزات پزشکی که بهترین روش استریل آنها استفاده از روش پرتودهی است؛ امروز بخشی از ایمپلنت‌های پزشکی، ظروف آزمایشگاهی و مواد دیگری که به نحوی با حوزه سلامت سروکار دارد با استفاده از روش‌های شیمیایی و روش‌های گرمادهی استریل می‌شود اما اگر زیرساخت های لازم و کافی را داشتیم امروز می‌بایست مانند سایر کشورهای پیشرفته 50 درصد از کالاهی پزشکی ما با پرتوهای یون ساز پرتودهی می‌شد. این موضوع بسیار مهم است؛ در دنیا 50 درصد استریل محصولات پزشکی با استفاده از پرتودهی انجام می‌شود و این درحالیست که در کشور ما این میزان به نهایتا 5 درصد می رسد؛ این تکنولوژی از 70 سال پیش به اینور آغاز شد و استارت آن در دنیا زده شد و ما دیر به فکر توسعه زیرساخت‌های کاربرد پرتوها افتادیم اما با همه این تفاسیر امروز ما در منطقه یکی از کشورهای پیشرو در این زمینه هستیم و باوجود انکه هنوز جای کار بسیاری داریم اما در منطقه نسبتا وضعیت خوبی داریم.
فارس: سازمان‌های مختلف برای توسعه پرتوها در محصولات چه میزان همکاری کرده‌اند؟
* سازمان‌های متولی تقاضا کنند / عزم ملی لازمه توسعه کاربرد پرتوها
شیرمردی: لازم است سازمان‌های متولی این بخش هم کاربرد پرتوها در صنعت و محصولات خود را تقاضا کنند؛ مثلا حوزه وزارت بهداشت که متولی سلامت است و حوزه وزارت جهاد کشاورزی هم باید این موضوع را مطالبه کنند؛ استفاده از پرتوها و بهره بردن از مزیت آنها یک عزم ملی می‌طلبد و نیاز به هم‌افزایی دارد؛ به عنوان مثال استفاده از سم افلاتوکسین در غذای دام‌ها حتی اگر به صورت سهوی باشد وارد شیر آنها و درنهایت محصولات آنها وارد چرخه غذایی می‌شود و همین روند معیوب منجر به افزایش موارد ابتلا به سرطان می‌شود. بسیاری از سرطان‌ها به دلیل مواد شمیایی به کار رفته در محصولات غذایی شکل می‌گیرد و این درحالیست که با استفاده از کاربرد پرتوها می توان عمر برخی از محصولات غذایی را افزایش داد و از این طریق استفاده از مواد شیمیایی و مواد نگهدارنده در‌آنها را کم و ازین طریق به بحث سلامت عمومی کمک کرد.
فارس: استفاده پرتوها مشکلی برای مواد غذایی یا سلامت افراد ایجاد نمی‌کند؟
* پرتودهی نه تنها زمینه ایجاد سرطان را فراهم نمی کند بلکه به در امان ماندن مردم از این بیماری کمک می‌کند
شیرمردی: با پرتودهی می توان مدت زمان انبارمانی را افزایش داد؛ اینجور مواقع عده‌ای می پرسند که خود پرتو ایجاد مشکل نمی‌کند؟ باید بگوییم خیر پرتودهی نه مواد غذایی را رادیواکتیو می‌کند و نه به مواد غذایی آسیب می‌زند، این تکنولوژی 70 سال است که در دنیا در حال انجام است و اتفاقا در کشورهای توسعه یافته فناوری پرکاربردیست که بسیار از آن استفاده می‌شود و بیشترین تاسیسات پرتودهی دنیا در چین و آمریکا ساخته شده است. پرتودهی نه تنها زمینه ایجاد سرطان را فراهم نمی‌کند بلکه به در امان ماندن مردم از این بیماری نیز کمک می‌کند. لازم است با مردم حرف زده شود و مطالبه عمومی شکل بگیرد؛ وقتی مردم با این صنعت آشنا شوند خود آنها متقاضی استفاده بیشتر از آن در صنعت می‌شوند تا زندگی سالم‌تر، پیشرفته‌تر و با کیفیت‌تری داشته باشند. در حوزه صنعت تنها در دو سه بخش مردم آشنایی با این فناوری دارند ولی در سایر بخش‌ها مردم آشنایی ندارند. امروز ما یک سری کالا داریم که باید حتما با استفاده از این فناوری پرتودهی شوند. به عنوان مثال فیلترهای دیالیز از جمله تجهیزاتی هستند که باید با این فناوری پرتودهی شوند و اگر این روند انجام نشود نمی‌تواند کیفیت لازم را برای بیمار داشته باشد، بهترین راه استفاده از این روش است. مورد دیگر در موانع استفاده از کاربرد پرتوها بحث تحریم‌ها بود. تحریم‌ها اجازه ورود تجهیزات هایتک به کشور را نداد؛ علاوه بر آگاهی بخشی و آگاه کردن مردم برای مطالبه عمومی استفاده از کالاهای پرتودهی شده و همگرا کردن و مشارکت دادن بخش‌های دولتی برای حمایت از این بخش و شرکت‌های دانش بنیانی که به این حوزه ورود پیدا می‌کنند، دادن تسهیلات به شرکت‌ها و ارائه طرح های کلان از سوی دانشگاه هایی که در حوزه هسته ای و فیزیک کار می‌کنند می‌تواند به توسعه کاربرد پرتوها کمک شایانی کند؛ می‌توان برخی از این دستگاه‌های تحریمی که نیروی انسانی آن مهیا است و ظرفیت ساخت داخل آن وجود دارد را بومی سازی کرد و تحریم ا را خنثی سازی کنیم و با بومی سازی تجهیزات هایتک نقش تحریم‌ها را کم رنگ و کار بزرگی را انجام دهیم.
دادن تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان و ارائه طرح های کلان از سوی دانشگاه هایی که در حوزه هسته‌ای و فیزیک کار می‌کنند می‌تواند به توسعه کاربرد پرتوها کمک کند.
فارس: با توجه به شعار امسال، زمینه فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان در این فناوری فراهم است؟
* فضای فناورانه کاربرد پرتوها زمینه‌ای برای سرمایه‌گذاری و ورود شرکت‌های دانش بنیان
شیرمردی: امسال سال دانش بنیان‌ها است و با توجه به اینکه امسال «سال تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» نام‌گذاری شده است، ما فضای فناورانه کاربرد پرتوها را یک زمینه برای سرمایه گذاری و ورود شرکت‌های دانش بنیان در تمام بخش‌ها از حوزه کشاورزی و محیط زیست تا حوزه صنعت و سلامت می‌دانیم؛ ما معتقدیم که سیاست های اصل 144 قانون اساسی باید به درستی اجرا شود و لازم است به صورت عملی وارد شویم؛ یعنی بستر را برای شرکت‌های دانش بنیان و شرکت‌های خصوصی آماده کنیم؛ اصل 144 قانون اساسی تکیه می کند به بخش اقتصاد دولتی، اقتصاد خصوصی و تعاونی‌ها منتهی در سیاست‌های کلی این اصل تاکید بر فعال سازی و گسترش اقتصاد بخش خصوصی در تعاونی هاست. نگاه ما این است که بتوانیم این بخش را بیشتر درگیر کنیم نگاه ما این نیست که تصدی‌گری دولتی را در بخش توسعه کاربردها افزایش دهیم. دنبال حمایت و توسعه هستیم.
انتهای پیام /
شما می توانید این مطلب را ویرایش نمایید
این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنید پژمان شیرمردی استریل تجهیزات پزشکی پرتوهای هسته‌ای شرکت‌های دانش‌بنیان شهین مردانی این خبر توسط افراد زیر ویرایش شده است