حمله به دولت: این داستان، شمال و استعفا
تهران - ایرنا - جزییات دقیق سفر رئیس‌جمهوری شامل زمان، مکان و حتی تعداد همراهان در یکی از کانال‌های خبری بی‌نام و نشان منتشر شده و به سرعت بازنشر می‌شود؛ همزمان برخی نمایندگان مجلس با همان جزئیات، سخن از تهدید رئیس جمهوری به استعفا در صورت عدم تصویب کلیات بودجه می‌دهند، گرچه ساعاتی بعد هر دو توهم باطل می‌شود اما این به معنای اتمام داستان‌های حمله به دولت و جراحت ناشی از آن بر ذهن افکار...
عصر روز پنجشنبه برخی از کانال‌های خبری از سفر تفریحی رئیس‌جمهوری به مازندران خبر دادند. به ادعای این کانال‌ها رئیس‌جمهوری از طریق فرودگاه بیشه‌کلا وارد مازندران شده و به همراه 14 نفر از افراد کابینه! به مجتمع تفریحی - رفاهی شرکت نفت محمودآباد رفت. کانال اما به اعلام خبر صرف و دروغ بسنده نکرده و در ادامه نوشته است: این سفر تفریحی در روزهای آلوده تهران و کلانشهرها دل مردم عزیز ایران را به درد آورده است.
به فاصله چند ساعت از انتشار این خبر یکی از نمایندگان عضو کمیسیون تلفیق بودجه مجلس در گفت‌وگو با یکی از سایت‌های مخالف دولت گفت: «در جلسه کمیسیون تلفیق بودجه که روز سه‌شنبه سوم دی ماه با حضور نوبخت رئیس سازمان برنامه ریزی و بودجه برگزار شده بود، متاسفانه تهدیدی صورت گرفت؛ آقای نوبخت جلسه را از افراد غیرخالی کرده و عملا تهدید به استعفا دولت کردند و این، موضوعی بود که باعث شد بعضی از نمایندگان با دولت همراهی کنند.»
دروغ اول را «حسام‌الدین آشنا» مشاور رئیس‌جمهوری و رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری باطل کرد و در حساب توییتری خود نوشت: «وقتی رفیق‌تان در دنیای واقعی به ورامین می‌رود، باید رقیب خیالی‌تان را در دنیای مجازی به محمود آباد بفرستید و چهارده عضو دولت را هم همراهش کنید تا مردم در دوقطبی‌های خودساخته غرق شوند.»
درباره دروغ دوم هم واکنش‌ها زیاد بود. «محمدباقر نوبخت» رئیس سازمان برنامه و بودجه که تهدید استعفای دولت به نقل از وی ادعا شده بود در صفحه توییتر خود نوشت: «اردیبهشت امسال ترامپ رسما اعلام کرد می‌خواهد صادرات نفت ایران را به صفر برساند، البته او به این هدفش نرسیده و نخواهد رسید اما نمی‌دانم چرا برخی‌ها در داخل و متأسفانه از نمایندگان مجلس اصرار دارند که هدف ترامپ حتما در سال آینده محقق خواهد شد!»
«محمدعلی وکیلی» عضو هیات رئیسه مجلس هم در واکنش به شایعه تهدید رئیس جمهوری به استعفا در صورت رد شدن کلیات لایحه بودجه 99 گفت: جریانی نانش در حاشیه‌سازی است و با مایوس کردن مردم می‌خواهند به برنامه‌های خود برسند.
«قاسم میرزایی نیکو» عضو کمیسیون تلفیق مجلس که در جلسه مورد اشاره نماینده مدعی حضور داشته، درباره جزییات آن گفته است: «در نشست رأی به کلیات لایحه بودجه سال 99 در کمیسیون تلفیق هرگز آقای نوبخت، رئیس سازمان برنامه بودجه سخن از استعفای رییس جمهوری به میان نیاوردند. تعجب می‌کنم که طرح چنین مباحثی چگونه به ذهن برخی افراد می‌رسد و چگونه برای مقاصد سیاسی و جناحی‌شان چنان داستان سرایی‌هایی می‌کنند.» اما آیا این داستان سرایی‌ها تازه و در واکنش به شرایط دشوار کنونی کشور است؟
تاریخچه‌ای از انتقاد آلوده به توهم و دروغ
«با گذشت یک سال از برجام، حتی یک دلار از این دارایی‌ها از طریق سیستم بانکی وارد کشور نشده، صادرات نفت در دوره پس از برجام افزایش چندانی نداشته، دولت مبارزه با قاچاق کالا را بوسید و کنار گذاشت، حجم قاچاق در کشور 30 میلیارد دلار برآورد می‌شود، سیاست خارجی دولت مقابل آمریکا به روح فئودالیته قرون 12 و13 برگشته است، با یک حساب سرانگشتی از مجموع دریافتی فیش‌های حقوقی، بالغ بر 9 میلیارد تومان طی سال گذشته به 16 نفر پرداخت شده است، چه کسی گفته زبان انگلیسی زبان علم است، از این دولت مطلقا انتظار خدمت نباید داشت... برنامه «دعوا» است نه حل مسایل کشور، کاسب تحریم کسی است که با آویختن از تحریم‌ها رییس جمهور شد، کشتزارهای گوجه فرنگی پارسیان استان هرمزگان با بی‌کفایتی دولت نابود شده است، دولت توان برخورد با سوپری‌های بدون مجوز را ندارد.» این‌ها تنها نمونه‌هایی از حجم دروغ‌پردازی‌ها، شایعات و توهین و تحقیرهایی است که طی سال‌های 92 تا 98 علیه دولت از سوی مخالفان در رسانه‌ها منتشر شده و حتی مورد تحلیل قرار گرفته است. با اغماض می‌توان از حاشیه‌های ایجاد شده درباره زندگی خصوصی وزرای کابینه، هجمه‌های مقطعی به دولت به بهانه اجرای سند فرهنگی 2030 و دروغ‌پردازی‌هایی از این جنس، تقطیع و تحریف سخنان اعضای هیات دولت و تصاویر آنان در موقعیت‌های مختلف بدون اشاره به دلایل حضور در آن موقعیت، عبور و در دسته‌بندی حملات متنوع به دولت تنها نوع اقتصادی و سیاسی آن را فهرست کرد.
پاسخ به پرسش پایانی بند آغازی با گزاره‌های فوق منفی خواهد بود. واقعیت آن است دروغ‌پردازی علیه دولت و رئیس جمهوری با هدف ناکارآمد نشان دادن آن‌ها از همان دور نخست دولت تدبیر و امید آغاز شد. انتقادهای آلوده به دروغ چه در دوره پیشابرجام چه پسابرجام، چه پساپسا برجام و چه اکنون که دونالد ترامپ به چیزی جز مرگ اقتصاد ایران رضایت نمی‌دهد، ادامه دارد.
ویژگی‌های مشترک داستان‌سرایی علیه دولت
بررسی کلی زمان انتشار حجم بزرگی از هجمه‌های دروغ علیه دولت نشان می‌دهد که شایعات و حاشیه‌ها به صورت معمول روزهای تعطیل و در عدم دسترسی کافی و کامل به رسانه‌های مرجع و مسئولان زیربط روی داده است. برای مثال همین دو دروغ اشاره شده در بالا روز پنجشنبه و به فاصله چند ساعت منتشر شده است، شایعه گرفتن مالیات از سود سپرده‌گذاران از سوی دولت روز پنجشنبه نهم آبان ماه 98 منتشر می‌شود یا شایعه خروج ایران از برجام روز پنجشنبه 27 دی 97 اعلام و بازنشر می‌شود. نمونه‌هایی از این شایعه پراکنی در تعطیلات کم نیستند و این نشان می‌دهد روزهای تعطیل که امکان دسترسی به منابع خبری و مسئولان کم است، بستر شایعه و دروغ را برای مخالفان داخلی دولت و مخالفان خارجی نظام فراهم می‌کند. از سوی دیگر عمده این شایعات و دروغ‌ها متاثر از سیاست‌ها و خط مشی «جوزف گوبلز» وزیر مشهور پروپاگاندای رایش سوم است که معتقد بود که دروغ چنان عظیم باشد که هیچ‌کس باور نکند که «کسی آنقدر گستاخ باشد که چنین بی‌شرمانه حقیقت را تحریف کند.»
شایعه‌پردازی‌ها همچنین یک ویژگی مشخص و تا حدودی مشترک هم دارند. معمولا در شرایط بغرنج مردم منتشر می‌شوند و اغلب دولت و شخص رئیس‌جمهوری را بی‌تفاوت به آن شرایط نشان می‌دهند؛ مانند مورد سفر تفریحی رییس‌جمهوری به مناطق خوش آب‌وهوا زمانی که بسیاری از شهرهای ایران آلوده‌اند؛ یا شایعه محدود بودن ساعات کاری رییس‌جمهوری زمانی که کشور در شرایط دشوار است، یا دروغ سفر وزیرکشور به سواحل جنوبی ایران زمان اجرای طرح اصلاح قیمت بنزین.
تیتر و ظاهرغیرعادی، منبع نامشخص، فکت‌های انتزاعی و فاقد تاریخ از جمله نشانه‌های خبرهای جعلی هستند که تشخیص آن‌ها در عصر فراحقیقت و پساارتباطات خود مهارتی مهم تلقی می‌شود؛ مهارتی که شاید توقع کسب آن از سوی مردم عادی نباشد اما تحلیلگران و تصمیم‌گیران و رقبای سیاسی دولت و رئیس‌جمهوری باید تا حدودی آن مهارت را کسب کنند تا خیال‌پردازی‌های خود را در قالب حمایت از حقوق مردم بازنشر ندهند.
*س_برچسب‌ها_س*
