خانواده و پاندمی کرونا

روزنامه ایران دوشنبه 13 اردیبهشت در یادداشتی به قلم معصومه ابتکار معاون رییس‌جمهوری در امور زنان و خانواده، آورده است: چرا که علاوه بر مرگ و میر گسترده در پیک‌های مختلف بخصوص در کشورهای توسعه یافته‌ای مانند انگلیس، امریکا، فرانسه، ایتالیا و آلمان و خسارات انسانی عظیم، عوارض اقتصادی گسترده نیز داشته است. براساس آمارهای رسمی بین‌المللی، رشد اقتصادی همه کشورها بجز چین با اخلال جدی مواجه شده است.

اکنون واکسن‌ها، بهبود مراقبت‌ها و روش‌های درمانی سه عامل مقابله با این بیماری هستند. واکسن عامل اصلی امید برای مهار بیماری است و روش‌های درمانی و پیشگیری مانند استفاده از ماسک نیز البته به مهار همه‌گیری کمک می‌کند. اما تاکنون فشار سنگین ناشی از مداوای مبتلایان به کووید19 برای کادر درمان و خدمات پزشکی در سرتاسر دنیا و کشور ما ایران غیرقابل انکار بوده و انتظار می‌رود با رعایت بیشتر پروتکل‌ها که اخیرا به حدود 60درصد رسیده قدمی در جهت کاهش آلام این عزیزان برداشته شود.

در این میان خانواده و آثار کرونا بر خانواده چه جایگاهی دارد؟ اولین تأثیر، ناشی از استرس‌های دوره سخت این بیماری و سپس مرگ و میر در خانواده است که عزیز و در برخی موارد نان آور خود را از دست می‌دهند. همچنین براساس آخرین مطالعات 30 درصد از مبتلایان به کووید19 دچار اختلالات عصبی بعد از بهبود می‌شوند و اخیرا یکی از انواع بیماری کرونا با عنوان «کرونای طولانی» تعریف شده که عوارض عصبی و افسردگی از تبعات آن است. به‌علاوه، محدودیت‌های کرونایی در تشدید افسردگی در خانواده‌ها تأثیر مضاعفی دارد و از این جهت سیاست‌های ستاد ملی کرونا که سعی داشته به همه ابعاد اجتماعی و بهداشتی این معضل بپردازد، قابل توجه است.

شرایط سخت ناشی از پاندمی کرونا همچنین بر اعمال خشونت‌های خانگی در جهان اثر گذاشته که از مهم‌ترین راه‌های مقابله با آن آموزش مهارت‌های ارتباطی و گفت‌وگو است. پیگیری معاونت ریاست جمهوری در امور زنان و خانواده در قالب طرح گفت‌وگوی ملی خانواده به همین دلیل تشدید شده است. از طرف دیگر پشتوانه‌های قانونی و موضوع قوانین ظرفیت مهمی به شمار می‌رود.

جدیت دولت در نهایی کردن لایحه حفظ کرامت و حمایت از زنان در برابر خشونت مصداق بارز توجه به این ظرفیت است که در 15 دی ماه 1399 به‌عنوان یک قانون جامع و بازدارنده در برابر خشونت، توسط رئیس‌جمهوری به مجلس شورای اسلامی تقدیم شد ولی متأسفانه با گذشت حدود 110 روز از ارسال آن، حتی اعلام وصول نیز نشده است.

علاوه بر این دولت با تقویت پایگاه‌های اورژانس اجتماعی در سطح کشور طی سال گذشته و اجرای برنامه‌های آموزشی و حمایتی و ارسال پیامک سراسری برای معرفی خط 123 به عموم مردم سعی در مقابله با آسیب‌ها داشته است. این در حالی است که مراکز فرهنگی، رسانه‌ای و حتی شهرداری‌ها می‌توانند رسالت خود را در ترویج امید انجام دهند و با ارائه برنامه‌های شاد و بانشاط سعی در بهبود روحیه مردم و خصوصا جوانان داشته باشند که البته اقداماتی از این دست هم صورت گرفته، مانند کنسرت‌های آنلاینی که با حضور خوانندگان محبوب مردم برگزار شده است.

در عین حال، آثار اقتصادی کرونا بر خانوارها شدید بوده است و نباید آن را نادیده گرفت. اگرچه دولت بسته‌های معیشتی کرونا و حمایت از کسب و کارهایی را که از کرونا آسیب می‌بینند مد نظر قرار داده، با این حال شرایط سختی بر بسیاری از خانواده‌ها تحمیل شده است. در این حوزه، معاونت امور زنان و خانواده حمایت از کارآفرینی زنان و ترویج مشاغل خانگی را مورد توجه قرار داده است. شیوع کرونا حتی بر وضعیت علمی زنان دانشگاهی و پژوهشگر بار منفی داشته است.

مطالعات نشان می‌دهد این زنان در شرایط کرونا کمتر به فعالیت‌های پژوهشی خود پرداخته‌اند که از جمله دلایل آن مسئولیت‌های مضاعفی است که از ناحیه آموزش کودکان و نگهداری از آنها در منزل به‌دلیل بسته بودن مدارس ایجاد شده است. این موضوع در مورد همه زنان شاغل در دنیا و همچنین ایران صدق می‌کند.

بنابراین برای کاهش این عوارض ضرورت دارد برنامه‌ریزی‌های دقیق تری از طرف دولت‌ها به منظور توجه بیشتر به خانواده از جنبه‌های روحی، روانی، حقوقی و اقتصادی صورت بگیرد، چرا که خانواده مأمن اعضای جامعه بوده و نقش حفاظتی در برابر آسیب به اعضایش بخصوص نسل جوان دارد و از موقعیتی غیرقابل انکار و غیرقابل جایگزین برخوردار است. بنابراین در پاندمی کرونا می‌بایست توان‌افزایی و تقویت خانواده را مدنظر قرار داد.

• ویروس کرونا
• پروتکلهای بهداشتی
• معصومه ابتکار
• روزنامه ایران