خروج 450 هزارهکتار زمین از غبارخیزی، نتیجه احیای دریاچه ارومیه

به گزارش ایرنا، کمترین میزان آب دریاچه ارومیه در سال 1393 یعنی یک سال قبل از آغاز کار عملی ستاد احیای دریاچه ارومیه با 500 میلیون مترمکعب آب به ثبت رسید که با نگاه بلند دولت تدبیر و امید هم اکنون میزان آب این دریاچه به بیش از چهار میلیارد مترمکعب رسیده که نزدیک به هشت برابر افزایش داشته است.

با وجود این افزایش نسبی تراز، نمودار تغییرات 30 ساله دریاچه ارومیه بر پایه داده‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد که این دریاچه هنوز با روزهای خوب خود فاصله زیادی دارد و افزایش بارش‌ها و استفاده بهینه از منابع آبی بر اساس سیاست‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه می‌تواند ضمن ادامه روند افزایش تراز آب این دریاچه، به احیای کامل آن بینجامد.

قبل از تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه تراز این حوزه آبی بسته سالانه به طور متوسط 40 سانتی‌متر کاهش می‌یافت اما در سایه اقدامات دولت تدبیر و امید، روند خشک شدن آن که همراه با بحران‌های مختلفی از جمله غبار نمک بود، متوقف شد.

کارشناسان این حوزه می گویند هرچند تراز یک‌هزار و 274 متر به عنوان ارتفاع اکولوژیک دریاچه ارومیه اعلام شده ولی این دریاچه در تراز یک‌هزار و 272 متر هم شرایط مطلوب خواهد داشت و بیش از 95 درصد کانون‌های ریزگرد آن رفع خواهد شد.

توجه به مهار کانونهای ریزگرد و گرد و غبارهای موجود در این زیست بوم ارزشمند منطقه شمال غرب به قدری مشهود بوده که طبق گفته های رییس دفتر استان‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه پس از آغاز اقدامات عملی این ستاد، گرد و غبار نمکی دریاچه ارومیه 90 درصد کاهش یافته و حتی در برخی نقاط بحرانی، میزان ریزگردهای نمکی به صفر رسیده است.

فرهاد سرخوش با بیان اینکه در سال 1393 و قبل از آغاز اقدامات اجرایی ستاد احیای دریاچه ارومیه، مساحتی به وسعت تقریبی 100 هزار هکتار به دلیل عقب نشینی آب دریاچه ارومیه از اراضی حساس به فرسایش بادی محسوب می‌شد، افزود: علاوه بر اقدامات تخصصی ستاد احیا در کنترل نقاط بحرانی ریزگردها، افزایش 50 درصدی وسعت دریاچه ارومیه و هشت برابری میزان آب آن سبب شد تا بسیاری از اراضی مستعد فرسایش بادی به حالت عادی و سفید بازگردند.

وی با اشاره به اهتمام دولت برای رفع دغدغه مردم درباره دریاچه ارومیه اضافه کرد: دولت تدبیر و امید برای اجرای طرح های احیایی این دریاچه، 100 هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری کرده است.

رییس دفتر استان‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه از سال 1393 تا پایان سال 1398 بیش از 673 میلیارد ریال اعتبار برای مقابله با کانون‌های بحرانی ریزگردهای نمکی در دریاچه ارومیه مصوب شده، اضافه کرد: تاکنون بیش از 71 درصد از این میزان مصوب یعنی بیش از 436 میلیارد ریال برای انجام این طرح‌ها اختصاص یافته است.

وی با تاکید بر اینکه تمامی کانون‌های بحرانی گرد و غبار نمکی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه تحت کنترل است، گفت: عملیات کنترل کانون‌های گرد و غبار نمکی در این منطقه یا به اتمام رسیده یا در مرحله پایانی خود قرار دارد.

سرخوش همچنین به اولویت بندی اجرای عملیات در کانون‌های ریزگردهای نمکی اشاره کرد و افزود: ستاد احیای دریاچه ارومیه در مقابله با ریزگردهای نمکی تمامی تلاش خود را به کار گرفته است.

450 هزار هکتار از اراضی غبارخیز آذربایجان‌غربی از حالت بحران خارج شدند

مدیرکل منابع طبیعی آذربایجان‌غربی با بیان اینکه 400 هزار هکتار از اراضی با قابلیت غبارخیزی در سال 1399 در استان در وضعیت بحرانی بودند، اظهار داشت: 250 هزار هکتار از این اراضی به نیمه بحرانی تبدیل شدند و 200 هزار هکتار هم از اراضی نیمه بحرانی در اثر قرق و اقدامات حفاظتی به اراضی عادی تبدیل شدند.

به گفته هادی قاسمی، این تبدیل وضعیت اراضی در حالی صورت گرفته است که اراضی غبار خیز اطراف دریاچه ارومیه به شدت در معرض رسوب گذاری و فرسایش بادی بوده است.

وی با بیان اینکه هفت اکیپ مسوولیت کنترل و نظارت بر چرای غیر مجاز و زودرس را برعهده دارند، ادامه داد: بازرسی اراضی به تعداد سه هزار و 644 فقره پرونده در سال 1399 به مساحت سه هزار و 300 هکتار تشکیل شد و از این میزان 2 هزار و 622 فقره پزونده با مساحت 2 هزار و 400 هکتار خلع ید و بازپس گیری شده است.

در خصوص گردو غبار نیز براساس گفته های مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان غربی اعتبار هزینه شده در سال 1399 بیش از 50 میلیارد ریال بوده است.

به گفته وی براساس تحقیقات انجام شده با سایر مجامع تحقیقاتی و دانشگاهی این اداره کل توانسته است در راستای کنترل گردو غبار 10 برابر بیش از حد انتظار گردو غباررا کنترل نماید.

قاسمی اضافه کرد: برای حفاظت و قرق اراضی در سال 1400 نیز بیش از 86 نفر نیروی گشت یگان حفاظت و 39 اکیپ گشت مراقبت داریم که در همه شهرستانها فعال هستند.

وی بیان کرد: کارهای شاخصی چون جلوگیری از چرای زودرس از جمله فعالیت های این یگان بوده است و پرونده های متنوعی نیز در قالب 700 فقره با بیش از 100 هزار واحد دامی غیر مجاز و 650 پرونده با مساحت افزون بر 900 هکتار به مراجع قضایی تحویل شده است.

پایش میزان غبارخیزی دریاچه ارومیه به صورت مستمر انجام می‌شود

مدیر ملی مقابله با پدیده گرد و غبار سازمان حفاظت محیط زیست گفت: آذربایجان غربی به نسبت سال 1394 و براساس اندازه گیری‌ها از نظر وضعیت غبار خیزی در شرایط مطلوبی است و پایش آن در کشور با استفاده از اعتبارات ستاد احیای دریاچه ارومیه و ستاد مقابله با گردو غبار کشور توسط دانشگاه ارومیه و دانشگاه یزد به صورت مشترک انجام می شود.

علی‌محمد طهماسبی بیرگانی افزود: یک میلیون و 460 هزار هکتار از تالاب های کشور و سه میلیون و 500 هزار هکتار از زیستگاه‌های تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست غبارخیز است.

وی با بیان اینکه این آمار غبارخیزی شامل آذربایجان غربی نیست، بیان کرد: این اطلاعات در 2 سال اخیر گردآوری شده است و در مدیریت آتی گرد و غبار راهگشا خواهد بود.

مدیر ملی مقابله با پدیده گرد و غبار سازمان حفاظت محیط زیست گفت: مدیریت دام و چرا و قرق جزو اصلی ترین اهداف در مدیریت گردو غبار است.

کمتر از 50 هزار هکتار اراضی غبار خیز در استان وجود دارد

طهماسبی ادامه داد: آخرین مطالعات انجام شده در آذربایجان غربی بیانگر این است که کمتر از 50 هزار هکتار اراضی غبار خیز در استان وجود دارد و مناطق غبار خیز با شدت زیاد و خیلی شدید در این خطه از کشور وجود ندارد.

بیش از 10 تا 15 هزار هکتار عملیات نهال کاری در اطراف دریاچه ارومیه و بیش از یک میلیون هکتار عملیات قرق و کنترل دام در این منطقه انجام شده که به گفته مدیر ملی مقابله با پدیده گردو غبار سازمان حفاظت محیط زیست بسیار تاثیر گذار بوده است.

وی گفت: تجربه ای که در ارومیه کسب کردیم، در مناطقی مثل خوزستان به کار گرفته و ایستگاه‌های پایشی را راه اندازی کردیم که جزو پیشرفته ترین ایستگاه هاست.

مدیر ملی مقابله با پدیده گردو غبار سازمان حفاظت محیط زیست گفت: میزان گردو غبار در حوضه دریاچه ارومیه اندازه گیری می شود و اندازه گیری ها نشان می دهد که میزان گردو غبار در این استان بسیار کمتر از سالهای قبل است.

وی بیان کرد: در منطقه جبل، میاندواب و سلماس در آذربایجان غربی و شهرهای عجب شیر و بناب در آذربایجان شرقی ایستگاههای پایش دایمی راه اندازی شده است.

قرق راهکار احیای پوشش گیاهی اطراف دریاچه ارومیه بوده است

عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ارومیه نیز در این زمینه اقدامات مطلوب قرق توسط منابع طبیعی اعلام رضایت می کند و می گوید: برخی از اقدامات انجام شده در زمینه کنترل گردو غبار در استان بخصوص حوزه دریاچه ارومیه شتابزده بوده است.

حسام احمدی بیرگانی با بیان اینکه بوته کاری و نهالکاری جزو اقدامات شتازده در این زمینه بوده است ادامه داد: گزکاری در فصلی نامناسب بوده و خشک شده اند؛ ولی با این همه شتابزدگی هم اکنون با قرق مناسب و مستمر در جبل شاهد پوشش گیاهی خوبی هستیم.

وی با بیان اینکه گز کاری 90 درصد به خشکی انجامیده است اضافه کرد: کاشت گونه قره داغ در 500 تا 100 هکتار از اراضی نتیجه خوبی داشت چون گونه ها کاملا علمی کار شده بود و تولید کننده نیز محلی بوده است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: سازمان های اجرایی نباید خودشان را از دانشگاهها منفک بدانند و برای پیشبرد کارها به صورت علمی باید سازمانها کارهایشان را به صورت مطالعه شده انجام دهند چرا که برخی از اقدامات انجام شده در زمینه کنترل گردو غبار چندان علمی نیستند.

وی ادامه داد: نباید از اقدامات مطلوب سازمان حفاظت محیط زیست کشوردر استان نیز غافل بود چرا که این سازمان روی مباحث اندازه گیری، مناطق حساس به فرسایش و راههای تثبیت گامهای مثبت بسیاری برداشته است.

به گفته عضو هیات علمی دانشگاه ارومیه مالچ پاشی اقدام مطلوب و مثمر ثمری بود که در سال 1395 انجام شد و ارزیابی خوبی داشته است ولی انچه که بارز است این نکته می باشد که اگر منطقه به خوبی قرق شودبرای کنترل گردو غبار کمک خواهد کرد.

تب مهاجرت از روستا با کاهش گردو غبار فروکش کرده است

علی محمدی یکی از اهالی روستای جبل کندی ارومیه در 20 کیلومتری این شهرستان با بیان اینکه درگذشته از بین رفتن زمین‌های کشاورزی و بروز برخی از مشکلات تنفسی بر اثر ریزگردهای نمکی بسیار نگران کننده بوده، گفت: همین موضوع قبلا باعث مهاجرت برخی از روستاییان شده است.

وی در رابطه با وضعیت امروز منطقه در بروز ریزگردهای نمکی، اظهار کرد: اقدامات مسوولان در این رابطه سبب شده تا وضعیت فعلی بسیار مناسب شود و همین موضوع سبب برگشت بسیاری از اهالی مهاجرت کرده به خانه‌هایشان شده است.

محمدی با بیان اینکه اقدامات مسوولان در کنترل ریزگردهای نمکی در منطقه را به چشم خود می‌بینیم، اظهار داشت: اهالی منطقه پس از مشاهده پشت کار مسوولان، همکاری لازم را در نحوه چرای دام دارند تا به پوشش گیاهی منطقه آسیبی نرسد.

وی همچنین از آموزش‌های چهره به چهره مسوولان ستاد احیای دریاچه ارومیه با اهالی روستا در راستای اصلاح الگوی کشت و چگونگی همکاری برای بهبودی وضعیت مناطق خشک شده دریاچه ارومیه قدردانی کرد و گفت: خوشبختانه نگرانی‌های اهالی روستا در رابطه با ریزگردهای نمکی به شدت کاهش یافته است.

رهایی 12 تا 14 میلیون نفر از گردو غبار نمکی در حاشیه دریاچه ارومیه

تلاش دولت تدبیر و امید در تثبیت شن‌های روان و ریزگردهای نمکی به اندازه‌ای حائز اهمیت است که رییس جمهوری نجات 14 میلیون ایرانی از طوفان نمک را به‌عنوان یکی از اقدامات دولت تدبیر و امید در همان اوایل تشکیل دولت برشمرد و افزود: احیای دریاچه ارومیه به‌عنوان اولین تصمیم دولت در روز آغاز به‌کار تشکیل این دولت بود که امروز می‌توان به احیای این دریاچه مطمئن بود و اگر این گام برداشته نمی‌شد الان شهری به‌نام تبریز وجود نداشت و 14میلیون نفر در غرب ایران مهاجرت کرده و تمامی باغ‌ها و مزارع از بین رفته بود.

بنا براهمیت این موضوع طرح‌های مهم دولت تدبیر و امید در تثبیت ریزگردها و جلوگیری از بروز طوفان‌های نمکی در منطقه و صرف هزاران میلیارد ریال برای احیای نگین آبی آذربایجان که یک مطالبه ملی و فرا ملی بوده است، نیازمند تبیین و اطلاع رسانی است تا اقدامات مثبت دولت مغفول واقع نشود.

دریاچه ارومیه در قالب طرح‌های ستاد احیا قرار است ظرف مدت 10 سال / از 1394/ به تراز اکولوژیک خود برسد که حدود یک‌ونیم تا 2 سال از برنامه عقب است؛ این دریاچه از اواسط دهه 1380 شروع به خشک شدن کرد و بنا بر آمار بین‌المللی تا سال 2015 میلادی حدود 80 درصد از مساحت آن خشک شد.

با توجه به این اطلاعات و آمار، بخش زیادی از آب موجود در دریاچه ارومیه با بارش های مناسب، انتقال خوب این بارش ها با لایروبی رودخانه های اقماری، انتقال آب سدها، کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی بوده که انتقال آب حوضه به حوضه می تواند به کمک این تدابیر آمده و روزهای نویدبخشی را برای دریاچه ارومیه خبر بدهد.

*س_برچسب‌ها_س*

• سازمان حفاظت محیط زیست
• آذربایجان غربی
• دولت تدبیر و امید
• دریاچه ارومیه
• ستاد احیای دریاچه ارومیه
• دانشگاه ارومیه

*س_پرونده خبری_س*

• رایحه ماندگار تدبیر در آذربایجان‌غربی