خسارات میلیاردی در غفلت مدیریت بحران / بلایایی که جدی گرفته نمی‌شود
گیلان از استان‌های حادثه‌خیز کشور محسوب می‌شود و سالانه حوادث مختلفی از سیل و زلزله گرفته تا آتش‌سوزی جنگل‌ها را شاهد است؛ در این میان مدیریت درست بحران می‌تواند از میزان خسارات بکاهد.
گیلان از استان‌های حادثه‌خیز کشور محسوب می‌شود و سالانه حوادث مختلفی از سیل و زلزله گرفته تا آتش‌سوزی جنگل‌ها را شاهد است؛ در این میان مدیریت درست بحران می‌تواند از میزان خسارات بکاهد.
خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: در سال‌های اخیر با توجه به تغییرات اقلیمی در جهان شاهد بروز حوادث طبیعی مختلف به‌ویژه وقوع سیل با شدت و ضعف در دنیا و کشورمان بوده‌ایم.
ایران جزو 10 کشور حادثه‌خیز دنیا محسوب می‌شود و سالانه شاهد بروز حوادث طبیعی بسیاری هستیم. سیل سال 97 و 98 در استان‌های گلستان، مازندران، فارس، لرستان و برخی دیگر از استان‌های کشور نمونه‌ای از این حوادث طبیعی است که تنها چند ساعت بارش شدید سبب وقوع سیل مخرب شد و علاوه بر خسارت مالی بسیار تعدادی از هم‌وطنانمان در این سیل جان خود را از دست دادند.
در سال‌های اخیر بارها چنین باران‌هایی تنها در عرض چند ساعت با شدت باریده و سبب جاری شدن سیلاب و سیل‌های مخرب شده است و نمونه آن را در گیلان شاهد بوده‌ایم که تبدیل به سیلاب شده و خسارات فراوانی به بار آورده است.
برف و بوران 98 گیلان با توجه به میزان خسارات بالا به زیرساخت‌ها و مشکلات چندهفته‌ای در تردد و عدم مدیریت درست مسئولان این استان به‌رغم هشدارهایی که هواشناسی از چند روز قبل داده بود هنوز از یاد شهروندان گیلانی نرفته است.
بارش برفی که تنها در چند ساعت ارتفاع آن در اکثر مناطق به بیش از یک متر رسید و سبب قطع برق، آب، گاز، راه‌بندان، پارگی سیم‌های برق، اختلال در اینترنت و تلفن، کشته شدن هشت نفر و مصدومیت 147 از شهروندان گیلانی و سرگردانی چندساعته بیش از هزار و 600 مسافر در محور ورودی این استان شد.
از ابتدای سال 99 نیز علاوه بر شیوع ویروس کرونا و خسارت اقتصادی و روحی و جسمی در این استان، وقوع برخی حوادث و بلایای طبیعی همانند آتش‌سوزی، تگرگ، تندباد و سیل در ماه‌های فروردین تا شهریور بارها سبب ایجاد خسارت به بخش‌های مختلف در شهرستان‌های غربی و شرقی اعم از تالش، رودسر و لنگرود و املش در استان گیلان شده است.
با بررسی‌های انجام‌شده از سوی خبرنگار خبرگزاری مهر و جمع‌آوری آمارها از گوشه و کنار مجموع خسارت بلایای طبیعی به‌ویژه سیل به تأسیسات زیربنایی، واحدهای مسکونی و تجاری و کشاورزی از بهمن 98 تا شهریور 99 به بیش از 12 هزار و 751 میلیون ریال می‌رسد.
به‌رغم تلاش‌های چندهفته‌ای و ارسال سوالات برای مدیرکل مدیریت بحران استانداری گیلان با عدم پاسخ مواجه شدیم و تنها به ارسال آمارها و میزان خسارت سیل شهریورماه در شهرستان تالش اکتفا شد.
شاید از میان همه حوادث طبیعی رخ‌داده شده از ابتدای فروردین امسال تاکنون سیل آخرین روز تابستان سال 99 در شهرستان تالش با حدود 200 میلیارد تومان بیشترین میزان خسارت را به دنبال داشته است. شهرستانی که با توجه به شرایط ویژه جغرافیایی و عدم ساماندهی مناسب و لایروبی رودخانه با کوچک‌ترین بارش باران شاهد طغیان رودخانه‌ها، جاری شدن سیل، آسیب به محورهای روستایی و بسته شدن محور ترانزیتی تالش به آستارا بودیم.
در بازدید اخیر رئیس‌کل دادگستری استان گیلان از مناطق سیل‌زده تالش به این موضوع اشاره و از سازمان بازرسی و دادستانی استان خواستار شناسایی مقصرین و معرفی آن‌ها به دستگاه قضائی شد.
واقعیت این است که عدم نگهداری صحیح از منابع طبیعی و قطع بی‌رویه درختان در ایجاد سیلاب‌ها و خسارت‌های ناشی از آن بسیار تأثیرگذار است و با توجه به تغییر ساختار بارش‌ها اکنون این موضوع نیازمند توجه بسیار متولیان ذی‌ربط است همان‌گونه که ایجاد زیرساخت‌های لازم به‌منظور کاهش خسارت‌های ناشی از حوادثی چون سیل و ممانعت از وقوع چنین بحران‌هایی نیازمند توجه و عزم جدی مسئولان امر است.
افزایش هفت درصدی بارش‌ها در گیلان در مقایسه با سال گذشته
مدیرعامل آب منطقه‌ای گیلان در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه متوسطه بارش در شش ماه نخست امسال بر اساس ایستگاه‌های باران‌سنجی و مراکز مربوط به وزارت نیرو و این سازمان 520 میلی‌متر بوده است، اظهار کرد: این میزان در مدت مشابه سال گذشته 485 میلی‌متر و متوسطه دوره نیز 410 میلی‌متر بوده است.
وحید خرمی با بیان اینکه مقایسه این آمار نشان‌دهنده افزایش 7 درصدی بارش‌ها بوده است، گفت: این میزان در مقایسه با دوره درازمدت نیز 27 درصد افزایش داشته است.
وی با اشاره به اینکه در شش ماه نخست امسال کمترین میزان بارش ماهانه در خردادماه با هفت میلی‌متر و بیشترین بارش در فروردین‌ماه امسال با 159 میلی‌متر بوده است، افزود: در فروردین‌ماه امسال 250 و 230 میلی‌متر بارش به ترتیب در لوندویل آستارا و قلعه رودخان فومن توسط ایستگاه‌های آب منطقه‌ای به ثبت رسیده است.
خرمی در ادامه با بیان اینکه آب منطقه‌ای گیلان 10 ایستگاه در سطح استان برای دریافت آمار بارش‌ها دارد، تصریح کرد: میزان متوسط بارش در کل استان گیلان در مرداد 124 و در شهریورماه نیز 99 میلی‌متر به ثبت رسیده است.
ضرورت آزاد سازی حریم 25 ساله رودخانه‌ها
خرمی در خصوص عوامل دخیل در سیلاب‌ها هم بیان کرد: عدم آبخیزداری در بالادست رودخانه باعث آورد رسوبات فراوان به همراه سیلاب در مسیر رودخانه می‌شود و علیرغم اینکه مسیرها را از قبل لایروبی می‌کنیم، مجددا مسیر از رسوب پر می‌شود.
وی با اشاره به اینکه تلاش برای حفظ کف رودخانه‌ها و انجام عملیات آبخیزداری دو مقوله مهم است، تأکید کرد: در بسیاری از رودخانه‌هایی که در بالادست آن تخریب کمتر منابع طبیعی اتفاق افتاده و آبخیزداری انجام‌گرفته، شاهد بروز سیلاب‌های ویرانگر نیستیم.
مدیرعامل آب منطقه‌ای گیلان با تأکید بر ایمن‌سازی پل‌ها، افزود: رودخانه در حالت سیلابی از مسیر خود خارج نمی‌شود و فقط درصورتی‌که پل‌های ساخته‌شده ظرفیت آبگذری سیلاب‌ها را نداشته باشند، ورود تنه درختان، مصالح و سنگ باعث مسدود شدن پل و خارج شدن سیلاب از مسیر طبیعی رودخانه می‌شود.
خرمی بر حفظ بستر طبیعی رودخانه تأکید کرد و گفت: مهم‌ترین راهکار برای کاهش خسارت‌ها در سیلاب، آزادسازی بستر 25 ساله و دوری از حریم رودخانه است.
خسارت 750 میلیاردی سیل به راه‌های گیلان
راه‌ها ازجمله زیرساخت‌هایی هستند که در هنگام وقوع سیلاب‌ها دچار آسیب می‌شوند. مدیرکل راهداری گیلان در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: برآورد اولیه میزان خسارت سیل در شش ماه نخست امسال بیش از 750 میلیارد ریال است.
فریبرز مرادی با بیان اینکه این میزان خسارت به راه‌های برون‌شهری در شهرستان‌های تالش، رضوانشهر، صومعه‌سرا، شفت، لنگرود، سیاهکل و فومن واردشده است، افزود: بیشترین خسارت در حوزه راهداری به ابنیه فنی راه‌ها و در حوزه شهرستان تالش واردشده است.
60 میلیارد ریال از محل اعتبارات ملی و 23 میلیارد ریال از محل اعتبارات استانی برای رفع مشکلات ناشی از سیل به استان ابلاغ شده است
مرادی به نوع خسارت‌های وارده به این بخش اشاره کرد و گفت: تأسیسات آسیب‌دیده شامل بستر، جسم راه، آبروها، پل و دیواره‌های حائل و ضامن بوده و نوع خسارت وارده شامل آب شستگی، ریزش و تخریب راه‌ها، رانش راه‌ها و تخریب دیواره برگشتی پل‌ها است.
وی با بیان اینکه عملیات اولیه و بازگشایی راه‌ها در محورهای خسارت‌دیده انجام‌شده و ارتباط در محورهای سیل‌زده برقرار و مشکلات مردم برای عبور و مرور رفع شده است، ادامه داد: اجرای تعمیرات اساسی برای راه‌ها و ابنیه فنی آسیب‌دیده نیز در دستور کار این اداره کل قرار دارد که با تخصیص اعتبارات لازم اقدامات اساسی انجام خواهد شد.
مدیرکل راهداری گیلان با اشاره به اینکه با پیگیری‌های انجام‌شده 60 میلیارد ریال از محل اعتبارات ملی و 23 میلیارد ریال از محل اعتبارات استانی برای رفع مشکلات ناشی از سیل به استان ابلاغ‌شده است، تصریح کرد: سازوکار مبادله موافقت‌نامه و انتخاب پیمانکاران ذی‌صلاح برای اجرای پروژه‌های مدنظر در دست اقدام است.
آسیب حوادث طبیعی به بخش کشاورزی
کشاورزی از ارکان اصلی اقتصاد گیلان بوده و معیشت بسیاری از مردم به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم وابسته به این عرصه است. بنابراین وقوع حوادثی چون سیلاب و حریق در این استان، اراضی کشاورزی و فعالیت‌های وابسته به کشاورزی را نیز دچار آسیب می‌سازد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان درباره خسارت حوادث و بلایای طبیعی به‌ویژه سیل به این بخش در شش ماه نخست امسال به خبرنگار مهر گفت: با وقوع سیل، سرمازدگی و بارش برف در نخستین روز از فروردین، اراضی باغی، زراعی، دام سبک، دام سنگین، واحد دامداری روستایی و زنبورعسل دچار خسارت و آسیب شدند.
مسعود الماسی با بیان اینکه درمجموع به بخش‌های ذکرشده بیش از 168 میلیارد تومان خسارت وارده شده است، افزود: در اردیبهشت امسال نیز وزش شدید باد گرم در شهرستان تالش خسارت 26 میلیارد تومانی به 300 هکتار باغ کیوی وارد کرد.
وی در ادامه به وقوع آتش‌سوزی براثر وزش باد گرم در خردادماه امسال در شهرستان تالش نیز اشاره و تصریح کرد: براثر این حادثه 390 هکتار باغ کیوی متحمل 40 میلیارد تومان خسارت شد.
الماسی با اشاره به خسارت بارش باران و جاری شدن سیل در تیرماه امسال، افزود: این سیل درمجموع 24 میلیارد تومان به اراضی باغی و زراعی، دام سبک و سنگین، آبزی‌پروری و پروژه‌های زیربنایی این شهرستان خسارت وارد کرد. همچنین مرداد 99 نیز خسارت بارش باران به زمین‌های برنج، اراضی زراعی، زیرساخت‌ها و پروژه‌های زیربنایی جمعا 403 میلیارد تومان بوده است.
وی یادآور شد: در شهریورماه نیز تکرار همین وضعیت به 63 هزار و 999 هکتار از اراضی زراعی استان گیلان بیش از 199 میلیارد تومان خسارت وارد کرد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان بیشترین خسارت وارده به بخش کشاورزی را ناشی از بارش باران شدید و سیل اخیر در شهرستان تالش عنوان و بیان کرد: در این حادثه هفت میلیارد و 600 میلیون تومان به بخش‌های مختلف کشاورزی این شهرستان خسارت وارد شد.
خسارت 200 میلیاردی سیل به تالش
مدیرکل مدیریت بحران استانداری گیلان دراین‌باره در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به بارش 300 میلی‌متری باران در چند ساعت در شهرستان تالش، اظهار کرد: تخریب، ریزش و انسداد 22 محور روستایی و کوهستانی، قطع برق 2400 خانوار روستایی، قطع آب شرب 1100 مشترک خسارت، قطع انشعاب گاز بیش از 478 خانوار روستایی، قطعی تلفن سه هزار مشترک تنها بخشی از خسارت بارش شدید باران 30 شهریورماه 99 در تالش بوده است.
امیر مرادی به آب‌گرفتگی بیش از 210 خانه روستایی، تخریب کامل 19 واحد و خسارت به منزل و وسایل منزل 30 خانوار روستایی نیز اشاره کرد و افزود: درمجموع با برآوردهای انجام‌شده در همه بخش‌ها حدود 200 میلیارد تومان خسارت به این شهرستان واردشده است.
لازم به ذکر است باوجوداینکه در اکثر مواقع از سوی اداره کل هواشناسی استان گیلان هشدارهای لازم درزمینه بارش شدید باران و برف و حتی وزش باد گرم و احتمال وقوع آتش‌سوزی و یا سقوط سازه‌ها به دستگاه‌های مربوط به‌ویژه مدیریت بحران استان گیلان داده‌شده اما تاکنون شاهد مدیریت مناسب از سوی دستگاه‌های خدماتی و مدیریت بحران استان نبوده‌ایم موضوعی که در برف بهمن 98 و حتی سیل شهریور 99 در تالش بیش از همیشه نمایان شد و از سوی شهروندان موردانتقاد قرار گرفت.
